"กิจการเพื่อสังคม" (SE) ช่วยสังคมจริงไหม ต่างจากองค์กรการกุศลอย่างไร

"กิจการเพื่อสังคม"  คืออะไร?

"กิจการเพื่อสังคม"  หรือ Social Enterprise (SE)  คือ กิจการที่มีจุดมุ่งหมายในการแก้ไขปัญหาสังคมและสิ่งแวดล้อม โดยใช้กลไกการบริหารจัดการที่ดีของภาคธุรกิจ ผสมผสานกับ ความรู้และนวัตกรรมสังคม ส่วนรายได้หลักจะมาจากสินค้าหรือบริการโดยไม่ต้องพึ่งพาเงินบริจาค และมีการนำผลกำไรไปลงทุนซ้ำในปัญหาสังคมอื่น ๆ เพื่อพัฒนาสังคมในเชิงบวกต่อไป

 

คุณลักษณะสำคัญของกิจการเพื่อสังคมมีอะไรบ้าง

• มีเป้าหมายทางสังคมและสิ่งแวดล้อม
• มีรูปแบบการดำเนินการที่มีความยั่งยืนทางการเงินเป็นมิตรต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
• ผลกำไรกลับคืนสู่สังคม และ เป้าหมายที่กำหนดไว้
• ดำเนินการอย่างโปร่งใส มีธรรมาภิบาล

 

SE ต่างกับธุรกิจปกติตรงไหน?
SE กับธุรกิจทั่วไปต่างกันที่เป้าหมายในการจัดตั้งองค์กร 

• ธุรกิจปกติแม้จะทำเรื่องที่อาจสร้างผลกระทบต่อสังคม เช่น สร้างการจ้างงาน แก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม ฯลฯ แต่ธุรกิจปกติแต่มักจะเป็นกิจการที่เน้นการสร้างผลกำไรสูงสุดให้ผู้ถือหุ้นหรือเจ้าของเป็นสำคัญ
   
• ในขณะที่กิจการเพื่อสังคมจะเน้นการตั้งกิจการที่มีเป้าหมายทางสังคมและสิ่งแวดล้อมเป็นตัวตั้ง สามารถระบุและกำหนดผู้ได้รับประโยชน์และผลกระทบทางสังคมอย่างชัดเจน

องค์กรการกุศลเหมือนกับ SE หรือไม่?
หลายคนสงสัยว่า องค์กรการกุศลเหมือนกับ SE หรือไม่ ต้องขอตอบว่าไม่เหมือนกัน ถึงแม้ว่าองค์กรทั้ง 2 แบบมีเป้าหมายทางสังคมเป็นวัตถุประสงค์สำคัญเหมือนกัน แต่องค์กรการกุศลมักมีรายได้จากการบริจาคซึ่งมีความไม่แน่นอน แต่ SE มีรายได้จากการจำหน่ายสินค้าและบริการที่มีมูลค่าหรือคุณค่าส่งมอบที่กลุ่มลูกค้ายินดีจ่าย ดังนั้นรายได้จะโยงกับคุณภาพ ไม่ใช่ความสงสารหรือเห็นใจ จุดต่างสำคัญจึงอยู่ที่รูปแบบการดำเนินการและโอกาสความยั่งยืนทางการเงินขององค์กร

 

ทำ SE คือคนดีคนกินแกลบ?
ผู้ประกอบการสังคมไม่ได้กินแกลบ เพราะจะมีค่าตอบแทนที่เหมือนกันกับกิจการเอกชนทั่วไป อันเนื่องมาจากการดำเนินการที่เกิดจากการพึ่งพาตนเองทางการเงินที่ไม่ใช่การรับบริจาค

SE ต้องทำงานกับผู้ด้อยโอกาสเท่านั้น?
มีความเป็นไปได้สูงว่า SE จะทำงานกับผู้ด้อยโอกาส แต่ก็ไม่จำเป็นเสมอไป เพราะกิจการเพื่อสังคมมีหลากหลายรูปแบบ จึงสามารถเกี่ยวกับประเด็นทางสังคมที่หลากหลาย เช่น อาหาร ระบบบริการสาธารณะ สิ่งแวดล้อม เป็นต้น ซึ่งผลกระทบจะเกิดขึ้นต่อสังคมในวงกว้าง

 

CSR = SE?
CSR ไม่ใช่ SE เพราะ CSR คือการนำผลกำไรเพียงส่วนเล็กน้อยมาจัดกิจกรรมทางสังคม แต่ในทางกลับกัน SE เน้นการสร้างผลกระทบทางสังคมผ่านตัวกิจกรรมหลักของกิจการ โดยผลกำไรที่เกิดขึ้นจะนำไปลงทุนซ้ำเพื่อสร้างผลกระทบทางสังคมที่มากยิ่งๆขึ้นไป

 

ทำไม "กิจการเพื่อสังคม" ถึงเป็นที่สนใจ

1. เป็นตัวขับเคลื่อนกิจการสังคมที่ได้รับความนิยมจากคนรุ่นใหม่

2. เป็นพลังและกระบอกเสียงที่สำคัญให้กับทุกคน 

3. เป็นหนึ่งในตัวแปรที่จะช่วยลดความเหลื่อมล้ำในสังคม

4. มีกลุ่มนักลงทุนและลูกค้าที่สนใจ "กิจการเพื่อสังคม" มากขึ้น

5. เป็นที่ของผู้ที่หวังการเปลี่ยนแปลงที่ดีให้กับโลกได้

6. เป็นการสร้างเป้าหมาย แรงบันดาลใจ และคุณค่าให้กับตัวเอง

 

ตัวอย่างกิจการเพื่อสังคม 

• "บริษัทสยาม ออร์แกนิค"

สยามออร์แกนิค ตั้งขึ้นด้วยจุดประสงค์ มุ่งแก้ปัญหาความยากจนของเกษตรกรไทย และพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรรายย่อยในภาคอีสาน โดยใช้นวัตกรรมมาต่อยอดสินค้าการเกษตรของไทยให้ดีต่อสุขภาพผู้บริโภค เช่น ข้าวออร์แกนิก ชาออร์แกนิก เส้นพาสต้า แป้ง ภายใต้แบรนด์ Jasberry (แจสเบอร์รี่) 

 

ปัจจุบันสยามออร์แกนิค ทำงานร่วมกับเกษตรกว่า 2,500 ครัวเรือน ซึ่งสร้างรายได้มากกว่าเกษตรกรทั่วไป 14 เท่าตัว ในฝั่งผู้บริโภคคือ สร้างสินค้าออร์แกนิคจากนวัตกรรมที่ดีต่อสุขภาพให้ผู้บริโภคคนไทยและคนต่างชาติ