จอแก้ว เรื่องย่อ สี่แผ่นดิน ช่อง 3 | คมชัดลึก

ผู้ประพันธ์    หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช
กำกับ    สุประวัติ ปัทมสูต
โดยผู้จัด     ไอแอม โปรดักชั่น
ทางช่อง 28 ทุกวันจันทร์-วันอาทิตย์ เวลา 12.15-14.00 น.
ทางช่อง 33 ทุกวันจันทร์-วันอาทิตย์ เวลา 19.15-20.15 น.

นักแสดง
จินตหรา สุขพัฒน์    รับบท    แม่พลอย
ฉัตรชัย เปล่งพานิช        คุณเปรม
เพ็ญพิสุทธิ์ คงสมุทร        ช้อย
ธัญญา โสภณ            คุณอุ่น
ธิติมา สังขพิทักษ์        คุณเชย
นันทวัน เมฆใหญ่        เสด็จพระองค์หญิงฯ

เรื่องย่อ
    พลอยเกิดในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว บิดาของ พลอย ชื่อ พระยาพิพิธ ฯ มารดา ชื่อ แช่ม เป็นเอกภรรยาของพระยาพิพิธ ฯ แต่ไม่ใช่ฐานะคุณหญิง เพราะคุณหญิงท่าน ชื่อ เอื้อม เป็นคนอัมพวา ได้กลับไปอยู่บ้านเดิมของท่านเสียตั้งแต่ก่อนพลอยเกิด เหลืออยู่แต่บุตรของคุณหญิง 3 คน อยู่ในบ้าน คือ คุณอุ่น พี่สาวใหญ่ คุณชิดพี่ชายคนรอง คุณเชย พี่สาวคนเล็กแต่แก่กว่าพลอย 2 ปี พลอยมีพี่ชายร่วมมารดา ชื่อ เพิ่ม และมีน้องสาวคนละมารดาซึ่งเกิดจากแวว ภรรยาคนรอง ชื่อ หวาน พลอยคุ้นเคยกับคุณเชยเป็นพิเศษ เพราะอายุรุ่นราวคราวเดียวกัน ส่วนคุณอุ่นพี่สาวใหญ่นั้น พลอยเห็นว่าเป็นผู้ที่น่าเกรงขาม ซึ่งเจ้าคุณพ่อก็ไว้วางใจว่าเป็นลูกสาวใหญ่ จึงให้ถือกุญแจแต่ผู้เดียว ส่วนคุณชิดและพ่อเพิ่ม พลอยเกือบจะไม่รู้จักเสียเลยเพราะคุณชิดไม่ค่อยอยู่บ้าน และพ่อเพิ่มนั้นดูจะสวามิภักดิ์คุณชิดมากกว่าพี่น้องคนอื่น บ่าวซึ่งแม่แช่มช่วยมาไว้ใช้ทำงานบ้าน ชื่อ นางพิศ
    พลอยได้ 10 ขวบมีความรู้สึกว่า แม่และคุณอุ่นมีเรื่องตึงๆ กันอยู่เสมอ คืนหนึ่งแม่ได้เข้ามาปลุกพลอยแล้วบอกว่าจะเอาพลอยไปถวายตัวกับเสด็จ ส่วนพ่อเพิ่มเจ้าคุณพ่อไม่ยอมให้เอาไป พลอยไปกราบลาเจ้าคุณพ่อ จากนั้นแม่แช่มพาพลอยเข้ามาในวัง ตำหนักของเสด็จ พาพลอยไปหาคุณสายก่อน คุณสายเป็นข้าหลวงตั้งแต่เสด็จท่านยังทรงพระเยาว์ พลอยถวายตัวกับเสด็จเสร็จแล้ว คุณสายก็แนะนำให้พลอยรู้จักกับช้อย ซึ่งเป็นหลาน ช้อยอายุรุ่นราวคราวเดียวกันกับพลอย ช้อยเป็นลูกของพี่ชายคุณสาย ชื่อ นพ มียศเป็นคุณหลวง แม่ ชื่อ ชั้น ช้อยมีพี่ชาย ชื่อ เนื่อง พลอยเข้ากับช้อยได้ดีทีเดียว พลอยอยู่ในวังก็ได้รับความรู้ใหม่ๆ 
