นกศิวะหางสีตาล

                 วันหยุดสุดสัปดาห์ที่ 9-10 ก.พ. นี้ตรงกับกิจกรรมนับนกประจำปีดอยอินทนนท์ (Inthanon Bird Census) ซึ่งชมรมอนุรักษ์นกและธรรมชาติล้านนาได้จัดต่อเนื่องมาเป็นปีที่ 14 โดยมีอาสาสมัครที่สนใจกิจกรรมดูนกทั้งหน้าเก่าและหน้าใหม่จากทั่วประเทศต่างพร้อมเพรียงกันมาร่วมเก็บข้อมูลเพื่อประเมินสุขภาพดอยอินทนนท์

                หลายคนทราบดีว่าดอยอินทนนท์เป็นภูเขาที่มีความสูงเป็นอันดับหนึ่งในประเทศไทย ความพิเศษอีกประการของที่นี่คือป่าพรุขนาดใหญ่บริเวณยอดดอยที่เรียกว่า “อ่างกา” ใครได้ไปเยือนย่อมประทับใจในความเชื่องของนกป่าที่อาศัยอยู่บริเวณนั้น เพราะเราสามารถเข้าไปเชยชมในระยะประชิดได้ ราวกับว่าในอดีตไม่เคยมีใครมีโอกาสขึ้นไปล่าสัตว์ที่นี่มาก่อน สัปดาห์นี้ขอแนะนำนกตัวเล็กๆ เจ้าของฉายา “นกกระจอกดอยอินทนนท์” ที่ใครขึ้นมาบนอ่างกาแล้วไม่เจอก็เหมือนมาไม่ถึง

                ชื่อไทยอย่างเป็นทางการของนกชนิดนี้คือ “นกศิวะหางสีตาล” ถูกตั้งแบบแปลตรงตัวจากชื่อ Chestnut-tailed Siva บางทีก็เรียกว่า Bar-throated Siva (คำว่า Minla และ Siva นั้นอาจถูกใช้สลับกันในตำราแต่ละเล่ม) แต่ไม่ว่าจะใช้ชื่อใดก็ตาม นกศิวะหางสีตาลก็มีเชื้อสายใกล้ชิดกับนกปีกลาย (Barwings) และนกศิวะปีกสีฟ้า (Blue-winged Siva) มากกว่า Red-tailed Minla ซึ่งเป็นชนิดแรกที่ถูกเรียกว่า Minla

                จึงน่าจะพูดได้ว่าชื่อ Siva เป็นชื่อที่เหมาะสมกว่า Minlaสำหรับเจ้าศิวะหางสีตาล ซึ่งมีลำตัวสีน้ำตาลอมเหลืองและมีขนหัวฟูเหมือนนกปีกลาย ที่คอมีลายสีดำบนพื้นขาว หลังสีเทา มีลายแต้มสีดำที่ปีก ขอบปีกชั้นในและปลายหางสีเงิน ด้านบนหางสีน้ำตาลแดง ล้อมด้วยกรอบสีดำ มีขอบขนหางคู่นอกสีเหลือง

                มักหากินรวมกันเป็นฝูงเล็กๆ ไม่ใช่ขาประจำของ bird wave เท่ากับ Red-tailed Minla ซึ่งมีอุปนิสัยชอบหากินโดยการไต่ไปตามกิ่งไม้ เหมือนนกหางรำหลังแดง (Rufous-backed Sibia) ไม่น่าแปลกใจที่มีงานวิจัยทางดีเอ็นเอเมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา พบว่านกหางรำหลังแดงมีเชื้อสายใกล้ชิดกับมันมากกว่านกศิวะชนิดอื่น

                ในประเทศไทย นกศิวะหางสีตาลเป็นนกประจำถิ่นที่พบได้เฉพาะบริเวณยอดดอยใน อช.ฟ้าห่มปก และอช.ดอยอินทนนท์ ใครมีโอกาสขึ้นไปที่อ่างกา จะต้องพบเจ้านกกระจอกดอยอินทนนท์รวมฝูงกระโดดหากินตามพุ่มไม้อย่างเป็นมิตร กรูกันเข้ามาจิกกินเศษอาหารตามพื้นดิน เป็นภาพที่หาดูที่ไหนไม่ได้อีกแล้วในเมืองไทย

............................................

(นกศิวะหางสีตาล : คอลัมน์นกป่าสัปดาห์ละตัว)