
ปัสสาวะบ่อย ยิงไม่แรง เบ่งนาน
ต่อมลูกหมาก เป็นอวัยวะที่ล้อมรอบท่อปัสสาวะส่วนต้น ที่ติดกับกระเพาะปัสสาวะ ประกอบไปด้วยต่อมที่ใช้สร้างน้ำจากต่อมลูกหมาก
ซึ่งจะหลั่งออกมาในขณะที่ผู้ชายถึงจุดสุดยอดขณะที่มีเพศสัมพันธ์
นอกจากนี้ยังมีสารตัวสำคัญ คือ สารพีเอสเอ (prostate specific antigen) ซึ่งมีหน้าที่ในการทำให้น้ำอสุจิที่ขณะหลั่งออกมาครั้งแรกจะเป็นสีขาวเหนียวหนืด ให้ละลายเพื่อให้ตัวอสุจิสามารถแหวกว่ายไปผสมกับไข่ได้ดี ซึ่งสารตัวนี้จะสูงขึ้นเมื่อต่อมลูกหมากมีขนาดโตขึ้น เมื่อเป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก หรือเมื่อมีการอักเสบของต่อมลูกหมาก
ในวัยเด็ก ต่อมลูกหมากจะโตขึ้นอย่างช้าๆ จากอิทธิพลของฮอร์โมนไฮโดรเทสโตสเตอโรน จนกระทั่งถึงอายุ 20 ปี ต่อมลูกหมากแทบจะหยุดโต หรือโตขึ้นอีกเพียงเล็กน้อย แต่หลังอายุ 40 ปีไปแล้ว ต่อมลูกหมากจะกลับมาโตขึ้นอย่างรวดเร็ว
ปัจจุบันนี้ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัดว่าอะไรเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้ต่อมลูกหมากในคนสูงอายุกลับมาโตอีกครั้ง ทั้งๆ ที่ในชายสูงวัยฮอร์โมนเพศชายจะลดต่ำลงด้วยซ้ำไป แต่ผู้ป่วยเกือบทั้งหมดจะมาพบแพทย์หลังอายุ 50 ปี ด้วยอาการปัสสาวะบ่อย ยิงไม่แรง ใช้เวลาเบ่งนาน มีความรู้สึกตกค้าง ฉี่ไม่หมด โดย 1 ใน 3 ของคนที่มีต่อมลูกหมากโตเท่านั้น ที่มีอาการเดือดร้อนจนต้องมาพบแพทย์
ถ้าตัดต่อมลูกหมากออกมาดู จะเห็นว่าต่อมลูกหมากจะแบ่งเป็น ส่วนด้านหน้า (fibromuscular zone) ส่วนที่หุ้มรอบท่อปัสสาวะ (periurethral gland region) ส่วนทรานสิชั่น (transition zone) ส่วนตรงกลาง (central zone) และส่วนด้านหลัง (peripheral zone) ที่ติดกับทวารหนัก โรคต่อมลูกหมากโตที่ไม่ใช่มะเร็งร้อยละ 10 จะเกิดจากเนื้องอกที่โตมาจากบริเวณส่วนที่หุ้มรอบท่อปัสสาวะ และร้อยละ 90 จากส่วนทรานสิชั่น ในขณะที่มะเร็งต่อมลูกหมาก ร้อยละ 70 จะเกิดในส่วนด้านหลัง ร้อยละ 20 จากส่วนตรงกลาง และร้อยละ 10 จากส่วนทรานสิชั่น
ด้วยเหตุนี้ ถ้ามีอาการปัสสาวะลำบาก หรืออยู่ในวัยที่จะพบมะเร็งของต่อมลูกหมากได้ มักจะพบหลังจากอายุ 50 ปีขึ้นไป ส่วนอายุ 48-49 ปี ก็มีบ้างแต่น้อย แพทย์จะตรวจทางทวารหนักเพื่อเช็กดูว่ามีมะเร็งต่อมลูกหมากหรือไม่ มะเร็งมักเกิดทางด้านหลัง ทำให้ตรวจพบได้ง่าย นอกจากนี้ แพทย์อาจจะตรวจเลือดเพื่อหาระดับสารพีเอสเอ ที่สร้างจากต่อมลูกหมาก ซึ่งอาจจะสูงมากกว่าปกติในคนที่เป็นมะเร็งต่อมลูกหมาก
ส่วนอาการ ต่อมลูกหมากอักเสบ นั้น มักจะพบในวัยกลางคน สาเหตุจะเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย โดยต่อมลูกหมากอักเสบจะทำให้มีอาการปวดใต้ลูกอัณฑะ ซึ่งเป็นการปวดจากต่อมลูกหมากที่อักเสบ แต่คนไข้ไม่ทราบ หรือบอกไม่ได้ว่าเจ็บที่ไหน มีอาการปัสสาวะบ่อย แสบขัดได้ เวลาแพทย์ตรวจที่ต่อมลูกหมากก็จะกดเจ็บ บางรายมีไข้ร่วมด้วย
การรักษา เพียงแต่ให้ยาปฏิชีวนะ ร่วมกับยาแก้ปวด ในบางราย การนวดต่อมลูกหมาก หรือการนั่งแช่น้ำอุ่น สัก 10 นาทีก่อนนอน จะทำให้อาการดีขึ้นได้เร็ว
วิธีดูแลต่อมลูกหมาก
1.เมื่ออายุ 45 ปีขึ้นไป ให้ตรวจต่อมลูกหมากกับศัลยแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะอย่างสม่ำเสมอ ปีละครั้ง ตรวจหาระดับสารพีเอสเอ
2.ถ้ามีอาการปัสสาวะลำบาก แพทย์ก็จะซักประวัติ ตรวจร่างกายว่า น่าจะเกิดจากสาเหตุใด เช่น ต่อมลูกหมากโต มะเร็งต่อมลูกหมาก ท่อปัสสาวะตีบ ต่อมลูกหมากอักเสบ หรือกระเพาะปัสสาวะพิการ จากโรคเบาหวานหรือโรคทางระบบประสาท เป็นต้น
ศูนย์โรคระบบทางเดินปัสสาวะกรุงเทพ
โรงพยาบาลกรุงเทพ โทร.1719
-----------