นกหัวขวานเขียวหัวดำ | คมชัดลึก

 

                      หากมีการจัดอันดับชื่อนกไทยที่ชวนสับสนมากที่สุด นกหัวขวานเขียวหัวดำ (Grey-headed Woodpecker) น่าจะเป็นชื่อที่ติดโผลำดับต้นๆ เป็นแน่ แม้มองข้ามประเด็นความกำกวมของคำศัพท์ ซึ่งแท้จริงแล้วไม่ใช่หัวของมันที่เป็นสีดำ หากแต่เป็นบริเวณด้านบนของหัวซึ่งเรียกว่า “กระหม่อม” (crown) ปัญหาของชื่อนี้ยังมาจากการที่มีนกหัวขวานอีกชนิดหนึ่งมีชื่ออังกฤษว่า Black-headed Woodpecker เพราะหัวมันสีดำจริงๆ แต่มีชื่อไทยถูกตั้งตามลักษณะเด่นอีกจุดหนึ่งว่า “นกหัวขวานเขียวตะโพกแดง”

 

                      ทั้งสองชนิดมีพฤติกรรมหากินรวมฝูงเป็น bird wave คละกับนกชนิดอื่น ตามป่าเต็งรังนกหัวขวานเขียวหัวดำและญาติสนิทอย่างหัวขวานเขียวตะโพกแดง (ซึ่งมีหัวสีดำ) ก็มักหากินด้วยกันเสียด้วย พอนึกออกใช่ไหมครับว่ามันน่าสับสนแค่ไหนเมื่อเรียกชื่อไทย นอกจากนี้ทั้งสองชนิดยังชอบกินมดและปลวกตามพื้น ต่างจากนกหัวขวานส่วนใหญ่ที่มักเจาะไม้เพื่อกินตัวอ่อนแมลงเป็นอาหาร

 

                      สาเหตุหลักที่นกหัวขวานชอบหากินรวมฝูงกับนกชนิดอื่นคือความปลอดภัยนั่นเอง นกแต่ละตัวในฝูงมีโอกาสตกเป็นเหยื่อของสัตว์ผู้ล่าน้อยลง เพราะมีนกตัวอื่นมาช่วยกระจายความเสี่ยง เพื่อนร่วมฝูงต่างชนิดอย่าง นกแซงแซวหางบ่วงใหญ่ (Greater Racket-tailed Drongo) ก็มักร้องเตือนภัยเมื่อเห็นสัตว์ผู้ล่าทำให้สมาชิกฝูงไหวตัวหนีได้ทันท่วงที บ่อยครั้งนกแซงแซวก็ออกไปขับไล่ผู้ล่าอย่างไม่เกรงกลัว สมาชิกฝูงจึงรู้สึกปลอดภัย

 

                      ในวันที่ 20-22 กรกฎาคมนี้ ผู้เขียนจะไปนำเสนองานวิจัยเกี่ยวกับประโยชน์ของการรวมฝูงหากินแบบคละชนิด ในงาน International Ornithological Congress Southeast Asia ประจำปีนี้ จัดโดย ม.ขอนแก่น งานวิจัยชิ้นนี้พบว่านกหัวขวานที่หากินรวมฝูงกับนกอื่นมีพฤติกรรม “ขี้ระแวง” น้อยลงมาก ในงานประชุมนี้สมาคมอนุรักษ์นกฯ (BCST) ก็ได้จัดการประเมินและติดตามพื้นที่สำคัญในการอนุรักษ์นก (IBAs) ของภาคอีสานด้วย

 

                      นกหัวขวานเขียวหัวดำอาศัยอยู่ตามป่าโปร่งตั้งแต่ยุโรปมาจนถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ประชากรในแถบเอเชียใต้และตะวันออกเฉียงใต้มีกระหม่อมและท้ายทอยสีดำ บางครั้งถูกแยกชนิดออกมาเป็น Black-naped Woodpecker (Picus guerini) เพศผู้ต่างจากเพศเมียตรงที่มีหน้าผากสีแดง แม้จะยังคงพบได้ไม่ยากตามป่าสนและป่าผสมผลัดตามเชิงเขาบางแห่ง แต่ประชากรมันก็ลดลงมากเพราะป่าผลัดใบระดับต่ำถูกทำลาย

 

 

-----------------------

 

นกหัวขวานเขียวหัวดำ

 

 

ชื่ออังกฤษ Grey-headed Woodpecker, Grey-faced Woodpecker

 

ชื่อวิทยาศาสตร์ Picus canus (Gmelin, 1788)

 

วงศ์ (Family) Picidae (วงศ์นกหัวขวาน)

 

อันดับ (Order) Piciformes (อันดับนกโพระดกและนกหัวขวาน)

 

 

-----------------------