สอนนศ.เรียน‘ด้วยการลงมือทำ’ไม่ได้มีแต่สายอาชีวะ | คมชัดลึก

              สถาปัตย์ปี 1  สถาบันอาศรมศิลป์ เรียนรู้ด้วยการลงมือทำลงมือสร้าง ‘ศาลาไม้ไผ่’ สถาปัตยกรรมไม้ไผ่ เรียนรู้ได้ทั้ง  4 รายวิชา นักศึกษาสถาปัตย์ ปี 1 บอกว่าภูมิใจมากกับผลงานชิ้นนี้

              การเรียนรู้โดยลงมือกระทำมาจากปรัชญาหรือความเชื่อของปรัชญา พิพัฒนาการนิยม (Progressivism) หรือบางท่านเรียกปรัชญาการศึกษานี้ว่า ปรัชญาพิพัฒนาการ ปรัชญานี้มีต้นกำเนิดมาจากปรัชญาแม่บทคือ ปรัชญาปฏิบัตินิยม ปรัชญาปฏิบัตินิยมให้ความสนใจอย่างมากต่อ “การปฏิบัติ หรือ การลงมือกระทำ” เน้นให้ผู้เรียนได้ลงมือทำ เด็กได้รับอิสระริเริ่มความคิดและลงมือทำตามความคิด ผู้เรียนจะได้รับประสบการณ์และใช้กระบวนการแก้ปัญหาด้วยตนเองคือ การให้ผู้เรียนมีบทบาทสำคัญที่จะสืบค้นหาความรู้ นักการศึกษาที่มีชื่อเสียงที่มีความเชื่อปรัชญาการศึกษานี้คือ จอห์น ดิวอี้ (John Dewey) เป็นผู้นำนักปราชญ์ซึ่งเชื่อว่ามนุษย์จะต้องปรับตัวเพื่อให้ชีวิตอยู่รอด จึงมีวลีที่แพร่หลายและนำมาใช้ในการจัดการศึกษาคือ “Learning by doing” “หรือการเรียนรู้โดยการปฏิบัติจริง”

              การสอนแบบไหน ? ที่ทำให้นักศึกษารู้จริง มีความรู้จริง  ตัวอย่างการเรียนการสอน ในหลักสูตรสถาปัตยกรรมบัณฑิต กับการออกแบบสร้าง “ศาลาไม้ไผ่” ผลงาน นักศึกษาชั้นปีที่ ๑ เป็นคำตอบ !!

              นศ. “สถาปัตย์ ปี 1” สถาบันอาศรมศิลป์ เรียนด้วยการลงมือทำ คิดและออกแบบ สร้าง “ศาลาไม้ไผ่ด้วยตัวเอง” ครูผู้เปิดพื้นที่ให้เกิดการคิดด้วยตัวของผู้เรียนเอง บรรยากาศการเรียนที่ทำให้เกิดการ ถาม – ตอบ ต่อยอดความคิดเห็น ตั้งคำถามให้คิดต่อ และพาไปเรียนรู้ สืบค้นข้อมูล นอกห้องเรียน เพื่อหาคำตอบ นำสู่การกลับมาวิเคราะห์และพัฒนาความรู้ที่ได้ ด้วยการลงมือทดลอง สร้างประสบการณ์ด้วยตัวเอง และได้คำตอบสุดท้ายจากตัวเอง ทำให้เกิดการเรียนรู้ “ความรู้” จึงเกิดขึ้นจริงด้วยการลงมือทำ