    แม่แช่มทูลลาเสด็จออกจากวังไป พลอยเสียใจอย่างมาก เวลาผ่านไป วันหนึ่งแม่แช่มได้มาเยี่ยมพลอยและได้แต่งงานกับพ่อฉิมแล้ว แม่แช่มตั้งท้อง คุณสายพาพลอยไปหาเจ้าคุณพ่อ เพื่อคุยเรื่องงานโกนจุกที่เสด็จทรงเมตตาโกนจุกประทานให้ งานโกนจุกนั้นผ่านไปได้ด้วยดี
    คุณสาย พลอยและช้อย เดินทางกลับมาถึงตำหนัก เสด็จมีรับสั่งให้คุณสายขึ้นไปเฝ้าบนตำหนักทันที บอกเรื่องที่แม่แช่มตายแล้วที่ฉะเชิงเทรา พลอยยังอยู่ที่ตำหนักของเสด็จ พลอยอายุได้ 15 ปีเศษแล้ว นับว่าเป็นสาวเต็มตัว สวยเกินที่คาดไว้ ส่วนช้อยยังคงเป็นคนสนุกสนานร่าเริง 
    การที่พลอยสนิทสนมกับช้อย ทำให้สนิทกับครอบครัวช้อยด้วย พี่เนื่องพี่ชายของช้อยได้หลงรักพลอย และเปิดเผยความรู้สึกที่มีกับพลอย ทำให้พลอยเขินอายไม่กล้าเจอหน้าพี่เนื่องอีก 
    ญาติของพลอยที่ยังติดต่อกับพลอยอยู่ก็คือพ่อเพิ่ม ซึ่งตอนนี้ได้รับราชการอยู่ที่กรมพระคลัง และคุณเชยก็แวะมาเยี่ยมพลอยที่วัง ซึ่งขณะนั้นในพระบรมมหาราชวังก็จัดให้มีงานขึ้นที่สวนศิวาลัยพอดี งานนี้เองทำให้พลอยได้พบกับคุณเปรม ซึ่งคุณเปรมก็แอบมองพลอยตลอดเวลาจนทำให้พลอยรู้สึกไม่พอใจ 
    คุณเปรมได้ทำความรู้จักกับพ่อเพิ่มจนกลายเป็นเพื่อนกัน พ่อเพิ่มพยายามแนะนำกับพลอย แต่พลอยปฏิเสธ วันหนึ่งพลอยได้รับข่าวของพี่เนื่องมาว่าแต่งงานกับสมบุญ พลอยรู้สึกเสียใจมาก คุณเปรมเข้าหาทางผู้ใหญ่พบกับพระยาพิพิธฯเจ้าคุณพ่อของพลอย จากนั้นคุณอานุ้ยซึ่งเป็นญาติผู้ใหญ่ของคุณเปรมก็ได้มาทาบทามสู่ขอพลอยจากเจ้าคุณพ่อ ซึ่งท่านก็ไม่ได้ปฏิเสธคุณเปรม และนำเรื่องมาปรึกษากับคุณสายให้คุณสายไปทูลถามเสด็จ เสด็จก็ทรงอนุญาต 
    เมื่อพลอยแต่งงานกับคุณเปรมแล้ว ก็ได้ย้ายมาอยู่ที่บ้านคลองพ่อยมบ้านของคุณเปรม วันหนึ่งคุณเปรมพาพลอยไปพบกับตาอ้น ซึ่งเป็นลูกชายของคุณเปรมกับบ่าวในบ้าน พลอยไม่ได้คิดโกรธคุณเปรมเลย และยังรักเอ็นดูอ้น พลอยขอรับตาอ้นเป็นลูกของตน ไม่นานพลอยก็ตั้งท้องตาอั้น ซึ่งเป็นลูกชายคนแรกของพลอย คลอดตาอั้นได้ไม่นานเจ้าคุณพ่อก็ตาย
    เมื่อสิ้นเจ้าคุณพ่อแล้ว คุณเชยก็ทนอยู่กับคุณอุ่นไม่ได้ ตัดสินใจหนีตามหลวงโอสถไป พลอยพาตาอั้นเข้าวังเพื่อไปถวายตัวต่อเสด็จ และขอประทานชื่อ เสด็จนั้นทรงตั้งชื่อให้ตาอั้นว่า ประพันธ์ พลอยจึงตั้งชื่อให้ตาอ้นว่า ประพนธ์
    พอตาอั้นอายุได้ขวบกว่าๆ พลอยก็ตั้งท้องลูกคนที่สอง แต่ช่วงที่พลอยตั้งท้องลูกคนที่สองอยู่นั้น พระเจ้าอยู่หัวก็ประชวรและเสด็จสวรรคตในเวลาต่อมา
