บูชา พระพิฆเนศ เทศกาล "คเณศจตุรถี" มีตั้งแต่วันไหน วิธีการเป็นอย่างไร

เทศกาล “คเณศจตุรถี” หรือ วันเกิด พระพิฆเนศ เป็นเทศกาลประจำปีที่จัดขึ้นเพื่อสักการะบูชา พระพิฆเนศ ในช่วงสำคัญที่เสด็จลงมายังโลกมนุษย์ เพื่อประทานพร แก่ผู้เลื่อมใสที่ทำพิธีบูชาพระองค์ และเป็นเวลาที่เราจะได้ใกล้ชิดกับองค์ พระคเณศ มากที่สุด มีระยะเวลา 10-11 วัน โดยวันเริ่มงานวันแรกตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ โดยวันเริ่มงานวันแรกตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ และสิ้นสุดใน วันอนันตะจตุรทศี ตรงกับวันขึ้น 14 ค่ำ เดือนภัทรปท ตรงกับเดือนไทย ระหว่างเดือนสิงหาคม-ตุลาคม ขึ้นกับปฏิทินจันทรคติ

 

สำหรับเทศกาล “คเณศจตุรถี” ปี 2565 เริ่มตั้งแต่วันที่ 31 สิงหาคม และสิ้นสุดในวันศุกร์ที่ 9 กันยายน 65

 

การเตรียมตัวในพิธี "คเณศจตุรถี" (ฉบับทำเองง่ายๆ ที่บ้าน)

 

ชาวฮินดูจะทำพิธีในบ้านของตัว หรือ ในเทวาลัย โดย จะทำพิธีกัน ตั้งแต่ 1-3-5-7-9-10 วัน หรือบางแห่งทำ 21 วัน (แบบโบราณ) ตามแต่สะดวก (ในปัจจุบันมักนิยมทำกัน 3วัน 7 วัน พิธีใหญ่ 10 วัน)

ควรเช็ดทำความสะอาดเทวรูป พระพิฆเนศ ก่อนถึง วัน "คเณศจตุรถี" รวมถึงควรทำความสะอาดหิ้งพระ และเทวรูปต่างๆ ด้วย

 

สิ่งของที่ควรจัดเตรียม

 

• ก่อนวันพิธีจะมาถึงจะต้องจัดหาโต๊ะเล็กๆ หรือ อาสนะ อาจจะเป็นผ้าปู ก็ได้นิยมสีแดง/ส้ม เพราะเป็นสีแห่งพลังงาน และเป็นสีที่ พระคเณศ ทรงโปรดด้วย จัดสถานที่บูชาเป็นพิเศษหรือหน้าหิ้งบูชา ปูอาสนะบนโต๊ะเสมือนหนึ่งที่ประทับรับรอง เวลาท่านเสด็จลงมา 
• ข้าวสาร  น้ำเปล่าใส่ถ้วยพร้อมช้อนสะอาดสำหรับตักถวายเทวรูปในขั้นตอนต่างๆ 
• น้ำปัญจมรัตน์ (นม นมเปรี้ยวหรือโยเกิร์ต เนย น้ำผึ้ง  น้ำตาลทรายหรือน้ำอ้อย) 
• ผ้าที่ใช้สำหรับเช็ด  น้ำสะอาดสำหรับล้างเทวรูป
• ผ้าสำหรับแต่งเทวรูป ผ้านุ่ง ผ้าคลุม หรือถ้าไม่มี อาจใช้ด้ายฝ้ายสีแดง หรือย้อมสี  ฉีกเป็นเส้น พอดีกับเทวรูป สำหรับคล้องแทน ผ้าต่างๆ
• ผงสำหรับจุ่มเจิม  ผงซินดู ผงกุมกุม ผงจันทร์ (ถ้าหาได้ทั้งหมดก็ดี หาไม่ได้ก็เท่าที่หาได้ก็ น้ำหอมสำหรับประพรมเทวรูป
• เครื่องประดับเช่น สร้อย กำไล สำหรับแต่งเทวรูป ถ้าไม่มีอาจถวายเป็นเหรียญเงินเหรียญทอง  หรือข้าวสาร (ใช้แทนของมีค่า)
• ดอกไม้ มาลัย
• ธูป หรือกำยาน
• ดวงประทีป หรือเทียน
• ผลไม้ตามฤดูกาล ขนมหวาน ขนมลาดู โมทกะ
• หมาก พลู หญ้าแพรก

