นกป่าสัปดาห์ละตัว : นกเด้าดินทุ่งใหญ่ | คมชัดลึก

 

                เช้าวันอาทิตย์ที่ 7ธันวาคมนี้ ทางสมาคมอนุรักษ์นกและธรรมชาติแห่งประเทศไทย (BCST) มีกิจกรรม Bird walk ที่สวนหลวง ร.๙ ใครอยู่เมืองกรุงช่วงวันหยุดยาวนี้ ไม่ควรพลาดมาเดินดูนกกันกับทางสมาคมฯครับ ส่วนสัปดาห์ถัดไปในวันเสาร์ที่ 13 ธันวาคม ก็มีงาน Bangkok Wild Watch ซึ่งเป็นการสำรวจความหลากหลายทางชีวภาพในสวนลุมพินี จัดโดยมูลนิธิโลกสีเขียว ร่วมด้วยเครือข่ายอนุรักษ์ธรรมชาติอย่างคับคั่งเช่นเคย อย่างไรก็ตาม ขอออกตัวก่อนว่านกประจำสัปดาห์นี้เป็นนกที่ผู้เขียนไม่เคยพบตามสวนสาธารณะมาก่อน

 

                นกที่จะมาแนะนำให้รู้จักกันในสัปดาห์นี้คือ นกเด้าดินทุ่งใหญ่ (Richard’s Pipit) เมื่อพูดถึง“นกเด้าดินทุ่ง” นักดูนกจะคุ้นภาพนกสีน้ำตาลๆลายๆที่ชอบกระดกหาง วิ่งๆหยุดๆจิกแมลงกินตามสนามหญ้าในสวน ผู้เขียนกล้าฟันธงอย่างไม่ลังเลเลยว่านกที่หลายคนคุ้นเคยกันนั้นล้วนเป็นนกเด้าดินทุ่งเล็ก (Paddyfield Pipit) สาเหตุที่ต้องพูดถึงนกเด้าดินทุ่งใหญ่ในสัปดาห์นี้ ก็เพราะมันถูกเข้าใจผิดบ่อยมากๆนั่นเอง

 

                แม้จะเป็นความจริงที่ว่านกเด้าดินทุ่งใหญ่โดยทั่วไปมีลำตัวที่ค่อนข้างอวบหนาเมื่อเทียบกับนกเด้าดินทุ่งเล็ก แต่ไม่ว่าชนิดใดหากพองขนมันก็ดู“ตัวใหญ่”หรือ“อวบๆ”ทั้งนั้นแหละครับ มิหนำซ้ำนกเพศผู้ก็ตัวใหญ่กว่าเพศเมียอยู่แล้วด้วย ตรงนี้น่าจะพออธิบายได้ว่าทำไมเราจึงมักเห็นนกเด้าดินทุ่งสองตัวที่ขนาดต่างกันเล็กน้อยยืนอยู่ด้วยกัน เป็นเหตุให้เข้าใจผิดว่าเจอทั้งสองชนิด ทั้งๆที่จริงๆแล้วอาจเป็นนกเด้าดินทุ่งเล็กที่มาเป็นคู่

 

                นกเด้าดินทุ่งใหญ่มีอุปนิสัยขี้อายกว่านกเด้าดินทุ่งเล็กมาก และชอบหากินตามพื้นดินในทุ่งโล่งที่มีวัชพืชขึ้นประปราย มากกว่าที่จะเป็นสนามหญ้าเตี้ยๆแบบเด้าดินทุ่งเล็ก ประชากรนกเด้าดินทุ่งใหญ่ที่ทำรังในจีนตอนใต้ตัวเล็กกว่าทางเหนือ บางครั้งถูกจัดเป็นชนิดย่อย sinensis เพศเมียกลุ่มนี้บางตัวมีขนาดเล็กกว่านกเด้าดินทุ่งเล็กเสียอีก ความยาวของ “เล็บเท้าหลัง” ที่คู่มือหลายเล่มระบุว่าสำคัญ โดยเฉลี่ยก็แทบไม่ได้ยาวไปกว่าเด้าดินทุ่งเล็กเลย

 

                แล้วแบบนี้จะจำแนกชนิดมันได้อย่างไรกันเล่า? เสียงร้องคือคำตอบสุดท้ายครับ พวกมันมักส่งเสียงร้องขณะบินขึ้นจากพื้น นกเด้าดินทุ่งใหญ่จะร้องเสียงพยางค์เดียว ยาวและหนักแน่น ต่างจากนกเด้าดินทุ่งเล็กที่ร้องเสียงสั้นๆ และบางครั้งร้องติดกันหลายพยางค์ บริเวณหัวตาของเด้าดินทุ่งใหญ่โดยมากก็จะดูโล่งๆ ไม่ค่อยเห็นขีดสีเข้มที่ลากตั้งแต่โคนปากจรดหลังตาแบบเด้าดินทุ่งเล็ก นอกจากนี้จะงอยปากของเด้าดินทุ่งใหญ่ก็สั้นและอวบกว่าด้วย

 

 

 

 

"นกเด้าดินทุ่งใหญ่"

 

ชื่ออังกฤษ Richard’s Pipit

ชื่อวิทยาศาสตร์ Anthus richardi (Vieillot, 1818)

วงศ์ (Family) Motacillidae (วงศ์นกเด้าลมและนกเด้าดิน)

อันดับ (Order) Passeriformes (อันดับนกเกาะคอน)