ย้อนตำนาน"แตงโมบางเบิด"ณสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากร | คมชัดลึก

          กลายเป็นที่ตั้งสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากร หรือสถานีวิจัยบางเบิด ของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์มาตั้งแต่ปี 2534 แบ่งพื้นที่เป็น 2 แปลง คือ พื้นที่ตั้งสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากร มีเนื้อที่ 444 ไร่ 1 งาน  68.7 ตารางวา เป็นสถานที่ก่อสร้างอนุสรณ์สถานหม่อมเจ้าสิทธิพรกฤดากร สถานที่ก่อสร้างอาคารต่างๆ แปลงทดลองทดสอบด้านพืชและสัตว์ และพื้นที่โครงการวิจัยด้านการประมง มีเนื้อที่ 7 ไร่ 3 งาน 08.9 ตารางวา เป็นที่ตั้งอาคารปฏิบัติการประมง ซึ่งทำงานวิจัยด้านการเพาะเลี้ยงปูม้าหรือปูทะเลเพื่อปล่อยกลับสู่ธรรมชาติเป็นหลัก

           เพื่อเป็นการสานต่องานของหม่อมเจ้าสิทธิพร ที่ได้สร้างชื่อเสียงให้แก่แตงโมบางเบิด ทางสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรเริ่มปลูกแตงโมบางเบิดมาตั้งแต่นปี 2536 จนถึงปัจจุบัน ทั้งในพื้นที่กลางแจ้งและในโรงเรือนที่มีหลังคาป้องกันฝน แต่กระนั้นการปลูกแตงโมบางเบิด ซึ่งมีอายุนานถึง 90 วัน การปลูกในสภาพกลางแจ้งจะพบปัญหาโรคแมลง เช่น โรคเถาเหี่ยว ไส้ซึม ผลแตก จนไม่สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ แต่ในสภาพโรงเรือนจะมีปัญหาน้อยกว่าในสภาพกลางแจ้ง และปัญหาที่พบตลอดฤดูการปลูกหนึ่งๆ คือ โรค แมลง ภัยธรรมชาติ (น้ำฝน)

           พูดถึงแตงโมบางเบิดนั้น เกิดจากหม่อมเจ้าสิทธิพรกฤดากรได้ทรงริเริ่มเกษตรแผนใหม่ ด้วยการทำไร่นาผสม โดยทำเกษตรกรรมบนที่ดอน มีการปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์ควบคู่กัน พืชที่ขึ้นชื่อได้แก่ ยาสูบเวอร์จิเนีย ข้าวโพด และ แตงโม ซึ่งหม่อมเจ้าสิทธิพรทรงสั่งพันธุ์แตงโมพันธุ์ทอม วัตสัน (TOM WATSON) จากสหรัฐอเมริกา เพื่อปลูกจำหน่ายรู้จักกันทั่วไปในชื่อ แตงโมบางเบิดมีลักษณะเด่นคือ ผลใหญ่ เปลือกหนา รูปทรงยาวรีไม่เหมือนแตงโมพันธุ์อื่น รสชาติหวาน กรอบ จนเรียกชื่อติดปากทั่วประเทศว่า “แตงโมบางเบิด” นอกจากที่สถานที่แห่งนี้จะเป็นจุดกำเนิดตำนานแตงโมบางเบิดแล้ว ยังเป็นจุดการปลูกปาล์มน้ำมันต้นแรกของประเทศไทยด้วย ซึ่งหม่อมเจ้าสิทธิพรกฤดากรทรงปลูกในปี 2475 ด้วย

           ทีมงานท่องโลกเกษตรได้มีโอกาสหวนกลับไปเยือนสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรอีกครั้งหนึ่ง และทราบว่า ทางสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากร ร่วมกับอำเภอบางสะพานน้อย และส่วนราชการจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ จัดโครงการฟื้นฟูและอนุรักษ์แตงโมบางเบิดขึ้นมาอีกครั้ง โดยหวังว่าเกษตรกรที่เป็นลูกหลานคนในพื้นที่ที่เคยปลูกแตงโมสมัยที่หม่อมเจ้าสิทธิพรกฤดากรทรงปลูก จะได้รับการถ่ายทอดความรู้และปลูกแตงโมได้ผลผลิตที่ดีได้ จึงแจกเมล็ดพันธุ์ที่มีอยู่ ได้แก่ พันธุ์ทอม วัตสัน 10 เมล็ด พันธุ์ชาร์เลสตัน กรีย์ (CHARLESTON GREY) 30 เมล็ด และพันธุ์โคลนดิค (KLONDIKE) อีก 50 เมล็ดต่อคน เมื่อเดือนกุมภาพันธุ์ 2551 เก็บเกี่ยวในเดือนพฤษภาคม 2551 พร้อมๆ กัน นอกจากนี้ทางสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรยังปลูกในโรงเรือน เพื่อป้องกันน้ำฝน

