นกยางควาย : คอลัมน์นกป่าสัปดาห์ละตัว
ช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีชื่อนกถูกเปลี่ยนแปลงมากมาย เป็นผลจากองค์ความรู้ทางอนุกรมวิธานที่เพิ่มขึ้น หนึ่งใน "เทรนด์เปลี่ยนชื่อ" ที่เกิดขึ้นกับนกหลายกลุ่ม คือการที่งานวิจัยบ่งชี้ว่า ประชากรที่พบทางฟากตะวันตกและตะวันออกของทวีปยุโรปและเอเชีย ได้วิวัฒน์แยกจากกันหลายล้านปีมาแล้ว แม้บางท้องที่จะพบพันธุ์ตะวันตกและตะวันออกทำรังทับซ้อนกัน แต่ไม่พบทั้งสองพันธุ์จับคู่ผสมพันธุ์กัน จึงสมเหตุสมผลหากจะสรุปว่าเป็นคนละชนิด
ประชากรตะวันตกและตะวันออกนี้ บ้างมีหน้าตาละม้ายคล้ายคลึงกันมาก (เช่น นกเดินดงสีดำ นกยอดหญ้าหัวดำ) บ้างก็ต่างกันอย่างเห็นได้ชัด (เช่น นกอัญชันอกสีไพล นกติ๊ดใหญ่) บ้างก็เหมือนกันแค่ในบางช่วงของปี แต่ในบางช่วงก็ต่างกันเหลือเกิน นกยางควาย (Cattle Egrets) เป็นหนึ่งตัวอย่างที่ชัดเจน
นกยางควายที่พบในเอเชียตะวันออก มีชื่อว่า Eastern Cattle Egret (Bubulcus coromandus) ช่วงนี้ส่วนใหญ่จะมีขนยาวๆ สีเหลืองทองที่หัว คอ และหลัง ต่างกับ Western Cattle Egret (B. ibis) ทางยุโรป แอฟริกา และตะวันออกกลาง ซึ่งมีหัวและคอสีขาว แต่ในช่วงนอกฤดูผสมพันธุ์และนกโตไม่เต็มวัยซึ่งเป็นสีขาวทั้งตัวนั้น แทบจะไม่มีลักษณะภายนอกที่ต่างกันเลย กรณีคล้ายๆ กับนกยางกรอก (pond herons) เจ้าปัญหานั่นแหละครับ ในช่วงพีคของฤดูผสมพันธุ์ จะเปลี่ยนสีจงอยปากจากเหลืองเป็นแดง หนังเปลือยบนใบหน้าก็จะเปลี่ยนจากสีเหลืองตุ่นๆ เป็นสีม่วง แข้งสีแดง จากนกยางสีขาวไร้จุดเด่นกลายเป็นนกที่มีเสน่ห์มากๆ
นกยางควายชอบหากินสัตว์ขนาดเล็กตามทุ่งโล่ง ไม่จำกัดอยู่ตามแหล่งน้ำเหมือนนกยางสีขาวชนิดอื่นๆ มักพบหลายตัวหากินในบริเวณเดียวกัน ซึ่งจะมี นกยางโทนน้อย (Intermediate Egret) ที่ตัวใหญ่และคอยาวกว่า มารวมฝูงด้วย นกยางควายมักถูกใช้เป็นตัวอย่างอธิบายความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยที่เอื้อประโยชน์ต่อกันกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกินพืชขนาดใหญ่ โดยเฉพาะวัวและควาย ซึ่งมันชอบเดินตามเพื่อจิกกินแมลงที่เป็นปรสิต
นกยางควายส่วนใหญ่ทำรังวางไข่ในที่ราบลุ่มภาคกลาง มันทำรังปะปนกับนกน้ำอื่นๆ เป็นโคโลนี ในช่วงฤดูหนาวจะมีนกอพยพจากทางเหนือมาสมทบเพิ่ม บางส่วนเร่ร่อนหาหลักแหล่งใหม่ๆ ทำให้สามารถพบได้ทั่วประเทศในทุกฤดูกาล โดยเฉพาะพื้นที่เกษตรกรรมที่มีการเลี้ยงปศุสัตว์
........................................................
(นกยางควาย : คอลัมน์นกป่าสัปดาห์ละตัว)
ข่าวที่เกี่ยวข้อง