 

เมื่อถึงวัน "คเณศจตุรถี" ซึ่งปีนี้จะเริ่มในวันที่ 31 สิงหาคม 2565 แนะนำให้เริ่มทำพิธีตั้งแต่ช่วงเช้า แต่หากไม่สะดวก ก็ให้เลือกช่วงที่สะดวกแทนได้ เชิญเทวรูป พระพิฆเนศ ที่เตรียมไว้ มาประดิษฐาน ยังอาสนะ ที่เตรียมไว้

 

เริ่มประกอบพิธี

 

1.พิธีอาวหนะ  กล่าวอัญเชิญ กล่าวมนต์เชิญองค์ พระคเณศ

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอเชิญพระองค์ ประทับยังแท่นที่เตรียมไว้

2.พิธีอาสนะ อัญเชิญเทวรูปขึ้นประทับยังแท่น หรืออาสนะที่เตรียมไว้

นำข้าวสาร  หรือดอกไม้ โปรยที่แท่น หรือ อาจเรียงเป็นรูปสวัสดิกะ แล้วนำเทวรูปวาง

3.พิธีปัธยะ (ถวายน้ำล้างพระบาท)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอถวายน้ำล้างพระบาทต่อพระองค์

นำช้อนตักน้ำ วน ที่บริเวณพระบาทของเทวรูป  3 ครั้ง แล้ว เทลงที่พระบาท หรือเบื้องหน้าเทวรูป

4.พิธีอะระฆะยะ  (ถวายน้ำล้างพระหัตถ์)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอถวายน้ำล้างพระหัตถ์ต่อพระองค์

นำช้อนตักน้ำ วน ที่บริเวณพระหัตถ์ของเทวรูป  3 ครั้ง แล้ว เทลงที่พระหัตถ์ ข้างใดข้างหนึง หรือเบื้องหน้าเทวรูป

5.พิธีอาจะมันยะ  (ถวายน้ำชำระพระโอษฐ์)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอถวายน้ำชำระพระโอษฐ์ต่อพระองค์

นำช้อนตักน้ำ วน ที่บริเวณพระโอษฐ์ของเทวรูป  3 ครั้ง แล้ว เทลงที่พระโอษฐ์ หรือเบื้องหน้าเทวรูป

6.พิธีสะนานิยัม อภิเษกกัม  (ถวายน้ำสรงสนาน)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ”  ข้าพเจ้าขอถวายน้ำสรงสนานต่อพระองค์

ถวายน้ำสะอาด หรือน้ำนม  หรือ ถวายน้ำปัญจะมรัตน์สรงเทวรูป 

หลังสรงแล้ว ล้างด้วยน้ำสะอาด

เช็ดองค์ทำความสะอาด

เชิญองค์เทวรูปกลับแท่นพิธี

(หากไม่สรง ที่องค์  สามารถนำน้ำสะอาด วน รอบเทวรูป แล้วเทลงเบื้อหน้าได้เช่นกัน)

7.พิธีวัตระ  (ถวายผ้าทรง)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ”  ข้าพเจ้าขอถวายผ้าสำหรับนุ่งห่ม ต่อพระองค์

นำผ้า คลุม หรือผ้านุ่ง ที่เตรียมไว้  ถวายต่อเทวรูป อาจจะนุ่ง หรือคลุม หรือวางไว้เบื้องหน้า

8.พิธีกันธะ  (การถวายเครื่องหอม แป้งและผงเจิม)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอถวาย เครื่องหอม และผงจุ่มเจิมต่อพระองค์

