นกป่าสัปดาห์ละตัว : นกเขนน้อยข้างส้ม | คมชัดลึก

 

                      แทบทุกปีรายชื่อนกแต่ละสำนักจะมีการเปลี่ยนแปลงทางอนุกรมวิธาน โดยส่วนใหญ่อ้างอิงจากงานวิจัยที่ได้รับการตีพิมพ์ การศึกษาในหลายปีที่ผ่านมามักเสนอให้นกบางชนิดถูกแยกออกมาเป็นหลายชนิด “นกเขนน้อยข้างสีส้ม” ที่นักดูนกเคยรู้จักกันในชื่อ Orange-flanked Bush Robin ก็เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของนกที่ถูกแยก และสามารถพบได้ในเมืองไทยทั้งสองชนิด มีการตั้งชื่อใหม่สำหรับชนิดที่ถูกแยกออกมาว่า “นกเขนน้อยพันธุ์หิมาลัย” (Himalayan Bluetail) ส่วนอีกชนิดนั้นหลังจากถูกแยกก็เปลี่ยนไปใช้ชื่อ Red-flanked Bluetail กันอย่างแพร่หลาย โดยชื่อไทยยังคงใช้ชื่อเป็น “นกเขนน้อยข้างสีส้ม” ตามเดิมสำหรับชนิดหลัง

 

                      ชื่อ Bluetail ซึ่งหมายถึงหางสีฟ้าอันเป็นลักษณะเด่นของทั้งสองชนิดถูกนำมาใช้แทน Bush Robin น่าจะเป็นเพราะทำให้ชื่อของมันกระชับมากขึ้น ส่วนตัวผู้เขียนชอบชื่อ orange-flanked มากกว่า red-flanked เพราะสีข้างมันออกส้มๆ ไม่ใช่แดง แต่ที่น่าสับสนคือชื่อไทยซึ่งนักดูนกส่วนใหญ่เรียกกันจนติดปากไปแล้ว นั่นเป็นเพราะชนิดที่พบเห็นได้บ่อยๆ ในเมืองไทยคือ “นกเขนน้อยพันธุ์หิมาลัย” ในขณะที่ “นกเขนน้อยข้างสีส้ม” ซึ่งเป็นชื่อที่คุ้นเคยสำหรับนักดูนก นั้นเป็นชนิดที่หายากกว่ามากในไทย

 

                      ด้วยเหตุนี้เราจึงยังคงได้ยินหลายคนขานชื่อ นกเขนน้อยข้างสีส้ม เมื่อเจอนกเขนน้อยพันธุ์หิมาลัย ซึ่งพบได้ง่ายบนตามพื้นป่าดิบเขาทางภาคเหนือในช่วงฤดูหนาว ส่วนนกป่าประจำสัปดาห์นี้เป็นนกที่พบได้ยากเอาการในเมืองไทย ทั้งสองชนิดมีสถานภาพเป็นนกอพยพนอกฤดูผสมพันธุ์ โดยพันธุ์หิมาลัยนั้นทำรังวางไข่บนภูเขาในแถบเทือกเขาหิมาลัยสมชื่อ แต่นกเขนน้อยข้างสีส้มนั้นมีแหล่งทำรังวางไข่ที่กว้างมาก พบได้ตั้งแต่ทางเหนือของทวีปยุโรป ไปจนถึงเอเชียตะวันออก

 

                      ผู้เขียนเคยพบนกเขนน้อยข้างสีส้มเพศผู้ ใน อช.เขาใหญ่ ซึ่งอยู่ต่ำกว่าแหล่งอาศัยช่วงฤดูหนาวของพันธุ์หิมาลัยมาก จำแนกชนิดได้จากแถบคิ้วสั้นๆ สีขาว (ในคู่มือดูนกไทยใช้ชื่อ “นกเขนน้อยข้างสีส้มคิ้วขาว”) นอกจากนี้สีน้ำเงินที่ด้านบนของลำตัวก็เข้มและไม่สดใสเท่าของพันธุ์หิมาลัยด้วย แต่เพศเมียนั้นจำแนกชนิดในภาคสนามได้ไม่ง่ายเหมือนเพศผู้เลย แต่ด้วยความที่ถิ่นอาศัยในช่วงฤดูหนาวของมันดูจะไม่เฉพาะเจาะจงเท่ากับพันธุ์หิมาลัย มิหนำซ้ำยังอพยพไกลกว่า จึงมีแนวโน้มที่มันจะอพยพพลัดหลงมากกว่า รายงานนกเพศเมียตามสถานที่ต่างๆ นอกเหนือจากป่าดิบเขาทางเหนือจึงน่าจะเป็นนกเขนน้อยข้างสีส้ม มากกว่าที่จะเป็นนกเขนน้อยพันธุ์หิมาลัย

 

 

----------------------

 

 

 

 

ชื่ออังกฤษ  Red-flanked Bluetail, Orange-flanked Bush Robin, Bluestart

 

ชื่อวิทยาศาสตร์  Tarsiger cyanurus (Pallas, 1773)

 

วงศ์ (Family)  Muscicapidae (วงศ์นกเขนและนกจับแมลง)

 

อันดับ (Order)  Passeriformes (อันดับนกเกาะคอน)

 

 

----------------------