ปลีบัวทองคำ ยอดพระธาตุช่อแฮ
ตำนานแผ่นดิน : ปลีบัวทองคำ ยอดพระธาตุช่อแฮ
พระครูภาวนาเจติยานุกิจ ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดพระธาตุช่อแฮ เล่าถึงการสร้างวัดพระธาตุช่อแฮว่า พระพุทธเจ้าเสด็จโปรดเวไนยสัตว์ มาถึงยอดดอยแห่งหนึ่ง เบื้องล่างเป็นพื้นที่ว่างมีภูเขาล้อมรอบ เหมือนอ่างกระทะใบใหญ่ จึงชี้ให้ขุนลัวะอ้ายก้อมโยมอุปัฏฐากดูว่า ต่อไปพื้นที่เบื้องล่างจะเป็นเมืองใหญ่ พระพุทธศาสนาจะเจริญรุ่งเรืองที่นี่
พระพุทธเจ้าจึงมอบเส้นพระเกศา ให้ขุนลัวะอ้ายก้อมนำไปบรรจุไว้ ภายในถ้ำใต้ดอยลูกถัดไป ขุนลัวะอ้ายก้อมจึงสร้างพระธาตุบนดอยนี้ชื่อว่า พระธาตุดอยเล็ง แล้วนำพระเกศาธาตุ บรรจุไว้ในถ้ำลึก 8 วา เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จปรินิพพาน พระธาตุข้อศอกซ้าย ได้ลอยมาบรรจุคู่กับพระเกศาธาตุ จึงมีการสร้างวัดพระธาตุช่อแฮขึ้นที่นี่
วัดพระธาตุช่อแฮทรุดโทรมตามกาลเวลา ครูบาศรีวิชัย นิมิตเห็นพระธาตุลอยเด่นอยู่ที่เมืองแพร่ จึงเดินทางจากเมืองลำพูน มาทำการบูรณะวัดพระธาตุช่อแฮ และสร้างพระธาตุขยายใหญ่ขึ้นครอบพระธาตุองค์เดิม ครูบาศรีวิชัยสั่งช่างทำทองจังโก (ทองเหลืองตีแผ่เป็นแผ่น) หุ้มพระธาตุช่อแฮป้องกันผุกร่อน
พระธาตุช่อแฮ เป็นพระธาตุประจำปีขาล และเป็นพระธาตุประจำปีเกิดของครูบาศรีวิชัย คนที่เกิดปีขาลวันแรงอารมณ์ร้อน ให้ไหว้พระธาตุช่อแฮขอความศักดิ์สิทธิ์ ช่วยให้ชีวิตมีพลัง มีบุญกุศลหนุนส่งให้หน้าที่การงาน เจริญยิ่งๆขึ้นไป คนเกิดปีอื่นมาไหว้ เพื่อขอบารมีพระธาตุช่อแฮ ปัดเป่าโรคภัยไข้เจ็บ เสริมกำลังดวงให้แข็งแกร่ง
กาลเวลาทำให้พระธาตุช่อแฮชำรุดลง มีการบูรณะพระธาตุช่อแฮหลายครั้ง ปลีบัวทองคำยอดพระธาตุ วงฉัตร ก้านฉัตร และใบไทร ทำด้วยเงินลงรักปิดทองคำเปลวทับ ทองคำหลุดจนหมองคล้ำ ก้านฉัตรเกิดสนิมผุกร่อน จึงมีการอัญเชิญลงมา เพื่อทำการซ่อมแซมใหม่ สภาพก็ยังไม่ดีดังเดิม
พระครูวิมลกิตติสุนทร เจ้าอาวาสวัดพระธาตุช่อแฮ จึงทำการบูรณะองค์พระธาตุช่อแฮ ซ่อมทองจังโกลงรักปิดทองให้แน่นขึ้น สร้างปลีบัวทองคำตามศิลปโบราณล้านนาและลังกาวงศ์ ยอดปลีบัวทรงพุ่มหมากเบ็ง ประดับด้วยดอกไม้เงินดอกไม้ทอง 9 ชั้น ทำด้วยทองคำประดับเพชรพลอย 129 ดอก
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงยกปลีบัวทองคำ ประดิษฐานบนยอดพระธาตุช่อแฮ เมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2554 เพื่อให้เป็นพระธาตุที่สมบูรณ์งดงามดังเดิม หน้าหนาวนี้ควรขึ้นไปเที่ยวเมืองแพร่ กราบสักการะพระธาตุช่อแฮ เสริมบารมีให้ชีวิตครับ
.......................................
(ตำนานแผ่นดิน : ปลีบัวทองคำ ยอดพระธาตุช่อแฮ )