ถิ่นไทยงาม-แห่ผี(ตาโขน)ที่ด่านซ้าย | คมชัดลึก

          นอกจากนี้ยังมีงานบุญที่นอกจากชาวด่านซ้าย จ.เลย รอคอยแล้ว บรรดานักท่องเที่ยว ช่างภาพไม่เฉพาะชาวไทย แต่ยังมีชาวต่างชาติเฝ้ารอเพื่อไปร่วมงาน ก็คือ "งานประเพณีบุญหลวง" หรือ "บุญผะเหวด" และการละเล่นผีตาโขน

 

          งานบุญหลวงปี 2554 นี้ บังเอิญมาตรงกับช่วงเลือกตั้ง โดยมีงานขึ้นวันที่ 1-3 กรกฎาคม งานคึดคักเลยไปอยู่ในช่วง 2 วันแรก ส่วนวันนี้ (3 ก.ค.) เป็นวันเลือกตั้ง แต่งานบุญก็ยังดำเนินไป โดยมีการเทศน์มหาชาติ และแห่กัณฑ์หลอน โดยระหว่างที่มีการเทศน์กัณฑ์พระเวส ก็จะมีกัณฑ์หลอน ซึ่งเป็นกัณฑ์ที่เกิดขึ้นมาทันทีทันใด เกิดขึ้นโดยไม่รู้ตัว เหมือนมีเจ้าศรัทธาขณะที่พระเทศน์ ก็รวบรวมปัจจัย ทำเป็นต้นกัณฑ์แห่มาสมทบ

 

          เมื่อวันที่ 1-2 กรกฎาคม ผู้คนคึกคักกับงานบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน ซึ่งจัดเป็นการละเล่นที่ถือเป็นประเพณีทุกปี เกี่ยวโยงกับงานบุญพระเวส หรือ เทศน์มหาชาติประจำปี และงานบุญอื่นๆ คือ “งานบุญพระเวส" และ “งานบุญบั้งไฟ” เข้าไว้เป็นงานบุญเดียวกัน ส่วนการละเล่นผีตาโขนว่ากันว่า การแห่ผีตาโขนเกิดขึ้นเมื่อครั้งที่พระเวสสันดรและนางมัทรีจะเดินทางออกจากป่ากลับสู่เมือง บรรดาผีป่าหลายตนและสัตว์นานาชนิดอาลัยรัก จึงพากันแห่แหนแฝงตัวแฝงตนมากับชาวบ้านเพื่อมาส่งทั้งสองพระองค์กลับเมือง เรียกกันว่า “ผีตามคน” หรือ “ผีตาขน” จนกลายมาเป็น “ผีตาโขน” อย่างในปัจจุบัน

 

          ขบวนแห่ผีตาโขน ปีนี้แห่กันไปวันที่ 2 กรกฎาคม มีสีสันตื่นตาและจังหวะเร้าใจ หน้ากากที่มีลักษณะเด่นของศิลปะการแต่งแต้มลวดลายและสีสันที่งดงาม ในแต่ละปี คนด่านซ้ายจะนำ "หวด" นึ่งข้าวเหนียว มาวาดสีสันอันวิจิตร จมูกทำจากไม้เนื้ออ่อน แกะให้เป็นรูปทรงต่างๆ ตามแต่จินตนาการ โดยทำเป็นลักษณะยาวแหลมคล้ายงวงช้าง ทาสีสันวาดลวดลาย หลังจากนั้นจะเย็บเศษผ้าติดไว้บริเวณด้านบน(หลัง) เพื่อให้คลุมส่วนคอของผู้ใส่ไปจนถึงไหล่

 

          ส่วนชุดผีตาโขน จะทำจากเศษผ้านำมาเย็บติดกัน และมี "หมากกะแหล่ง" หรือกระดิ่ง แขวนผูกไว้บริเวณเอว เพื่อให้เกิดเสียงดังเป็นจังหวะเวลาเดิน และส่ายสะโพก ซึ่งการเตรียมการตั้งแต่หน้ากากถึงชุดผีตาโขนใช้เวลานานนับเดือน หรือบางคนทำไม่ทัน วันที่มาเข้าขบวนแห่สีที่แต่งแต้มยังไม่ทันแห้งด้วยซ้ำ อ้อ...ผีตาโขนเด็กๆ ก็มีเข้าร่วมขบวนกับเขาด้วยเหมือนกัน

 

          พิเศษที่ปีนี้มีการจัดนิทรรศการให้ความรู้เรื่องหน้ากากนานาชาติต่างๆ ได้แก่ ไทย จีน อินโดนีเซีย ลาว เกาหลี ญี่ปุ่น และเวียดนาม พร้อมการสาธิตการทำหน้ากากจากผู้แทนเมืองอันดง ประเทศเกาหลีอีกด้วย และปัจจุบันยังมีพิพิธภัณฑ์ผีตาโขนให้นักท่องเที่ยวที่เดินทางไปด่านซ้ายได้เข้าชมอีกด้วย

 

          อ้อ...อีกขบวนแห่ที่ไม่พูดถึงคงไม่ได้ เพราะจะว่าไปถือเป็นตำนานที่มาของงานพิธีอัญเชิญพระเวสเข้าเมือง ก่อนที่จะเป็นผีตาโขนสวยงามในปัจจุบันเสียอีก นั่นก็คือ ขบวนผีป่า แต่ปัจจุบันตกไปอยู่เป็นขบวนท้ายๆ แม้สีสันไม่สวยงามสะดุดตา หรือเป็นเอกลักษณ์งานผีตาโขนเช่นทุกวันนี้ แต่ก็เป็นขบวนที่สนุกสนาน ไม่แพ้กัน กลุ่มนี้จะใช้โคลนทาตามเนื้อตัว-หน้าตา บางคนทาจนดำเป็นถ่าน แล้วใช้ใบมะพร้าวมามัดเป็นผ้านุ่ง มีไม้ไผ่ยาวเป็นเหมือนเป็นอาวุธ เคาะจังหวะไปตามถนนระหว่างแห่
 

 

         งานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน ถือเป็นงานที่แสดงออกถึงศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านอันดีงาม ที่เป็นเอกลักษณ์ของ อ.ด่านซ้าย จ.เลย แม้ปีนี้จะตรงกับวันเลือกตั้ง ซึ่งถือเป็นหน้าที่ของชาวไทยทุกคนที่อายุตั้งแต่ 18 ปีบริบูรณ์ขึ้นไป แต่ก็ไม่ได้ทำให้งานบุญด้วยไป ขณะที่หลายคนบอกว่า ถ้ามีโอกาสก็อยากจะไปสักครั้งในชีวิต