คมเคียวคมปากกา - ตลาดลูกทุ่งลาว (3) | คมชัดลึก

  นั่นงานนมัสการพระธาตุหลวง เวียงจันทน์ ซึ่งเปรียบได้กับงานนมัสการพระธาตุพนมในฟากฝั่งขวาแม่น้ำโขง
 บ้านไหนที่ติดจานดาวเทียม ก็คงได้ชมการถ่ายทอดสดการแสดงศิลปะวรรณคดีของชนเผ่าลาวจากเวทีกลางในงานบุญใหญ่ครั้งนี้ โดยทีวีลาว 2 ช่องที่รับชมได้ผ่านจานซี แบนด์ ดำเนินการถ่ายทอดทุกค่ำคืน

 เอกลักษณ์งานบุญธาตุหลวงคือ ตลาดขายสินค้า ทั้งขายข้าวของเครื่องใช้ ขายอาหารกินดื่ม ณ บริเวณลานกว้างหน้าพระธาตุหลวง โดยมี "ข้าวหลาม" กับ "ปิ้งไก่" เป็นอาหารยอดนิยมที่คงอยู่คู่กับเทศกาลงานบุญมายาวนาน

 ที่สะดุดตาอีกอย่างหนึ่ง ก็เห็นจะเป็น "แผงขายซีดี" ที่มีอยู่มากมาย พ่อค้าชาวลาวจะนำเอาแผ่นซีดีมาติดร้อยเหมือนราวตากผ้า มองเผินๆนึกว่าพวกเขาขายโปสการ์ด ส.ค.ส.

 ทุกแผงจะทำแบบนี้เหมือนกันหมด ก็มีทั้งแผ่นก๊อปปี้ซีดีเพลงไทยที่ขายถูกแสนถูก และแผ่นของแท้เพลงลูกทุ่งลาว ราคาแผ่นละ 50-60 บาท

 แผ่นก๊อปปี้เพลงลาวมีไหม? มีครับ แต่ต้องระมัดระวัง เพราะ สปป.ลาว มีกฎหมายลิขสิทธิ์แล้ว
 ผมนั่งคุยกับนักแต่งเพลงลาว จึงทราบว่า กระบวนการผลิตเพลงส่วนใหญ่ ยังเป็นระบบ "ซื้อขายมาสเตอร์" โดยนักร้องจะผลิตมาสเตอร์แล้วนำไปขายให้ "ค่ายเพลงขาใหญ่" ที่ตลาดเช้า

 บางค่ายรับซื้อมาสเตอร์ละ 3-4 หมื่นบาท บางค่ายก็ซื้อแพงหน่อยประมาณ 8-9 หมื่นบาท
 สาเหตุที่ต้องซื้อขายกันในราคานี้ เนื่องจากตลาดเพลงลาวมันเล็กมาก ก็คิดลองคิดดู ทั้งประเทศ สปป.ลาว มีประชากรราว 5 ล้านคน ความหนาแน่นของประชากร ก็มีอยู่ในหัวเมืองใหญ่ๆ อย่างเวียงจันทน์, สะหวันนะเขต, ปากเซ และหลวงพระบาง

 พ่อค้าแม่ค้าขายเพลงตลาดเช้า จึงไม่มีความจำเป็นต้องลงทุนให้เกินรายรับ ซึ่งมีค่ายเพลงน้องใหม่ "สะบายดี มีเดีย" พยายามพัฒนาสินค้าเพลงให้มีมาตรฐาน ไล่ตั้งแต่การบันทึกเสียง ไปจนถึงการทำเอ็มวี แต่ยอดขายก็ไม่คุ้มกับต้นทุน

 พักหลังค่ายสะบายดีมีเดีย จึงต้องหันกลับไปสู่สภาพความเป็นจริงของตลาดเพลงลาว มิอาจทำตัวเป็น
"แกรมมี่ลาว" ได้ตามที่วาดฝันไว้

 อัลบั้มเพลงชุดหนึ่ง(ต้นทุนต่ำ) ขายได้ 1-2 หมื่นแผ่น ก็คุ้มทุนแถมมีกำไรนิดๆหน่อย นักร้องกว่าร้อยละ 90 ไม่สังกัดค่าย แต่จะผูกติดกับ "นักสร้าง" มากกว่า ซึ่งคล้ายกับวงการลูกทุ่งไทยเมื่อ 30 ปีที่แล้ว

 "นักสร้าง" ในที่นี้มีทั้งนักแต่งเพลง ,นักทำดนตรี และหัวหน้าวงดนตรี โดยพวกเขามักจะลงทุนทำอัลบั้มเพลงร่วมกัน และนำไปขายให้ "พ่อค้าแม่ค้า" ที่ตลาดเช้า

 ระบบธุรกิจลูกทุ่งลาว ต่างจากเพลงสตริงที่อิงกับระบบธุรกิจค่ายเพลง มีความเป็นสากล อาทิ อินดี้เรคคอร์ด, วาเลนไทน์, แฟนแฟนมิวสิก เป็นต้น 

 เพลงสตริงลาวมีการลงทุนค่อนข้างสูง คุณภาพเอ็มวีสู้เพลงสตริงไทยได้สบาย และค่ายเพลงสตริง ก็มีรายได้จาก "งานโชว์" มากกว่าการขายแผ่น และไม่ต้องไปพูดถึงการดาวน์โหลด ที่มีมูลค่าน้อยมาก

 ด้วยการเติบใหญ่ของภาคธุรกิจ ทำให้กิจกรรมส่งเสริมการตลาดคึกคัก นักร้องสตริงลาวก็อยู่รอดเพราะอีเวนท์เปิดตัวสินค้าใหม่ๆ

 อย่างไรก็ตาม คนลาวส่วนมากนิยมฟังเพลงไทยทุกแนว แต่ลักษณะพิเศษของเพลงลูกทุ่งลาว ยังบอกให้เราได้ทราบว่า สำนึกแห่งความเป็นลาวยังฝังลึกในเนื้อตัวของพวกเขา

 เพลงที่ดูว่าเชย เนื้อหาย้อนยุคนี่แหละ..คือความเป็นเจ้าตนเองของอ้ายน้องฝั่งซ้าย!

"บรรณวัชร"