ขนมไทย อัตลักษณ์ไทย
ศิลปวัฒนธรรม : ขนมไทย อัตลักษณ์ไทย
“ขนมไทย” อัตลักษณ์ไทย หัตถกรรมความอร่อยแสดงออกถึงความอ่อนช้อยของความเป็นไทย ตั้งแต่ครั้งอดีตกาลก่อกำเนิดภูมิปัญญาไทยหลากหลายอย่าง ให้สืบสานต่อทั้งวิถีชีวิตประเพณีวัฒนธรรมที่สามารถนำวัสดุในท้องถิ่นมาปรุงแต่งเป็นของหวานได้มากมายหลายรูปแบบ จัดเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอย่างหนึ่งที่บ่งบอกว่าคนไทยมีลักษณะนิสัยอย่างไร เพราะขนมแต่ละชนิดล้วนมีเสน่ห์แสดงให้เห็นถึงความละเอียดอ่อน ประณีต วิจิตรบรรจงในรูปลักษณ์ ตั้งแต่วัตถุดิบ ขั้นตอนการทำอย่างกลมกลืน ความพิถีพิถันสีที่ให้ความสวยงาม กลิ่นหอมของขนมที่ละเมียดละไมชวนให้รับประทาน แสดงให้เห็นว่าคนไทยเป็นคนใจเย็น รักสงบ มีฝีมือเชิงศิลปะ ซึ่งการฝึกทำขนมไทยจึงถือเป็นกิจรรมดีๆ นอกจากจะสืบสานวัฒนธรรมไทยแล้ว ยังสามารถใช้เป็นกิจกรรมเชื่อมสัมพันธภาพในครอบครัวให้คงอยู่ ดังเช่น กิจกรรมเวิร์กช็อปขนมไทยเครื่องทรงราชา นามว่า “จ่ามงกุฎ” ที่มิวเซียมสยาม สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติจัดขึ้น เพื่อมุ่งเน้นให้ครอบครัวได้ใช้เวลาว่างอย่างเป็นประโยชน์ร่วมกัน
ประภัสสร สุคนธสังข์ นักจัดการความรู้ แผนกกิจกรรมการเรียนรู้ ฝ่ายมิวเซียมสยาม สถาบันพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ กล่าวว่า ในฐานะแหล่งเรียนรู้นอกห้องเรียนพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้แห่งชาติ หรือมิวเซียมสยาม จึงมีบทบาทหน้าที่สำคัญในการจัดกิจกรรมเรียนรู้สำหรับกลุ่มครอบครัวในรูปแบบเชิงสร้างสรรค์และหลากหลาย โดยมุ่งเน้นให้ครอบครัว เด็กเยาวชนและประชาชนทั่วไปใช้เวลาว่างอย่างเป็นประโยชน์ และเพื่อกระตุ้นให้เกิดความคิดสร้างสรรค์พร้อมทั้งให้ความรู้ในกิจกรรมที่ทำ มิวเซียมสยามจึงจัดทำกิจกรรมเรียนรู้สำหรับกลุ่มครอบครัวขึ้น เพื่อสร้างสัมพันธ์ภาพในครอบครัวแบบไทยซึ่งเคยแน่นแฟ้น แต่ปัจจุบันได้เลือนหายไปให้กลับมาดังเดิม ภายใต้กิจกรรมเวิร์กช็อปขนมไทยเครื่องทรงราชา “จ่ามงกุฎ” ด้วยความหวังว่าจัดกิจกรรมนี้สำหรับเป็นตัวอย่างให้ครอบครัวได้หันมาร่วมกันทำกิจกรรมร่วมกัน สร้างสัมพันธ์รักในครอบครัวให้ดียิ่งขึ้น
งานนี้ได้ อ.กนิษฐา ดีสุวรรณวัฒนา ผู้เชี่ยวชาญขนมไทยมาเป็นวิทยากร พร้อมกล่าวว่า เริ่มเรียนการทำอาหารและขนมไทยจากคุณแม่ตั้งแต่อายุ 11 ปี เนื่องจากที่บ้านค่อนข้างหัวโบราณไม่ชอบออกไปรับประทานอาหารนอกบ้าน และไม่นิยมซื้ออาหารจากที่อื่นมารับประทาน ลูกๆ จึงได้ฝึกฝนและได้วิชาความรู้จากคุณแม่ ซึ่งได้รับถ่ายทอดจาก "คุณยาย" อดีตภรรยาช่างทองช่างแกะสลักเครื่องเงินเครื่องทองในวัง ดังนั้นสูตรอาหารต่างๆ จึงเป็นสูตรชาววังที่คุณยายได้มีโอกาสเรียนรู้ในสมัยนั้น ขนมไทยมีเอกลักษณ์มีความละเอียดอ่อนประณีตในการเลือกสรรวัตถุดิบ วิธีการทำความพิถีพิถัน รสชาติอร่อยหอมหวาน สีสันสวยงาม
"ขนมจ่ามงกุฎ ปกติหารับประทานไม่ยากแต่หาอร่อยยาก ทำให้คนไทยสมัยใหม่ไม่อยากรับประทาน หันไปรับประทานขนมฝรั่งหรือพวกเบเกอรี่แทน นับเป็นเรื่องน่าเสียดายเป็นอย่างมาก ซึ่งขนมจ่ามงกุฎ มี 2 แบบ คือ แบบต้นตำรับเดิมของสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี ในรัชกาลที่ 2 ทำด้วยแป้งข้าวเจ้ากวนกับกะทิ น้ำตาลทราย ปัจจุบันถ้าจะหารับประทานต้องไปที่ตลาดแม่กลอง ดอนหอยหลอด จ.สมุทรสงครามเท่านั้น เพราะสมเด็จพระเทพฯ ท่านทรงให้อนุรักษ์ไว้ กลัวว่าของดั้งเดิมจะสูญหายไป
ส่วนแบบที่ 2 ขนมจ่ามงกุฎที่ทุกคนเรียกกันในปัจจุบัน ชื่อจริงๆ ที่ถูกต้อง คือ ทองเอกกระจัง หรือ ดาราทอง หน้าตาเหมือนเครื่องหมายดาราในเครื่องราชอิสริยาภรณ์ คล้ายๆ มงกุฎฝรั่งเลยเรียกผิดๆ กันมา ทั้งที่เป็นขนมใหม่ เพิ่งมีมาสมัยรัชกาลที่ 7 เป็นขนมที่ชนะการประกวดในงานฉลองปีใหม่สมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม ซึ่งขนมจ่ามงกุฎนิยมทำกันในงานฉลองยศ ฉลองตำแหน่ง เพราะมีความหมายว่าจะมีลาภยศอันสูงส่งเป็นนิมิตหมายอันดีในหน้าที่การงานสืบไป ส่วนในงานแต่งงานจะแทนคำอวยพรให้เจริญก้าวหน้าเพียบพร้อมด้วยยศถาบรรดาศักดิ์" ผู้เชี่ยวชาญด้านขนมไทย ให้ความรู้
กิจกรรมดีๆ เช่นนี้ มิวเซียมสยามยังจัดต่อเนื่อง พร้อมพบกิจกรรมอื่นๆ อาทิ กิจกรรมตกแต่งถุงผ้าหรือเสื้อด้วยเทคนิคแอปปิเก้, กิจกรรม เปเปอร์มาเช่, กิจกรรม ขนมไทย และกิจกรรมเกี่ยวกับความสวยความงามได้อย่างต่อเนื่อง โดยสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม โทร.0-2225-2777 ต่อ 415