'ข้าวพันผัก'อาหารเพื่อสุขภาพ
ทำมาหากิน : 'ข้าวพันผัก' อาหารเพื่อสุขภาพ ต้นตำรับดั้งเดิมของชาวลับแล : โดย...ดลมนัส กาเจ
เดิมที "ข้าวพันผัก" อาหารพื้นเมืองของชาวเมืองลับแล จ.อุตรดิตถ์ ที่ทำจากพืชผักที่เหลือใช้ในครัวเรือนที่นิยมบริโภคแทนข้าวเป็นอาหารมื้อเที่ยง ระยะหลังนับวันจะมีคนนิยมบริโภคมากขึ้น แต่คนทำเป็นมีน้อยลง ทำให้ "ประภา วิชัยรัตน์" ตัดสินใจเปิดร้านเล็กๆ บริเวณสี่แยกวัดหนองผา ย่านถนนศรีอุตรานอก ต.ท่าอิฐ ในเขตเทศบาลเมืองอุตรดิตถ์ ขายข้าวพันผัก ปรากฏว่าได้รับการตอบรับจากลูกค้าเป็นอย่างดี ถึงขนาดต้องขยายสาขาอีก 1 แห่งในห้างฟรายเดย์สรรพสินค้า ซึ่งแต่ละวันสร้างรายได้ให้ครอบเป็นอย่างดี
ประภา บอกว่า ชาวเมืองลับแล อ.ลับแล จ.อุตรดิตถ์ นิยมบริโภคหมี่คลุกเป็นอาหารเช้ากับข้าวแคบ ช่วงหลังจึงมีการพัฒนาทำเป็น "หมี่พัน" คือเอาข้าวแคบที่ทำจากแป้งข้าวเจ้า มาม้วนใส่หมี่คลุกจึงเรียกกว่า "หมี่พัน" แต่การทำอาหารในแต่ละมื้อนั้นในครัวเรือนมักจะมีพืชผักเหลืออย่างละเล็กอย่างละน้อยจึงมารวมกันปรุงด้วยน้ำปลา หรือเกลือ น้ำตาล ซอสพริก แล้วพันด้วยข้าวแคบ กลายเป็นอาหารเพื่อสุขภาพอีกชนิดหนึ่งของชาวลับแล รวมถึงชาวอุตรดิตถ์อีกด้วย
"เมื่อก่อนทำกินเองในครัวเรือน เห็นว่าช่วงหลังคนหันมาสนใจในเรื่องสุขภาพ โดยเฉพาะการบริโภคอาหารการกินที่จะเน้นไปที่ผัก ทำให้มีคนมาทำข้าวพันผักทำขาย ฉันเองก็ลองทำขายเล็กๆ น้อยๆ ข้างรั้วโรงเรียนใกล้บ้าน ขายให้เด็กๆ ในราคาจานละ 5 บาท หลังจากที่รัฐบาลมีโครงการส่งเสริมผลิตภัณฑ์ชุมชนภายใต้โครงการหนึ่งผลิตภัณฑ์หนึ่งตำบล หรือโอท็อป ปีแรกลองส่งประกวดดู เพราะเห็นว่าเป็นอาหารพื้นเมือง ได้รับการคัดเลือกเป็นโอท็อป 2 ดาว เพราะไม่มีบรรจุภัณฑ์ ทำให้มีโอกาสนำข้าวพันผักไปจำหน่ายในงานโอท็อปที่ศูนย์แสดงสินค้าและการประชุมอิมแพ็ค อารีน่า เมืองทองธานีและงานอื่น จนคนเริ่มรู้จักข้าวพันผักมากขึ้น" ประภา กล่าว
หลังจากคนเริ่มรู้จักข้าวพันผักมากขึ้น ทำให้นักท่องเที่ยวที่ไปอุตรดิตถ์มีการหาซื้อข้าวพันผัก แต่ร้านค้ามีน้อยมาก ประภา จึงเปิดร้านอย่างเป็นทางการบริเวณสี่แยกวัดหนองผา ย่านถนนศรีอุตรานอก ต.ท่าอิฐ ในเขตเทศบาลเมืองอุตรดิตถ์ ขายตั้งแต่เวลา 09.00-18.00 น. ปรากฏว่าได้รับการตอบรับจากลูกค้าเป็นอย่างดี ซึ่งในแต่ละวันหากเป็นวันธรรมดาจะขายอย่างน้อยวันละ 200-300 จาน ปัจจุบันขายในราคาจานละ 25 บาท หากใส่ไข่ดาวเพิ่มอีก 5 บาท แต่ถ้าเป็นวันหยุดราชการจะมียอดขายเพิ่มขึ้นอีกเกือบเท่าตัว ทำให้ประภาตัดสินใจขยายสาขาเพิ่มอีกแห่งหนึ่งบนห้างฟรายเดย์สรรพสินค้า ซึ่งเป็นห้างสรรพสินค้าแห่งแรกของเมืองอุตรดิตถ์ ในแต่ละวันยอดขายทั้งสองสาขาหากเป็นวันหยุดขายได้ถึง 1,000 จาน
สำหรับการทำข้าวพันผักนั้น นำแป้งข้าวเจ้ามาผสมน้ำให้เหนียวพอดี นำหม้อนึ่งครอบด้วยผ้าขาวที่ปากหม้อ ใส่น้ำในหม้อครึ่งหม้อ จากนั้นนำแป้งที่ผสมน้ำมาเทลงบนปากหม้อ แล้วทำให้บางๆ หากจะทำเป็นข้าวแคบ สำหรับทำหมี่พัน พอแป้งสุกยกมาใส่ถาด ตากไว้จนแห้งคล้ายโรตี แต่ถ้าจะทำเป็นข้าวพันผัก พอแป้งเริ่มสุก เอาผักทั้งแตงกวา ผักกาด ผักชี หรือผักอะไรก็ได้ที่ปรุงด้วยเกลือป่น น้ำทรายตาลพอเหมาะ ซอสพริก เทลงบนแป้ง ใส่ไข่ดาว จากนั้นเอาขอบแป้งทั้งสี่ด้านมาประกบให้ผักอยู่ด้านในคล้ายกับไข่ยัดไส้ พลิกไปมาจนผักสุก แล้วนำมารับประทานได้แล้ว
"ข้าวพันผัก" อาหารพื้นเมืองของชาวลับแล ก็เป็นอีกเมนูหนึ่งที่เป็นอาหารเพื่อสุขภาพ หากใครไปเที่ยวอุตรดิตถ์ ลองแวะชิมได้ เพราะเป็นอาหารเพื่อสุขภาพที่ได้รับการรับรองจากกรมอนามัยเรียบร้อยแล้ว
--------------------------
(ทำมาหากิน : 'ข้าวพันผัก' อาหารเพื่อสุขภาพ ต้นตำรับดั้งเดิมของชาวลับแล : โดย...ดลมนัส กาเจ)