    ห้าปีพลอยก็คลอดลูกคนที่สาม เป็นผู้หญิงและตั้งชื่อว่า ประไพ ในช่วงนั้นก็มีเหตุการสำคัญคือสงครามโลกครั้งที่ 1วันหนึ่งคุณอุ่นซึ่งไม่ได้ติดต่อกันตั้งแต่พ่อของพลอยเสียก็มาขอความช่วยเหลือ พลอยจึงรับปากช่วยเหลืออีกทั้งเสนอให้คุณอุ่นย้ายมาอยู่ด้วยกันทำให้คุณอุ่นซึ้งในน้ำใจและความไม่อาฆาตพยาบาทของพลอยมากจนถึงกับร้องไห้
    สองปีต่อมาคุณเปรมก็ส่งอั้นและอ๊อดไปเรียนนอก ส่วนอ้นอยากเรียนทหารจึงไปเรียนโรงเรียนทหาร จากนั้นไม่กี่ปี ตาอั้นก็เรียนจบ และกำลังจะกลับมาบ้าน ส่วนตาอ้นนั้นออกเป็นทหารต้องไปประจำหัวเมืองต่างจังหวัด พลอยต้องตกใจเมื่ออั้นกลับมาพร้อมกันภรรยาแหม่มชื่อ ลูซิลล์ เวลานั้นในหลวงก็ประชวรอยู่ไม่นาน และเสด็จสวรรคตในที่สุด คุณเปรมก็ล้มป่วยอยู่หลายวัน และความสนใจต่อสิ่งต่างๆ ความกระหายที่เป็นแรงผลักดันของชีวิตก็ลดน้อยลง มาวันหนึ่งคุณเปรมก็ตกม้าและเสียชีวิตลง
    พอเปลี่ยนการปกครองได้สองเดือน อ้นมีความเห็นตรงข้ามกับการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง และคิดว่าอั้นเป็นพวกกบฏ ไม่มีความจงรักภักดี ทำให้สองพี่น้องทะเลาะกัน ไม่นานอ้นไปรบร่วมกับฝ่ายที่ต่อต้านคณะราษฎร และถูกจับ รัชกาลที่ 7 สละราชสมบัติ
    ประไพแต่งงานกับคุณเสวีซึ่งเป็นเพื่อนของตาอั้น อ้นถูกส่งตัวไปอยู่เกาะตะรุเตา อ๊อดก็ถูกกดดันให้ทำงานรับราชการ แต่ก็ทำอยู่ได้ไม่นานก็ลาออก ไปทำงานเหมืองกับเพื่อนที่ปักษ์ใต้
    เกิดสงครามโลกครั้งที่สอง แต่พลอยก็ยังไม่รู้สึกว่าเป็นเรื่องใกล้ตัว จนกระทั่งวันหนึ่งที่ทหารญี่ปุ่นเริ่มเข้ามาในเมืองไทย เมืองไทยจึงเจรจาและตกลงเป็นฝ่ายญี่ปุ่น
    ต่อมาพลอยก็รู้ว่าอั้นหย่ากับลูซิลส์และกำลังไปมีเมียแล้วชื่อสมใจ และมีลูกสองคนคือแอ๊ดและแอ๊วโดยที่ไม่กล้าบอกแม่พลอย แม่พลอยจึงดีใจและรีบไปรับหลานและลูกสะใภ้มาอยู่ที่บ้าน แต่พอมาอยู่บ้านก็อยู่อย่างสงบได้เพียงไม่นานก็เริ่มมีเครื่องบินมาทิ้งระเบิด บ้านของพลอยเองได้โดนระเบิด ต้องย้ายไปอยู่ที่บ้านคลองบางหลวง ไม่นานพลอยก็ได้ข่าวว่าอ๊อดเจ็บหนักด้วยโรคมาลาเรีย อ้นที่เพิ่งได้รับการปล่อยตัวจึงไปดูแลอ๊อด ไม่นานอ้นกลับมาบอกข่าวว่าอ๊อดตายแล้ว อ้นตัดสินใจบวชให้แก่อ๊อด
    หลังจากนั้นพลอยก็เจ็บอยู่นานหลายเดือน จนกระทั่ง รัชกาลที่ 8 สวรรคตอย่างกะทันหัน เมื่อได้ทราบข่าวการสวรรคตพลอยก็สิ้นใจไปดุจใบไม้แก่ที่ร่วงโรยหลุดลอยไปกับสายน้ำในคลองบางหลวง ชีวิตพลอยได้ผ่านสิ่งต่าง ๆ มานานานัปการและมากพอแล้วที่จะลาจากโลกนี้ไปเพราะเครื่องยึดเหนี่ยวจิดใจคือองค์พระมหากษัตริย์ได้เสด็จสวรรคตไปอย่างกะทันหัน