              อาจารย์ธนา อุทัยภัตรากูร อาจารย์ผู้สอนหลักสูตรสถาปัตยกรรมบัณฑิต สถาบันอาศรมศิลป์ เล่าถึง ประสบการณ์การสอนเพื่อการเรียนรู้ไปพร้อมกับนักศึกษาชั้นปีที่1หลักสูตรสถาปัตยกรรมบัณฑิต จำนวน 10 คน รุ่นที่ 1 กับการเปิดภาคเรียนที่ 1  ในช่วงเวลาที่ตนต้องให้นักศึกษาเรียนรู้ อย่างเป็นองค์รวม โดยสามารถเรียนรู้ ทั้งได้ 4 วิชา ผ่านการลงมือปฏิบัติ ด้วยการ สร้าง “ศาลาไม้ไผ่” 1 หลังนี้ ซึ่งทำให้สามารถเรียนรู้ได้ทั้ง 1.) วิชาการออกแบบเบื้องต้น 2. ) วิชาการเขียนแบบ 3.) วิชาหลักการให้เหตุผลทางคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ และ 4.) วิชาหัตถกรรมการสร้าง  ตลอดระยะเวลา 3 เดือน กับ “ศาลาไม้ไผ่” เพื่อการเรียนรู้

              ด้วยความมุ่งมั่นตั้งใจชัดเจนว่าจะสอนโดยการให้เด็กลงมือเรียนด้วยการปฏิบัติ เพื่อให้ได้ความรู้ที่แท้จริง ตัวครูผู้สอน อาจารย์ธนา ผู้มีประสบการณ์ในการทำงานด้านการศึกษาวิจัยสถาปัตยกรรมด้วยไม้ไผ่ มาตลอดระยะเวลาร่วม 6 ปี ซึ่งเป็นการรวบรวมองค์ความรู้ และทำการศึกษาข้อมูลทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ ไปพร้อม ๆ ด้วยการวิจัยสู่การจัดทำเป็น วิทยานิพนธ์ : การศึกษากระบวนการออกแบบและก่อสร้างอาคารไม้ไผ่ กรณีศึกษาอาคารไม้ไผ่สถาบันอาศรมศิลป์ ซึ่งเป็นหอศิลป์ไม้ไผ่ หรือ อาคารอเนกประสงค์ ที่สร้างด้วยไม้ไผ่ขนาดใหญ่ ขนาดความกว้าง 6 * 24 เมตร สูง 10 เมตร สามารถจุคนได้ ประมาณ 70 – 100 คน จนมีบนสรุปที่สำคัญ สำหรับฐานความรู้ในการออกแบบ เพื่อทักษะการสร้างสถาปัตยกรรมด้วยวัสดุธรรมชาติ “ไม้ไผ่ไทย” จึงนำมาเป็นแนวทางหนึ่งในการสอนให้กับ นักศึกษา สถาปัตยกรรม ชั้นปีที่ 1

              นักศึกษาได้เรียนรู้ ในการฝึกคิด เพื่อ “การออกแบบ” สู่การฝึก “เขียนแบบ” การ “สร้างแบบ” ไปพร้อมกับการทำงานอย่างมีส่วนร่วมทั้งในห้องเรียนและพื้นที่ปฏิบัติจริง ระหว่างเพื่อนร่วมชั้นเรียนและครูผู้สอน โดยตลอดเวลาของการเรียน นักศึกษาได้คิดในทักษะเชิงคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ การคำนวณ และ การทดลองเพื่อการออกแบบ จิตนาการผ่านงานศิลปะสิ่งก่อสร้าง ลองผิดลองถูกกับวัสดุที่ใช้งานเพื่อการก่อสร้างจริง “ไม้ไผ่” โดยมีข้อมูลความรู้ จากแหล่งความรู้ ที่ได้เดินทางไปศึกษา ตามแหล่งเรียนรู้ ต่าง ๆ โดยครูเป็นผู้อำนวยความสะดวกเพื่อให้เกิดการเรียนรู้
 
