สายด่วน'1323'...เลิกพนันบำบัดก่อนป่วยทางจิตเวช | คมชัดลึก

          รู้หรือไม่ “การติดพนัน” จัดเป็นโรคทางจิตเวชชนิดหนึ่ง โดยจะมีช่วงเวลาจากการเริ่มเล่นไปจนถึงขั้นติด นับเป็นเวลาทองที่นักพนันจะต้องฉกฉวยเพื่อเข้าสู่การบำบัดก่อนที่จะก้าวสู่ขั้นป่วย ซึ่งสายด่วนสุขภาพจิต 1323 เป็นช่องทางสำคัญที่จะให้คำปรึกษาและช่วยให้นักเล่นเลิกพนัน แต่หนทางที่ดีที่สุด คือ “ไม่ก้าวไปสู่วังวนของการพนัน”

          พญ.พรรณพิมล วิปุลากร รองอธิบดีกรมสุขภาพจิต อธิบายเกี่ยวกับโรคติดพนันว่า ข้อมูลทางการแพทย์ยืนยันว่า การเล่นพนันมากๆ จะส่งผลให้เกิดความเปลี่ยนแปลงในสมอง คล้ายกับคนติดสารเสพติด เรียกว่า การติดพนันบอล ถือเป็นโรคทางจิตเวชอย่างหนึ่ง โดยเป็นกลุ่มโรคที่ไม่มีสารติดชัดเจน แต่เกิดการติดจากการทำซ้ำๆ บ่อยๆ จนกระบวนการทางสมองเกิดการเปลี่ยนแปลง กระทั่งถึงจุดที่สมองมีร่องรอยการเล่นพนัน เมื่อคิดอยากจะเลิกก็เลิกไม่ได้ ซึ่งจากการติดสารเสพติดและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่จะมีสารเข้าไปในร่างกาย ขณะที่การติดพนันไม่มีสารเข้าสู่ร่างกาย

          “การติดพนันส่งผลกระทบต่อชีวิตได้ ทั้งชีวิตตัวเอง ครอบครัว เศรษฐกิจ โดยก่อปัญหาต่างๆ ทั้งทักษะในการใช้ชีวิตลดลง การพนันมีส่วนทำให้เด็กมีโอกาสติดเหล้า 5 เท่า ติดยาเสพติด 6 เท่า มีความรุนแรงและการใช้อาวุธอีก 6 เท่า สูบบุหรี่ 3-10 เท่า เป็นหนี้และอาจก่อปัญหาอาชญากรรม และมีภาวะซึมเศร้าและเสี่ยงฆ่าตัวตายสูงขึ้นถึง 4 เท่า ฉะนั้น ไม่ควรเริ่มต้นเข้าสู่การเล่นพนัน” พญ.พรรณพิมล กล่าว

          สำหรับการให้บริการสายด่วน 1323 เลิกพนันฟรีตลอด 24 ชั่วโมง จากสถิติพบว่า ในปี 2558 มีสายโทรเข้ามา 310 ครั้ง อายุระหว่าง 22-59 ปี ชายมากกว่าหญิงถึง 3 เท่า แยกเป็นปรึกษาเกี่ยวกับการพนันบอล 44% พนันออนไลน์ 13% ไพ่/ไฮโล 28% หวย/ลอตเตอรี่ 14% และอื่นๆ 1%

          พญ.มธุรดา สุวรรณโพธิ์ ผู้อำนวยการสถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ กล่าวว่า การรักษาผู้ที่ป่วยเป็นโรคติดพนัน เหมือนกับการรักษาโรคติดสารเสพติดทั่วไป แต่จะมีการประเมินก่อนว่ามีอาการแค่ไหน จำเป็นต้องรักษาด้วยยา หรือเพียงการปรับเปลี่ยนความคิดที่เรียกว่า จิตบำบัด ที่ผ่านมาผู้ที่โทรเข้ามาปรึกษาเพื่อเลิกพนันทางสายด่วน 1323 ราว 80% จะรักษาในรูปแบบจิตบำบัด เพราะคนกลุ่มนี้จะยังไม่ถือว่าป่วยด้วยราคทางจิตเวช แต่จำเป็นต้องรับการบำบัดเพื่อไม่ให้กลายเป็นคนติดพนัน อีกร้อยละ 20 ถือเป็นกลุ่มที่ป่วยติดพนัน ต้องรักษาด้วยยา เนื่องจากมีภาวะเศร้า และอารมณ์หงุดหงิดจากความต้องการเลิกร่วมด้วย

