ศิลป์แห่งแผ่นดิน : โก-อิน : โดย...ศักดิ์สิริ มีสมสืบ
เมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ ที่ผ่านมา ผมได้รับเชิญจากสมาคมภาษาและหนังสือแห่งประเทศไทย ให้ไปร่วมอภิปรายในหัวข้อว่าด้วยทิศทางสถานะและบทบาท วรรณกรรมในอาเซียน ที่คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง ร่วมกับวิทยากรท่านอื่นๆ ผมจะไม่รายงานเนื้อหารายละเอียดของการอภิปรายของแต่ละท่าน แต่จะว่าเฉพาะสถานะและบทบาทเฉพาะตัวของนักเขียนคนหนึ่ง..ก็คือตัวผมเองครับ
ในช่วงสิบปีนี้ ผมได้เดินทางไป “โต๋เต๋” ในกลุ่มประเทศเพื่อนบ้านมาบ้างตามโอกาส ได้ความรู้ประสบการณ์มานิดๆ หน่อยๆ พอเป็นวัตถุดิบมาปรุงงานบ้าง ได้งานเขียนพอเป็นชิ้นเป็นอัน ลงคอลัมน์เป็นครั้งคราว เขียนรูปได้พอได้อวดกันที่เป็นเรื่องเป็นราวหน่อยคือ “ทำเพลง” ได้หนึ่งชุด คือชุด “สบตาอาเซียน 1” ซึ่งทั้งหมดทำไปตามปกติ คือ เขียนหนังสือ วาดรูป แต่งเพลง บนเวทีอภิปรายมีหัวข้อหนึ่งที่น่าสนใจ คือ การ “โกอินเตอร์” ของนักเขียนไทย
เอาใกล้ๆ ก่อน คือ “โกอาเซียน” ซึ่งได้เวลาแล้ว โดยมีองค์กร หน่วยงาน ภาคเอกชน ภาครัฐ นักเขียน นักแปล นักวิชาการ สำนักพิมพ์ที่มีวิสัยทัศน์ มีองค์ความรู้ มีทุน มีกำลัง ขยับเขยื้อน เคลื่อนไหว บุกบั่น บุกเบิก มีทั้งบุกเดี่ยว ลุยคู่ รวมกลุ่ม รวมหมู่ ร่วมมือ ร่วมทุน ประสาน แลกเปลี่ยน นักเขียนไทยหลายท่านก้าวนำ “โก” ไปล่วงหน้าแล้ว ครูบาอาจารย์หลายท่านก็ “โก” มาก่อนหน้านี้หลายปี สำนักพิมพ์บางสำนัก “โก” นำร่องเบิกช่องทางไว้
มีแนวโน้มว่าการโกอินเตอร์จะเป็นเรื่อง “ธรรมดา” ในไม่ช้านี้อีกไม่นานปี โลกทั้งใบจะไม่มีในไม่มีนอก
ผมแกล้งคิดเล่นๆ เรื่อง “โกอินเตอร์” คือคิดว่าน่าจะตัด “เตอร์” ออก เหลือแต่ “โก-อิน”
ผมในสถานะนักเขียน บางทีก็มีปัญหา “โก-อิน” ครับ คือเข้าไปข้างในไม่ได้ หรือเข้าไปได้ก็อยู่ไม่นาน ไม่นานไม่นิ่งพอจะสร้างสรรค์งานดีๆ ออกมาได้ เป็นปัญหาเรื่อง “การจัดการ” น่ะครับ นักเขียนรุ่นพี่ รุ่นเพื่อน รุ่นน้อง บางท่านก็เคยบ่นๆ ให้ได้ยินว่าเขียนนิยาย เขียนเรื่องสั้น เขียนบทกวี ค้างคาอยู่ ไม่ว่ารายละเอียดของปัญหา อุปสรรคจะต่างกัน แต่ก็สรุปได้ว่าเป็นปัญหาเรื่อง “โก-อิน” ไม่มีเวลา.. ไม่มีอารมณ์.. จิตไม่นิ่ง.. มีปัญหาเรื่องปากท้อง.. มีงานเฉพาะหน้าต้องทำก่อน
การอภิปรายในวันนั้น มีประเด็น “โกอินเตอร์” นักเขียนไทยไม่เก่งภาษาอังกฤษ นักเขียนไม่ปรับปรุงรูปแบบเนื้อหาให้เป็น “สากล” ประเทศไทยไม่มีนักแปลที่มีคุณภาพ ระบบภายในแต่ละภาคส่วน ไม่เข้มแข็ง ไม่เป็นเอกภาพ
ผู้อภิปรายท่านหนึ่ง พูดว่า ...“นักเขียนมีหน้าที่ทำงานให้ดีที่สุด “เพชรก็เพชร ไม่ว่าจะซ่อนอยู่ที่ไหนจะต้องมีผู้ค้นพบ” ...“แต่ก็อาจจะนานหน่อย”
ผมชอบประโยคนี้ครับ “นักเขียนมีหน้าที่ทำงานของตนให้ดีที่สุด”
ต่อไป “ภาษา” จะไม่เป็นอุปสรรค แต่ปัญหาจะอยู่ที่การ “เข้าถึง” หรือ “เข้าไม่ถึง” ความหมายที่แท้จริงมากกว่า
ปัญหา “พูดกันไม่รู้เรื่อง” ในหมู่มวลมนุษย์ กำลังทวีความรุนแรงมากขึ้นทุกที ก็เพราะมนุษย์ “ก้าวออกไปข้างนอก” โดยไม่ใส่ใจที่จะ “ก้าวเข้าไปข้างใน”
สงครามทุกประเภท (มีกี่ประเภทกันล่ะ) เกิดจากการที่มนุษย์ “พูดกันไม่รู้เรื่อง” ซึ่งไม่ใช่ปัญหาของ “ภาษา” แล้วละครับ ยิ่งเป็นภาษาทางการทูต ภาษา(ทาง)กฎหมาย ยิ่งคมชัด รัดกุม
ในภาวะ มนุษย์พูดกันไม่รู้เรื่องเช่นนี้ ก็เห็นแต่ “ภาษาวรรณกรรม” นี่แหละครับ พอจะเป็นความหวัง ฉุดรั้งมนุษย์กลับมาอยู่ในฐานที่มั่นอันดีงามจริง
ผมเขียนเรื่อง “โกอิน” นี้ โดยที่ยังไม่เข้าไปข้างใน นักเขียนคนหนึ่งกว่าจะสร้างสรรค์งานดีๆ ออกมาได้ต้อง “โกอิน” ก่อน ส่วน “เตอร์”นั้น จะตามมาในภายหลัง หากทุกภาคส่วนที่ประกอบเป็น “ระบบ” จะเข้มแข็งเป็นเอกภาพ ซึ่งประเทศเราอาจต้องรอนานหน่อย
--------------------
(ศิลป์แห่งแผ่นดิน : โก-อิน : โดย...ศักดิ์สิริ มีสมสืบ)