              สถานที่เรียนรู้ที่ครูเป็นผู้พาไปเรียนรู้ เช่น โรงรักษาเนื้อไม้ วิธีการบำรุงรักษาเนื้อไม้ (Treat) นักศึกษาได้เรียนรู้ ตัววัสดุที่จะใช้ก่อสร้างจริง “ไม้ไผ่ธรรมชาติ” ของจริง การศึกษาวัสดุธรรมชาติ “ไม้ไผ่ของไทย” ที่สามารถนำมาเป็นวัสดุก่อสร้างได้ ประกอบด้วย ไม้ไผ่ตง ไผ่ซาง และ ไผ่เลี้ยง ได้เรียนรู้พร้อมทดลอง ใช้เวลาในการฝึกคิด ฝึกออกแบบ เรียนรู้วัสดุอุปกรณ์ เป็นการเรียนรู้อย่างมีส่วนร่วมกับเพื่อนในชั้นเรียน เกิดการทำงานเป็นทีม ซึ่งมีฐานมาจากการพัฒนารายบุคคลก่อน โดยการเขียนแบบรายบุคคล และนำเสนอแบบต่อกลุ่ม

              จากนั้นจึงมีการลงความเห็นในการเลือกแบบที่มีความเป็นไปได้ในการก่อสร้างและร่วมกันพัฒนาแบบเพื่อการก่อสร้างให้เกิดขึ้นจริง เป็นชิ้นงานของกลุ่ม เป็นงานของทุกคนที่ต้องร่วมรับผิดชอบ เกิดทักษะที่หลากหลายในการเรียนรู้อย่างเป็นองค์รวม ตัวนักศึกษาได้สัมผัสทั้งการมองภาพจากจินตนาการของตนเองของกลุ่ม สู่การปฏิบัติ ด้วยการลงมือก่อสร้างในพื้นที่จริง สร้างจริง ใช้งานจริง เกิดความภาคภูมิใจในการเรียน เกิดผลที่ชัดเจนจับต้องได้  เกิดการแลกเปลี่ยนข้อมูลความรู้ โดยอาจารย์เป็นผู้ประสานเพื่อให้นักศึกษาได้ไป ขอความรู้จาก สถาปนิกมืออาชีพ เพื่อการพัฒนาปรับปรุงการออกแบบ “ศาลาไม้ไผ่” สู่การสร้างจริง เด็กได้เรียนรู้ขั้นตอนการทำงาน การให้ข้อมูลวิพากษ์แบบ จากมุมมองของสถาปนิกมืออาชีพ สัมผัสมุมมองความคิด หรือแนวคิดกับสถาปนิกอาชีพตั้งแต่ชั้นปีที่ 1 เป็นการแฝงให้เขาได้เรียนรู้ถึงการทำงานในสายอาชีพจริงได้ความรู้จากผู้รู้ “สถาปนิกมืออาชีพ” ไม่ใช่เพียงความคิดหรือความรู้จากตัวของครูหรืออาจารย์ผู้สอนเพียงผู้เดียว
 
              นายปรเมศ เมนะเนตร นักศึกษาชั้นปีที่ 1 หลักสูตรสถาปัตยกรรมบัณฑิต สถาบันอาศรมศิลป์  สะท้อนว่า การเรียนที่ท้าทาย คิดนอกกรอบ เรียนนอกห้องเรียน ลงมือปฏิบัติจริง มีอิสระให้ผมได้ คิดเอง เกิดทักษะต่าง ๆ ด้วยตัวผมเอง  ผมชอบการเรียนรู้แบบนี้ ที่ทำให้พึ่งพาตนเองได้จริง ผมและเพื่อน ๆ เผชิญปัญหาและแก้ปัญหาด้วยตัวเองได้ โดย ครู อาจารย์ เป็นผู้พาไปเรียนรู้ ชี้แนะ ให้ผมได้ทดลองทำ แล้วก็พบว่าทำได้จริง  ผมสามารถพูดได้ทุกขั้นตอนของการสร้างศาลาไม้ไผ่หลังนี้ ผมภาคภูมิใจมาก
 
              “ศาลาไม้ไผ่” หลังนี้ จึงเป็นฐานการเรียนรู้ที่ทำให้นักศึกษาได้ประสบการณ์จริงได้รับความรู้ที่แท้จริง ผ่านการลงมือของตัวผู้เรียนเอง เกิดทักษะและเรียนรู้ในหลังวิชาการได้ ทั้ง 4 รายวิชาอย่างเป็นองค์รวม