นกป่าสัปดาห์ละตัว : นกจาบปีกอ่อนหัวเทา | คมชัดลึก

 

                     นกสองจำพวกในไทยที่ถูกเรียกว่า “นกจาบปีกอ่อน” ประกอบด้วย finch และ bunting ทั้งสองกลุ่มมีลักษณะร่วมคือ จะงอยปากทรงกรวยวิวัฒนาการมาเพื่อขบกินเมล็ดพืช ชื่อนกจาบปีกอ่อนน่าจะมีที่มาจากรูปทรงปากที่ใกล้เคียงกับของนกกระจาบ (weavers) ซึ่งเป็นนกกินเมล็ดพืชที่คนส่วนใหญ่คุ้นเคย นกจาบปีกอ่อนทั้ง finch และ bunting มีความหลากหลายของชนิดพันธุ์สูงในเขตอบอุ่นและเขตหนาว แต่สำหรับประเทศเขตร้อนอย่างเมืองไทย นกจาบปีกอ่อนส่วนใหญ่เป็นนกที่พบไม่บ่อย หลายชนิดจัดว่าเข้าขั้นหายากเลยทีเดียว

 

                     สัปดาห์นี้ขอแนะนำให้รู้จักกับ bunting ที่มีชื่อว่า นกจาบปีกอ่อนหัวเทา (Chestnut-eared Bunting) เป็นนกที่ผู้เขียนเชื่อว่า นักดูนกหลายคนกังขาใน “ระดับความชุกชุม” ซึ่งคู่มือดูนกเล่ม 3 (A guide to the birds of Thailand พ.ศ.2534) ระบุสถานภาพของมันไว้ว่า เป็น locally common winter visitor (นกอพยพช่วงฤดูหนาวที่พบมากในบางท้องที่) เป็นที่ยอมรับกันอย่างแพร่หลายในขณะนั้นว่า คู่มือเล่มนี้เป็น “คัมภีร์นก” ที่มีข้อมูลน่าเชื่อถือและสมบูรณ์มาก อันที่จริงมี bunting ถึง 5 ชนิดในเล่มที่ถูกจัดให้เป็นนกพบมากหรือค่อนข้างมาก ในขณะที่การพบ bunting สักตัวทุกวันนี้สำหรับนักดูไทยนับเป็นเรื่องน่ายินดี เพราะมันไม่ง่ายเลย

 

                     ความชุกชุมของนกจาบปีกอ่อนกลุ่มนี้ที่ดูจะเปลี่ยนไปอย่างชัดเจนจากคู่มือดูนกเมื่อ 25 ปีที่แล้ว สะท้อนว่าพวกมันได้เผชิญกับภัยคุกคามอย่างหนัก ตัวอย่างที่ทราบกันดีคือ นกจาบปีกอ่อนอกเหลือง (Yellow-breasted Bunting) ที่ประชากรโลกของมันดิ่งฮวบจนกลายเป็นนกใกล้สูญพันธุ์ไปแล้ว เหตุเพราะถูกดักจับมากเกินไปในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และจีน อันเป็นถิ่นอาศัยหลักในช่วงฤดูหนาว ซึ่งพวกมันชอบรวมฝูงหากินตามทุ่ง

 

                     นกจาบปีกอ่อนหัวเทาถูกตั้งชื่อไทยแบบแปลตรงตัวตามชื่อเดิม (Grey-headed Bunting) แต่ในชุดขนนอกฤดูผสมพันธุ์หัวของมันไม่ดูค่อยเทาตามชื่อนัก ลักษณะเด่นที่เห็นชัดคือ แก้มสีน้ำตาลแดง แต้มสีขาวบริเวณหู และวงรอบตาจางๆ สีขาว เพศผู้มีแถบอกสีน้ำตาลแดง และมีสีสันเข้มสดตัดกันชัดเจนกว่าเพศเมีย

 

                     ในปัจจุบันมีการพบนกจาบปีกอ่อนหัวเทาประปรายเฉพาะช่วงฤดูหนาวตามท้องทุ่งทางตอนเหนือของประเทศ แต่ช่วงหลายปีมานี้มีการพบอย่างต่อเนื่องในทุ่งนาปากพลี จ.นครนายก โดยทุ่งกว้างแห่งนี้ยังเป็นแหล่งอาศัยประจำของนกอพยพที่ปกติมีรายงานเฉพาะทางเหนืออย่าง นกเด้าดินอกสีชมพู (Rosy Pipit) อีกด้วย

 

 

---------------------- 

 

 

 

 

ชื่ออังกฤษ  Chestnut-eared Bunting, Grey-headed Bunting

 

ชื่อวิทยาศาสตร์  Emberiza fucata (Pallas, 1776)

 

วงศ์ (Family)  Emberizidae (วงศ์นกจาบปีกอ่อน)

 

อันดับ (Order)  Passeriformes (อันดับนกเกาะคอน)

 

 

----------------------