รู้จักโบราณสถาน " ทวีปัญญาสโมสร " อาคารที่ถูกหลงลืม

21 ส.ค. 2565

ในยุคสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 เป็นช่วงเวลาที่วงการหนังสือ วงการการะครเวที ค่อนข้างคึกคักอย่างมาก ด้วยพระองค์เป็นหนึ่งในผู้ที่สนใจการเขียน การประพันธ์ ทรงจัดทำหนังสือของพระองค์ มีการทรงพระอักษรในบทบรรณาธิการ รวมทั้งทรงร่วมแสดงละครเวทีอีกด้วย

และส่วนใหญ่จะคุ้นเคยในความเข้าใจกันว่า พระราชวังพญาไท คือ ศูนย์กลางของแวดวงปัญญาชนและการละครในยุคพระองค์ แต่ในความเป็นจริงแล้ว รัชกาลที่ 6 ทรงสร้างสถานที่รวบรวมปัญญาชน คนมีความรู้ความสามารถ มาตั้งแต่ก่อนจะทรงครองราชย์แล้ว จุดเริ่มต้นอยู่ในสวนหลวง สวนสราญรมย์ หรือในอดีตเป็นพระราชอุทยาน ของพระราชวังสราญรมย์

อากาศร้อนอ้าว คล้ายจะฝนตกในวันหนึ่ง ผมสะพายกล้องคู่ใจ เดินลัดเลาะไปตามทางเดินในสวน ความเขียวเย็นของพรรณไม้รอบกาย ทำให้รู้สึกสดชื่นอย่างประหลาด ทั้งที่แค่เขตรั้วกั้นถนนที่รถราเคลื่อนไปมาอยู่ใกล้เคียง

ความตั้งใจในการมาครั้งนี้ ผมต้องการมาพักผ่อน เดินเล่นไปตามเรื่อง แต่ด้วยนิสัยติดกล้องไว้ในมือ จึงทำให้เจอสถานที่ที่ซ่อนตัวอยู่

อาคารชั้นเดียว ทรงสมัยนิยช่วง รัชกาลที่ 5 มีโถงทางเข้าหลัก และปีกแยกซ้าย-ขวา ด้านบนที่เป็นเสมือนหลักคา มีลายปูนตามสมัยนิยม จากข้อมูลเท่าที่สืบค้นได้ โดยแต่เดิมถูกเรียกว่า เรือนกระจก

อาคารทวีปัญญาสโมสร
หากจะอธิบายให้เห็นภาพก็คือเรือนกระจกที่ไว้ปลูกต้นไม้ ซึ่งสอดคล้องกับสถานที่ตั้งซึ่งเป็นพระราชอุทยาน และมีการสันนิษฐานว่า สร้างขึ้นในสมัย รัชกาลที่ 5 จนต่อมา พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ในขณะทรงพระราชอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฏราชกุมาร ทรงได้ใช้สถานที่แห่งนี้เป็นที่ตั้งของ “ทวีปัญญาสโมสร”

อาคารทวีปัญญาสโมสร

ซึ่ง ทวีปัญญาสโมสร นั้น เป็นสโมสรตามแบบที่นิยมกันในโลกตะวันตก โดยสมาชิกของสโมสรแห่งนี้นั้นประกอบไปด้วย เจ้านาย ขุนนาง หรือบุคคลที่ได้รับการรับรองจากคณะกรรมการของสโมสร และสโมสรแห่งนี้ ยังได้มีการออกหนังสือทวีปัญญารายเดือนอีกด้วย

ผมไล่ถ่ายรูปด้านนอก และสังเกตศิลปะต่าง ๆ ที่ยังหลงเหลือให้สืบเค้าได้จนเป็นที่พอใจ แม้ในใจจะแอบเสียดายที่สถานที่ที่ครั้งหนึ่ง เป็นที่รวมของปัญญาชนที่สำคัญ แต่ก็ยังดีใจที่อาคารหลังนี้ยังคงอยู่ แม้จะทรุดโทรมไปก็ตาม

อาคารทวีปัญญาสโมสร ผมขออนุญาตเจ้าหน้าที่เพื่อเข้าไปด้านในอาคาร ทางด้านอาคารปีกซ้าย ถ้าหันหน้าเข้าอาคาร สภาพในปัจจุบันนั้น ผุผังอย่างเห็นได้ชัด แต่ก็เห็นร่องรอยการเดินไฟฟ้า มีปลั๊กไฟอยู่โคนเสาทุกระยะ

อาคารทวีปัญญาสโมสร

นั่นหมายความว่า อาคารหลังนี้ เคยผ่านการบูรณะและใช้งานมาอย่างต่อเนื่อง เสียดายที่ขณะนี้ไม่ได้ใช้ทำสิ่งใด หรือการใช้ประโยชน์ให้สมความมีคุณค่าของสถานที่

อาคารทวีปัญญาสโมสร ผมออกมายืนด้านหน้าอีกครั้ง พร้อมกับนึกในใจ ฝากถึงผู้บริหารกรุงเทพมหานคร ซึ่งในขณะนี้มีหน้าที่บริหารจัดการสวนสราญรมย์โดยตรง อยากให้เข้ามาชุบชีวิตอาคาร ทวีปัญญาสโมสร ให้กลับมาสมเกียรติอย่างที่เคยเป็น และพัฒนาเป็นแหล่งเรียนรู้ได้