           สุดประสงค์ สุวรรณเลิศ หัวหน้าสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากร บอกว่า ปัจจุบันแตงโมพันธุ์บางเบิดพันธุ์ทอม วัตสัน, พันธุ์ชาร์เลสตัน กรีย์ และโคลนดิค ไม่นิยมปลูกเป็นการค้าแล้ว แต่ปลูกเพื่อรักษาพันธุ์และตำนานไว้ เพราะมีข้อจำกัดเรื่องความแข็งแรงของเมล็ดพันธุ์ เนื่องจากประสบปัญหาโรคแมลง เช่น โรคเถาเหี่ยว ไส้ซึม ผลแตก จนไม่สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ ที่สำคัญรสชาติของแตงโมบางเบิดไม่หวานเหมือนก่อน หากจะปลูกกันอีกควรปลูกในพื้นที่ที่สามารถควบคุมปริมาณน้ำได้ เช่น โรงเรือนหลังคาพลาสติก จึงจะสามารถปลูกจนถึงอายุที่เก็บเกี่ยวได้

           "สถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรเราจะเน้นงานวิจัยและพัฒนาองค์ความรู้ระบบนิเวศเกษตรที่สามารถตอบสนองความต้องการของชุมชนในท้องถิ่นภาคใต้ตอนบน เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ และอนุรักษ์ทรัพยากรในท้องถิ่น นอกจากนี้ยังสนับสนุนการเรียนการสอน และค้นคว้าวิจัยของคณะ/สถาบันของมหาวิทยาลัย นอกจากนี้ยังจัดทำกิจกรรมสร้างสรรค์ผลประโยชน์และรายได้จากการวิจัย การฝึกอบรม การถ่ายทอดเทคโนโลยี รวมถึงการสนับสนุนงานพัฒนาโครงการส่วนพระองค์จังหวัดชุมพร โดยพื้นที่ส่วนหนึ่งได้มีการสร้างอนุสรณ์สถานหม่อมเจ้าสิทธิพร กฤดากร เพื่อเป็นการรำลึกถึงผลงานของพระองค์ท่านด้วย" สุดประสงค์ กล่าว

           หัวหน้าสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากร บอกอีกว่า ปัจจุบันงานหลักของสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรมุ่งที่พืชเศรษฐกิจของภาคใต้ตอนบน อาทิ โครงการวิจัยปรับปรุงพันธุ์ปาล์มน้ำมัน ยางพารา และสับปะรด ซึ่งโครงการวิจัยการปรับปรุงพันธุ์ปาล์มน้ำมันที่กำลังเดินหน้าเป็นปาล์มลูกผสมเทเนอร่า หรือ ดีเอ็กซ์พี (The research on breeding of Tenera : DXP) ซึ่งเป็นพันธุ์ปาล์มน้ำมันที่ให้ผลผลิตน้ำมัน/หน่วยพื้นที่/หน่วยระยะเวลาสูง และสามารถปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมในแหล่งปลูกในประเทศไทยได้ดี ส่วนยางพาราอย่างเน้นที่พันธุ์อาร์อาร์ไดเอ็ม 600 เพราะเป็นพันธุ์ที่เหมาะกับสภาพของภูมิประเทศและสภาพภูมิอากาสของไทย นอกจานี้ยังมีพันธุ์อาร์อาร์ไอที 251

           เนื่องจากสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรเป็นศูนย์การเรียนการสอน และค้นคว้าวิจัยของคณะ ทั้งนิสิต นักศึกษาจากสถาบันต่างๆ ของมหาวิทยาลัย รวมถึงผู้ที่สนใจเข้าฝึกอบรม รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านการเกษตร จนสถานีวิจัยแห่งนี้กลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตรโดยปริยาย ทางสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรจึงมีไม้ดอกไม้ประดับดูสวยงามที่นอกเหนือไปจากแปลงวิจัยพืชชนิดต่างๆ ที่ปลูกในภาคใต้ตอนบน รวมถึงมีไม้ยืนต้นตลอดแนวทางเดิน ทำให้ภายในบริเวณมีความร่มรื่น น่าเข้าไปสัมผัสเป็นอย่างยิ่ง

           แม้วันนี้เกษตรกรชาวบ้านบางเบิด ต.ทรายทอง อ.บางสะพานน้อย จ.ประจวบคีรีขันธ์ จะไม่ปลูกแตงโมบางเบิดเพื่อการค้า แต่หากไปช่วงเดือนกุมภาพันธ์-พฤษภาคม อาจได้เห็นแตงโมบางเบิดในสถานีวิจัยสิทธิพรกฤดากรแห่งนี้