          ขั้นตอนการให้คำปรึกษาเลิกพนันผ่านสายด่วน 1323 พญ.มธุรดา บอกว่า มี 10 ขั้นตอน 1.รับฟังปัญหาของผู้รับบริการ และตกลงว่าจะเก็บเป็นความลับ 2.สำรวจปัญหาของผู้รับบริการ 3.คัดกรองการติดพนันด้วยแบบคัดกรอง 4.ประเมินการปรึกษาโดยวิธีการสร้างแรงจูงใจ (Motivation Interviewing : MI) ที่จะประเมินว่าผู้รับบริการอยู่ในระดับใดของการต้องการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมจากที่มี 5 ขั้น คือ ขั้นไม่สนใจปัญหา คิดว่าไม่ได้ติดพนัน ขั้นลังเลใจ ขั้นตัดสินใจ ขั้นลงมือกระทำและขั้นกระทำต่อเนื่อง

          5.ถามถึงเหตุผลของผู้รับบริการในการเลิกพนัน เพื่อให้รู้ว่าตระหนักถึงปัญหาจริงๆ หรือไม่ 6.ร่วมกันพิจารณาทางเลือกให้ผู้รับบริการเลิกเล่นพนัน 7.ชื่นชมในความพยายามที่ตั้งใจจะเลิก สนับสนุนแผนและเป้าหมายที่วางไว้ 8.ให้ผู้รับบริการวัดความตั้งใจในการเลิกพนัน โดยให้คะแนนความมั่นใจและความพร้อมของตนเองจาก 0-10 คะแนน 9.ให้ผู้รับบริการสรุปถึงแนวทางที่จะนำไปปฏิบัติอีกครั้ง พร้อมทั้งให้กำลังใจและส่งเสริมในเรื่องของศักยภาพที่เขาต้องทำได้ และ 10.ขออนุญาตผู้รับบริการในการติดตามต่อเนื่องตามระยะเวลาที่กำหนด คือ 1 สัปดาห์ 1 เดือน 3 เดือน 6 เดือน และ 12 เดือน

          “ผู้ที่ผ่านการบำบัดแล้ว หากพบว่าตนเองเริ่มรู้สึกเร้าใจจากการพนันเมื่อไหร่ จะต้องบอกให้เขากลับมาหาผู้ให้การรักษาก่อนที่จะกลับไปเล่น เพราะถ้ากลับไปเล่นแล้วโอกาสที่เลิกเล่นค่อนข้างยาก ทางที่ดีอย่าเข้าไปในวงจรของการพนัน” พญ.มธุรดา ย้ำ

          ท้ายที่สุด นพ.เจษฎา โชคดำรงสุข อธิบดีกรมสุขภาพจิต แนะนำว่า ประชาชนควรสังเกตพฤติกรรมของตนเองหรือคนใกล้ชิด หากมีอาการ 1 ใน 3 ข้อนี้ถือว่าเสี่ยงติดพนันบอลต้องรีบเข้ารับการบำบัด รักษา ได้แก่ 1.นอนไม่หลับ หงุดหงิด หรือวิตกกังวล เมื่อพยายามหยุดเล่นพนัน 2.ปิดบังครอบครัวหรือเพื่อน ไม่ให้รู้ว่าเสียพนัน และ 3.ต้องการความช่วยเหลือด้านการเงิน

          สำหรับในช่วงมีการแข่งขันฟุตบอลชิงแชมป์แห่งชาติยุโรปหรือยูโร 2016 มีการคาดการว่าอาจจะมีการซุ่มเล่นพนันบอลเกิดขึ้นมาก สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ได้ผลิตสื่อรณรงค์ ฮอตไลน์ 1323 สายด่วนสุขภาพจิต เลิกพนัน โทรวันนี้ไม่มีหมดตัว โดยจะเผยแพร่ไปยังสถาบันการศึกษาและสื่อช่องทางต่างๆ เพื่อให้คนไทยโดยเฉพาะวัยรุ่นเข้าใจถึงผลกระทบต่อการพนันและไม่เข้าไปสู่การเป็นนักพนัน

          ผู้ที่ต้องการเลิกพนัน สามารถรับคำปรึกษาได้ผ่านสายด่วน 1323 ตลอด 24 ชั่วโมง หรือที่ www.facebook.com/GamblingCounseling1323 จะมีนักจิตวิทยาที่เชี่ยวชาญให้คำปรึกษาและแนะนำในการเลิก