นกนิลตวาใหญ่ | คมชัดลึก

 

          ผู้อ่านหลายท่านน่าจะเคยผ่านตาคำว่า birding และสงสัยว่ามันต่างกับ birdwatching อย่างไร อันที่จริงทั้งสองคำนั้นหมายถึง “การดูนก” เช่นเดียวกันนั่นแหละครับ คำว่า birding นั้นเดิมใช้กันแพร่หลายในอเมริกา แต่ช่วงหลังเราจะเริ่มเห็นถูกนำมาใช้แทน birdwatching มากขึ้น เพราะกิจกรรมดูนกไม่ควรจะจำกัดเพียงการสนใจหานกดูอย่างเดียว หากรวมไปถึงการเรียนรู้พฤติกรรม เสียงร้อง และรายละเอียดอื่นๆ เกี่ยวกับนกด้วย

          ในภาษาไทยแม้ไม่มีชื่ออื่นมาใช้เรียกกิจกรรม “ดูนก” แต่คุณสมบัติอันพึงมีของนักดูนก คือความช่างสงสัย ควบคู่กับการค้นคว้าหาคำตอบ ทั้งในภาคสนามและในตำรา นกป่าที่แนะนำให้รู้จักในสัปดาห์นี้มีชื่อว่า “นกนิลตวาใหญ่” (Large Niltava) ใครเปิดคู่มือดูนกบ่อย ย่อมทราบดีว่ามันเป็นนกจับแมลง (flycatcher) ตัวเขื่องชนิดหนึ่งที่ไม่ได้มีชื่อขึ้นต้นด้วยคำว่า “นกจับแมลง” ทราบกันไหมครับว่าชื่อ “นิลตวา” นั้นมีความหมายว่าอย่างไร?

          คำว่า “นิลตวา” มาจากชื่อเรียกในภาษาเนปาลของ นกนิลตวาท้องสีส้มคอดำ (Rufous-bellied Niltava) ซึ่งเป็นชนิดแรกในสกุลนี้ที่ถูกค้นพบและตั้งชื่อโดยนักปักษีวิทยา นกนิลตวาทุกชนิดมีพฤติกรรมเกาะนิ่งเพื่อมองหาเหยื่อตามแบบฉบับนกจับแมลง โดยเฉพาะกลุ่มนกจับแมลงตัวสีน้ำเงินที่ส่วนใหญ่เป็นญาติสนิท ซึ่งจะชอบเกาะนิ่งอยู่ในที่ร่มครึ้ม บ่อยครั้งสังเกตเห็นตัวได้ยาก การรู้จัก “เสียงร้อง” จึงช่วยได้มากในการหาตัวพวกมัน

 

 

 

          หากวัดความชุกชุมจากเสียงร้อง นกนิลตวาใหญ่เป็นนกที่มีอยู่ดาษดื่นตามป่าบนภูเขา มักส่งเสียงร้องเป็นทำนองคล้ายเสียงผิวปากช้าๆ ชุดละสามพยางค์ ให้ได้ยินอยู่เสมอ ชนิดย่อยทางภาคใต้ดูจะมีเสียงรวบสั้นกว่าทางเหนือ นอกจากนี้เพศเมียของทางภาคใต้ยังมีบริเวณกระหม่อมสีฟ้าสดด้วย ส่วนเพศผู้หน้าตาแทบไม่ต่างกันเลย

          ลำตัวของเพศผู้ของทุกชนิดเป็นสีน้ำเงินเข้ม มีแถบสีฟ้าสว่างบริเวณข้างคอและกระหม่อม เพศเมียตัวสีน้ำตาล ใต้คอสีอ่อน ส่วนข้างคอมีแถบสีฟ้าสว่างเช่นเดียวกับเพศผู้

          ปกติมันจะหลบอยู่ตามเงาร่มไม้ แต่บ่อยครั้งก็ออกมาเกาะให้ดูโล่งๆ โดยไม่สะทกสะท้านต่อการรบกวนจากมนุษย์มากนัก โดยเฉพาะตามสายไฟริมถนน ใกล้บริเวณที่มีแมลงออกมาตอมไฟ เป็นเหยื่อให้มันจับกินได้ง่าย ด้วยความที่เป็นนกจับแมลงตัวใหญ่สีเข้มที่มีหางค่อนข้างยาว นกนิลตวาใหญ่เพศผู้จึงมองเผินๆ แลดูคล้าย นกแซงแซวหางบ่วงเล็ก (Lesser Racket-tailed Drongo) ซึ่งอาศัยอยู่ป่าดิบเขาระดับต่ำเป็นหลักเหมือนกัน

 

 

นกนิลตวาใหญ่
ชื่ออังกฤษ  Large Niltava, Great Niltava
ชื่อวิทยาศาสตร์  Niltava grandis (Blyth, 1842)
วงศ์ (Family)  Muscicapidae (วงศ์นกเขนและนกจับแมลง)
อันดับ (Order)  Passeriformes (อันดับนกเกาะคอน)