นกป่าสัปดาห์ละตัว : นกบั้งรอกปากแดง | คมชัดลึก

 

                        ผู้อ่านที่ติดตามอ่านคอลัมน์น่าจะยังพอจำกันได้เกี่ยวกับ นกบั้งรอกแดง (Raffles’s Malkoha) ซึ่งได้ถูกแนะนำในคอลัมน์เมื่อไม่นานมานี้ พบว่าแท้จริงแล้วมีเชื้อสายห่างไกลนกบั้งรอกชนิดอื่นๆ มาก นกบั้งรอกแดงไม่ใช่นกบั้งรอกแท้ๆ ด้วยซ้ำไป เพราะบรรพบุรุษของมันแยกออกไปหลายล้านปี ก่อนที่บรรพบุรุษร่วมระหว่างพวกนกคัคคูที่ไข่ในรังนกอื่น (brood-parasitic cuckoos) กับนกบั้งรอก (malkohas) จะถือกำเนิดเสียอีก

 

                        แต่นกบั้งรอกแดงไม่ใช่เพียงชนิดเดียวที่โดนย้ายสำมะโนครัวไปอยู่สกุล (genus) อื่น อันที่จริงในกลุ่มนกบั้งรอกแท้ๆ (ซึ่งนกบั้งรอกแดงไม่ใช่) ก็พบว่าหลายชนิดมีเชื้อสายห่างกันพอสมควร จนถูกย้ายออกไปอยู่ในสกุลที่มีเพียงชนิดเดียว (monotypic genus) เพราะพวกมันไม่มีญาติสนิท อันที่จริงรูปลักษณ์ภายนอกของแต่ละชนิดที่ถูกแยกออกมาก็โดดเด่นและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวสูงมาก ในนบรรดานกบั้งรอกแท้ที่พบได้ในไทย ชนิดที่มีหน้าตาแตกต่างจากชนิดอื่นและเป็นเอกลักษณ์ฌเฉพาะตัวมากที่สุดเห็นจะเป็น นกบั้งรอกปากแดง (Red-billed Malkoha) ซึ่งนักอนุกรมวิธานทางปักษีวิทยาหลายสำนักเห็นด้วยว่า ย้ายไปตั้งสกุลของตัวเองชื่อว่า Zanclostomus จะเหมาะสมกว่า

 

                        ชื่อสกุลของมันหมายความว่า “จะงอยปากที่โค้งงอ” ซึ่งก็เป็นหนึ่งในลักษณะเด่นของนกบั้งรอกชนิดนี้ เพราะมันมีปากที่เรียวโค้ง และสีแดงสดอันเป็นที่มาของชื่อไทยและชื่ออังกฤษ ลำตัวของนกบั้งรอกปากแดงเป็นสีเทา บริเวณด้านล่างลำตัวมีสีส้มอมน้ำตาล (ยกเว้นบริเวณกลางท้อง) มีวงรอบตาสีฟ้า และไม่มีหนังเปลือยสีแดงบนใบหน้าเหมือนของนกบั้งรอกชนิดอื่น ม่านตาสีเข้ม และมีแต้มสีขาวที่ปลายขนหางแต่ละเส้นตามแบบฉบับของนกบั้งรอก

 

                        หากเปิดดูแผนที่การกระจายพันธุ์ในคู่มือดูนก จะพบว่านกบั้งรอกในไทยเกิอบทุกชนิดอาศัยอยู่ในป่าทางภาคใต้เป็นหลัก นกบั้งรอกแดงก็เช่นกัน มันกระจายอยู่ในเขตสัตวภูมิศาสตร์ย่อยซุนดา ซึ่งประกอบไปด้วยคาบสมุทรมลายู เกาะบอร์เนียว เกาะสุมาตรา เกาะชวา ฯลฯ

 

                        นกบั้งรอกปากแดงอาศัยอยู่ได้ในป่าหลายประเภท ส่วนใหญ่พบตามป่าต่ำ แต่ก็สามารถพบในป่าตามระดับเชิงเขาได้เช่นกัน บ่อยครั้งอาจพบมันหากินใกล้กับนกชนิดอื่นเป็นฝูงแบบคละชนิดหรือ bird wave โดยมักมีนกบั้งรอกแดงและ นกบั้งรอกเขียวอกแดง (Chestnut-breasted Malkoha) มาผสมโรงด้วย

 

 

---------------------

 

 

 

 

 

 

ชื่ออังกฤษ Red-billed Malkoha

 

ชื่อวิทยาศาสตร์ Zanclostomus javanicus (Horsfield, 1821)

 

วงศ์ (Family) Cuculidae (วงศ์นกคัคคู)

 

อันดับ (Order) Cuculiformes (อันดับนกคัคคู)

 

 

---------------------