ดีปลี ยาดีคู่ปาก ท้อง ไส้ (จบ) | คมชัดลึก

ยาตำรับนี้มีสรรพคุณช่วยบำรุงไฟธาตุ ทำให้ระบบย่อยอาหารทำงานได้ดีขึ้น ช่วยกำจัดทำลายสิ่งตกค้างในลำไส้ ช่วยให้ร่างกายดูดซึมอาหารรวมทั้งยาที่เรากินเข้าไปได้ดีขึ้น ตรีกฎุกจึงเป็นพิกัดยาที่ใช้มากตำรับหนึ่งในการเพิ่มธาตุไฟให้ระบบการย่อยอาหาร ดีปลี สมุนไพรประจำธาตุดิน
ในร่างกายของมนุษย์เราประกอบขึ้นจากธาตุทั้ง 4 ชนิด คือ ธาตุดิน 20 ประการ ธาตุน้ำ 12 ประการ ธาตุลม 6 ประการ ธาตุไฟ 4 ประการ และอากาศธาตุ คือ ช่องว่างในร่างกาย 10 ประการ ธาตุต่างๆ เหล่านี้ถือเป็นที่ตั้งที่แรกเกิดของโรค ฉะนั้นเมื่อธาตุใดธาตุหนึ่งเกิดเจ็บป่วยหรือพิการขึ้นมา ตามคัมภีร์แพทย์แผนไทยได้จัดลักษณะตัวยาประจำธาตุและรสยาแก้ตามธาตุไว้ดังนี้ คือ ดอกดีปลี ประจำ ปถวีธาตุ คือ ธาตุดิน 20 ประการ รากช้าพลู ประจำ อาโปธาตุ คือ ธาตุน้ำ 12 ประการ เถาสะค้าน ประจำ วาโยธาตุ คือ ธาตุลม 6 ประการ รากเจตมูลเพลิง ประจำ เตโชธาตุ คือ ธาตุไฟ 4 ประการ เหง้าขิงแห้ง ธาตุอากาศ คือ ช่องว่างภายในร่างกาย 10 ประการ การที่ดอกดีปลีประจำธาตุดินนั้น หากมีสิ่งที่ผิดปกติเกี่ยวกับธาตุดิน เช่น อาหารเก่าอาหารใหม่ก็ถือว่าเป็นธาตุดินอย่างหนึ่ง หากมีปัญหาทั้งท้องผูกท้องเสีย สามารถนำดีปลีไปเยียวยาได้ทั้งสิ้น เราจึงพบดีปลีในตำรับยาทั้งแก้ท้องผูกและท้องเสีย ซึ่งก็มีงานวิจัยพบว่า ดีปลีทำให้การทำงานของระบบทางเดินอาหารเคลื่อนไหวได้ดีขึ้น นอกจากนี้ หากเกิดมีเนื้องอกขึ้นที่ใด เช่น ริดสีดวงต่างๆ ก็จะมีดีปลีเข้ายาในตำรับเพื่อรักษาอาการดังกล่าว ส่วนในงานวิจัยสมัยใหม่พบว่า ดีปลีเป็นสมุนไพรที่มีศักยภาพในการต้านมะเร็ง เนื่องมีสารที่มีฤทธิ์ต้านการอ็อกซิไดส์ทั้งในหลอดทดลองและสัตว์ทดลอง นอกจากนี้ ดีปลียังมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ต้านเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา ต้านการเกิดแผลที่กระเพาะอาหาร กดประสาทส่วนกลาง เสริมฤทธิ์ยานอนหลับ ลดไขมันในเลือด ลดน้ำตาลในเลือด ต้านพิษต่อตับ ทำให้กล้ามเนื้อเรียบคลายตัว ซึ่งสนับสนุนว่าดีปลีน่าจะเกี่ยวข้องกับธาตุดินอันเป็นอวัยวะต่างๆ ของร่างกายจริงๆ

ข้อควรระวังในการใช้ดีปลี
 - ไม่ควรบริโภคปริมาณมากเกินไป เพราะจะทำให้ร้อนใน
 - หญิงมีครรภ์ห้ามกินเพราะอาจทำให้แท้งได้
 - ดีปลีเป็นยาเพิ่มกำลังให้ยาตัวอื่นเช่นเดียวกับพริกไทย มีคุณสมบัติทำให้การดูดซึมโอสถสารต่างๆ เข้าสู่ร่างกายสูงขึ้น ดังนั้น เมื่อใดกินยาตำรับที่มีดีปลีหรือพริกไทยต้องระวังการได้รับยาเกินขนาด มีการพบว่าคนที่กินยาแผนโบราณในกลุ่มยาแก้กษัยซึ่งมักจะใส่ยาร้อนลงไปด้วย หากได้รับยาต้านการแข็งตัวของเลือดด้วยจะมีผลทำให้เลือดออกตามอวัยวะต่างๆ ได้

ตำรับยา
ยาแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียนที่เกิดจากธาตุไม่ปกติ
ใช้ผลดีปลีแก่แห้ง 1 กำมือ (ประมาณ 10 - 12 ผล) เติมน้ำ 2 ถ้วยแก้ว ต้ม 10 - 15 นาที ดื่มแต่น้ำวันละ 3 ครั้ง หลังอาหาร
ยาธาตุประจำบ้าน
ใช้พริกไทย 4 บาท รากเจตมูลเพลิง 2 บาท ดีปลี 2 บาท ว่านน้ำ 2 บาท โกฐสอ 4 บาท หัวแห้วหมู 2 บาท เมล็ดผักชี 2 บาท เถาสะค้าน 2 บาท ขิงแห้ง 2 บาท รากช้าพลู 2 บาท
ยาทั้งหมดนี้ทำเป็นยาผง ละลายน้ำร้อน แก้ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่น ท้องเดิน เป็นยาประจำบ้าน และสำหรับสมภารก็เป็นยาประจำวัด
ยาแก้ท้องอืด
 ใช้เม็ดพริกไทย ขิงแห้ง ดีปลี เทียนขาว เกลือสินเธาว์ นำยาน้ำหนักเท่ากันตำผง กินครั้งละ 1 ช้อนชา หลังอาหาร
ยาแก้อาการไอและขับเสมหะ
 ใช้ผลดีปลีแก่แห้งประมาณครึ่งผล ฝนกับน้ำมะนาวแทรกเกลือเล็กน้อย กวาดคอ หรือจิบบ่อยๆ ให้เติมน้ำพอควร
สำหรับผู้ที่สนใจต้นสมุนไพรดีปลี ขมิ้นชัน เปล้าน้อย มะกา และตาไก้ สามารถเข้าไปรับได้ฟรี ในงานมหกรรมสมุนไพรแห่งชาติครั้งที่ 10 “สมุนไพรไทย สุขภาพไทย เศรษฐกิจไทย” ในระหว่างวันที่ 4 - 8 กันยายน 2556 ณ อิมแพ็ค เมืองทองธานี ฮอลล์ 7 - 8 โดยจะมีแจกวันละ 200 ต้น

ภญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร
หัวหน้ากลุ่มงานเภสัชกรรม
โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร โทร. 037-211-289