นกกะเต็นน้อยสามนิ้ว | คมชัดลึก

 

                            ชื่อเสียงเรียงนามของนกประจำสัปดาห์นี้น่าจะสร้างความฉงนไม่น้อยสำหรับผู้อ่านที่ไม่ได้คร่ำหวอดในวงการดูนก แม้ว่า“นกกะเต็นน้อยสามนิ้ว”จะเป็นนกไซส์จิ๋วขนาดไล่เลี่ยกับนกกระจอก แต่ชื่อมันไม่ได้ถูกตั้งจากขนาดตัวนะครับ มันถูกตั้งตามชื่อ Three-toed Kingfisher ซึ่งเป็นชื่อสามัญเดิมหมายถึงนกกะเต็นที่มีนิ้วเท้าข้างละ 3 นิ้ว แต่หลังจากมีการค้นพบนกกะเต็นตัวเล็กจิ๋วอีกหลายชนิดที่วิวัฒนาการมาให้มีนิ้วเท้าสามนิ้วเหมือนกัน มันจึงถูกเปลี่ยนชื่อเป็น Oriental Dwarf Kingfisher ตามถิ่นฐานในเอเชียตะวันออก

 

                            ก่อนอื่นต้องท้าวความสักหน่อยครับว่านกส่วนใหญ่มีนิ้วเท้าข้างละ 4 นิ้ว นกกะเต็นโดยทั่วไปมีนิ้วเท้าแบบที่เรียกว่า syndactyl คือมีนิ้วหนึ่งชี้ไปด้านหลัง อีกสามนิ้วชี้ไปด้านหน้า นิ้วยาวสองนิ้วที่อยู่ด้านนอกเชื่อมติดกัน นิ้วที่อยู่ด้านในนั้นมีขนาดเล็กมากๆ ด้วยวิถีของการหากินที่ต้องอาศัยการเกาะกิ่งไม้นิ่งๆ เป็นเวลานานมองหาเหยื่อ และไปไหนมาไหนด้วยการกระพือปีกบินล้วนๆ นิ้วแยกแบบปกติจึงไม่มีประโยชน์สำหรับพวกมัน นิ้วในสุดที่เล็กจิ๋วก็เช่นกัน จึงไม่น่าแปลกใจที่นกกะเต็นน้อยสามนิ้วจะเหลือนิ้วหน้าเพียงสองนิ้วที่เชื่อมติดกันเท่านั้น

 

                            อันที่จริงการที่นิ้วข้างที่ไม่จำเป็นหายไปในกระบวนการวิวัฒนาการไม่ได้เป็นเรื่องแปลกอะไรสำหรับนก มีนกหัวขวาน (woodpeckers) หลายกลุ่มที่ลดจำนวนนิ้วเหลือแค่สาม แม้แต่นกแอ่น (swift) และนกปากนกแก้ว (parrotbill) ก็ยังมีชนิดที่มีนิ้วเหลือข้างละสามนิ้วด้วยเช่นกัน

 

                            คนที่ดูนกมาระยะหนึ่งจะคุ้นเคยกับชื่อนกกะเต็นน้อยสามนิ้วหลังแดง (Rufous-backed Kingfisher) และหลังดำ (Black-backed Kingfisher) ตัวหลังแดงนั้นเป็นนกประจำถิ่นทางภาคใต้ แต่ตัวหลังดำ (จริงๆ แล้วสีน้ำเงินเข้ม) นั้นพบได้ทั่วประเทศ มีทั้งประชากรประจำถิ่นและอพยพ ทางภาคใต้มีการพบเห็น“ลูกผสม”ระหว่างหลังแดงและหลังดำได้บ่อยๆ ล่าสุดพวกมันจึงถูกรวมเป็นชนิดเดียวกัน

 

                            วันอาทิตย์ที่ 14 ก.ย.นี้ มีกิจกรรม“ค้นหานกจากป่าเล็กในเมืองใหญ่” จัดโดยสมาคมอนุรักษ์นกและธรรมชาติแห่งประเทศไทย (BCST) ที่สวนสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อว่าเมื่อปลายสิงหาคมที่ผ่านมา สวนกลางกรุงแห่งนี้เพิ่งมีรายงานเจ้ากะเต็นน้อยสามนิ้ว“หลังดำ”ซึ่งมีสถานภาพเป็นนกอพยพผ่านในภาคกลาง ช่วงนี้มีนกป่าหลายชนิดแวะพักตามสวนสาธารณะระหว่างอพยพผ่าน ไม่ควรพลาดโอกาสตื่นเช้าไปดูนกครับ

 

 

----------------------------

 

นกกะเต็นน้อยสามนิ้ว

 

 

ชื่ออังกฤษ Oriental Dwarf Kingfisher, Three-toed Kingfisher

 

ชื่อวิทยาศาสตร์ Ceyx erithaca (Linnaeus, 1758)

 

วงศ์ (Family) Alcedinidae (วงศ์นกกะเต็น)

 

อันดับ (Order) Coraciiformes (อันดับนกจาบคา นกตะขาบ และนกกะเต็น)

 

 

----------------------------