นำผงเจิม เช่น ผงจันทร์ ผงกุมกุม ผงซินดู เจิมที่เทวรูป 

นำน้ำหอม ประพรม ที่เทวรูป

9.พิธีอาภะระนะ  (การถวายเครื่องประดับ)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอถวาย เครื่องประดับต่างๆต่อพระองค์

นำเครื่องประดับที่จัดเตรียมไว้ อาทิเช่น สร้อย กำไล  สวมคล้องต่อเทวรูป หรือวางไว้เบื้องหน้า

10.พิธีปุษปะมาลา  (การถวายดอกไม้ และมาลัย)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอน้อมถวาย มาลัยดอกไม้นี้แด่พระองค์

นำดอกไม้  มาลัยที่เตรียมไว้ คล้องถวายต่อเทวรูป

11.พิธีธูปะ  (การถวายธูปหอม และกำยาน)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอน้อมถวายธูปหอม และกำยานนี้ต่อพระองค์

นำธูป หรือกำยาน จุด วนถวาย ต่อเทวรูป

12.พิธีดีปัม  (การถวายดวงประทีป)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ” ข้าพเจ้าขอน้อมถวายดวงประทีปต่อพระองค์

นำประทีป หรือเทียน จุดถวายต่อเทวรูป

13.พิธีไนเวดยัม  (การถวายเครื่องบริโภค ผลไม้ ขนมหวาน)

“โอม ศรี คเณศายะนะมะหะ”  ข้าพเจ้าจอน้อมถวาย ผลไม้ตามฤดูกาลนี้ พร้อมขนมหวานต่างๆ ต่อพระองค์

นำผลไม้ต่างๆที่จัดเตรียมไว้ถวายต่อเทวรูป  ถ้ามีเยอะมากหลายถาด สามารถนำน้ำตักใส่ช้อนวน ที่ ผลไม้ ขนมหวานต่าง แล้วเทน้ำลงเบื้องหน้าเทวรูป ได้

14.พิธีตัมปูรัม  (การถวาย หมาก พลู หญ้าแพรก)

“โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ”  ข้าพเจ้าขอถวาย หมากพลู และหญ้าแพรกต่อพระองค์

นำหมากพลู และหญ้าแพรก ที่เตรียมไว้ ถวายต่อเทวรูป

15.พิธีสโตรตรัมปูชา (ถวายบทบูชาสรรเสริญ)

สวดบูชาสรรเสริญ ด้วยบทสวด หรือมนต์ต่างๆ หรือสวด มนต์ 108 จบเป็นต้น

16.พิธีอารตี  สวดบูชาพร้อมวนไฟถวายต่อเทวรูป 

 

เราสามารถ ปฏิบัติบูชาเช่นนี้ ได้ตลอดในช่วงเทศกาลคเณศจตุรถี หรือหากไม่สะดวก อาจจะทำเท่าที่เราทำได้ เท่าที่เราสามารถจัดหาสิ่งของต่างๆได้  ขั้นตอนต่างๆ  สามารถลด หรือเพิ่มเติมได้ แล้วแต่ผู้ทำบูชา จะเห็นควร 

 

ในวันสุดท้ายเมื่อทำบูชาเสร็จแล้ว จึง อัญเชิญเทวรูป พระพิฆเนศ กลับขึ้นหิ้ง ถือเป็นการสิ้นสุดการบูชา ในช่วงเทศกาล "คเณศจตุรถี"

 

ที่มาข้อมูล-ภาพ : พิพิธภัณฑ์พระพิฆเนศ 

 

ติดตาม คมชัดลึก คลิก

Line: https://lin.ee/qw9UHd2

YouTube: https://www.youtube.com/channel/UCnniqWGq9lOqYd5sGWxVi7w

 

คมชัดลึก ลูกทุ่ง Awards 2565 ใครคือ 6 Candidate กับ 8  สาขา Popular Vote  ในครั้งนี้

รู้พร้อมกันที่ คมชัดลึก ทุก Platform

(https://awards.komchadluek.net/#)