วิวัฒนาการ "เหรียญบาท"

“ เงินตรา คือ วัตถุที่ใช้ในการแลกขายซื้อเปลี่ยนเป็นตัวแทนการวัดมูลค่าของสินค้าที่ แลกเปลี่ยนกัน เงินตราในอดีตเริ่มจากการใช้เปลือกหอย อัญมณี พัฒนามาเป็นโลหะปัจจุบัน ใช้เป็น เหรียญกษาปณ์ และ ธนบัตร ”   

 -  กองกษาปณ์

สมัยดึกดำบรรพ์คนเราโดยใช้สิ่งรอบตัวเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนซื้อของ ไม่ว่าจะเป็น ลูกปัด เปลือกหอย หรือ เมล็ดพืช แต่ได้มีการสันนิษฐานว่าโลหะเงิน ถูกนำมาเริ่มใช้ช่วงสมัยสุโขทัย เรียกกันว่า "เงินพดด้วง" 

 

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชการที่ 4 การค้าระหว่างไทยกับ ต่างประเทศมีการเติบโตอย่างรวดเร็ว พ่อค้าชาวต่างประเทศเข้ามาค้าขายมากขึ้น และได้นำ เงินเหรียญของตนมาแลกกับเงินพดด้วงจากไทยเพื่อนำไปซื้อสินค้าภายในประเทศไทยได้ ความเจริญอันรวดเร็วส่งผลให้เงินพดด้วงที่ผลิตด้วยมือ ซึ่งต้องใช้เวลาในการทำ มีปริมาณ ไม่เพียงพอกับความต้องการของตลาด ส่งผลให้เกิดความไม่สะดวกและ การค้า ของประเทศ เสียประโยชน์ พระองค์จึงมีพระราชดำริที่จะเปลี่ยนรูปเงินตราของไทยจากเงินพดด้วงเป็นเงินเหรียญ

 

ในปี พ.ศ. 2400 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้คณะทูตไทยไปสร้างความสัมพันธ์อันดีกับสมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรียที่ประเทศอังกฤษ และเอ่ยถึงความต้องการพัฒนาเศรษฐกิจของไทยด้วยการใช้เทคโนโลยีเครื่องทำเหรียญของประเทศอังกฤษ สมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรีย จึง ได้จัดส่งเครื่องทำเหรียญเงินขนาด เล็กถวายเป็นราชบรรณาการให้กับพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 







 

ท่านจึงโปรดเกล้าให้ทำเหรียญกษาปณ์จากเครื่องจักรขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เห็นว่า เครื่องทำเหรียญนี้มีประสิทธิภาพที่ดี จึงได้มีพระราชองค์การให้คณะทูตก็ไปสั่งซื้อเครื่องจักรทำเงินจากบริษัท เทเลอร์ เข้ามาในปลายปี 2401 พระองค์จึงโปรดเกล้าให้สร้างโรงงานผลิตเหรียญกษาปณ์ขึ้นที่หน้าพระคลังมหาสมบัติในพระบรมมหาราชวังทรงพระราชทานนามว่า "โรงกระสาปณ์สิทธิการ" ในสมัยนี้เองจึงมีการใช้เหรียญกษาปณ์แบบสากลขึ้นเป็นครั้งแรก 






 

อย่างไรก็ตามท่านยังคงโปรดเกล้าฯ ให้ใช้เงินพดด้วงต่อไปได้เพียงแต่จะไม่มีการผลิตเพิ่มอีกแล้วจนกระทั่งรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชการที่ 5 หลังจากที่มีการนำธนบัตรออกใช้แล้ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติออกประกาศให้เลิกใช้เงินพดด้วงทุกชนิด ตั้งแต่วันที่ 28 ตุลาคม 2447 เป็นต้นไป



ขอบคุณข้อมูลและรูปภาพจาก:
http://www.royalthaimint.net