'ลูกชายตัวน้อยของ อีโนลา เกย์' | คมชัดลึก

 

 

          อีโนลา เกย์ ทิบเบตส์ (Enola Gay Tibbets) เป็นชื่อของผู้หญิงคนหนึ่ง เรารู้เพียงว่า เธอมีชีวิตอยู่ในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 ต่อต้นศตวรรษที่ 20 ในประวัติศาสตร์ไม่ได้บันทึกเรื่องราวของผู้หญิงคนนี้ไว้มากนัก ดูเหมือนว่าบทบาทสำคัญของเธอที่ส่งผลต่อประวัติศาสตร์ของมนุษย์ชาติอย่างมหาศาล ก็คือการกระทำเล็กๆ อย่างการให้เงินหนึ่งดอลลาร์กับนักบินผาดโผนในงานคาร์นิวัล เป็นค่าจ้างให้นำลูกชายของเธอขึ้นเครื่องบินด้วย

 

          ในเวลาเพียง 10 นาทีที่ลูกชายของเธอได้ทำหน้าที่โปรยลูกกวาดลงมาจากฟากฟ้า มันกลายเป็นประสบการณ์ที่สร้างความประทับใจอย่างยิ่ง จนเขาตัดสินใจว่าจะต้องเป็นนักบินให้ได้ในอนาคตเลยทีเดียว

 

          ลูกชายของ อีโนลา เกย์ มีชื่อเต็มๆ ว่า พอล วอร์ฟีลด์ ทิบเบ็ตต์ จูเนียร์ (Paul Warfield Tibbets, Jr.) เมื่อเติบโตขึ้นเขาเคยคิดจะเป็นหมออยู่พักหนึ่ง แต่แล้วเขาก็หันกลับไปหาความฝันในวัยเยาว์แล้วได้เป็นนักบินจริงๆ และชื่อของเขาก็ถูกบันทึกในประวัติศาสตร์หน้าสำคัญ ว่าเป็นนักบินแห่งกองทัพอากาศสหรัฐอเมริกา ที่นำเครื่องบินบรรทุกระเบิดปรมาณูไปทิ้งใส่เมืองฮิโรชิม่าในสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 5 สิงหาคม 1945

 

          จากเด็กโปรยขนมหวาน เขากลายเป็นผู้โปรยความตายลงจากฟากฟ้า ทำให้มีผู้เสียชีวิตนับแสนคน มีผู้บาดเจ็บอีกจำนวนมหาศาล แต่ก็เป็นจุดพลิกผันที่ทำให้ประเทศญี่ปุ่นยอมแพ้ และส่งผลให้สงครามโลกครั้งที่ 2 สิ้นสุดลงอย่างเป็นทางการในอีกไม่กี่วันถัดมา

 

          ประวัติศาสตร์หน้าเดียวกัน บันทึกไว้ด้วยว่า เครื่องบินทิ้งระเบิดที่ พอล ทิบเบ็ตต์ ขับไปยังฮิโรชิมา ถูกตั้งชื่อว่า อีโนลา เกย์ ตามชื่อมารดาของเขา

ในปี 1980 ประเทศอังกฤษกำลังเคร่งเครียดด้วยบรรยากาศทางการเมืองภายใต้การปกครองของนายกรัฐมนตรีหญิงเหล็ก มาร์การ์เร็ต แธชเชอร์ นโยบายหนึ่งที่ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์มากก็คือการยอมให้อเมริกานำอาวุธนิวเคลียร์มาติดตั้งในอังกฤษ

 

          ปีนั้นเอง วงดนตรีซินธ์ป๊อปชื่อวง Orchestral Manoeuvres in the Dark หรือ OMD ออกอัลบั้ม Organisation พวกเขามีเพลงดังจากอัลบั้มนี้เพลงเดียว ชื่อเพลง Enola Gay

 

          เพลงนี้มีจังหวะสนุกสนานชวนขยับแข้งขา สดใสด้วยเสียงซินธิไซเซอร์ซึ่งเล่นเมโลดี้ซ้ำๆ แต่ติดหู นักวิจารณ์หลายคนยกย่องเพลงนี้ให้เป็นเพลงซินธ์ป๊อปสุดคลาสสิก Enola Gay ขึ้นไปถึงอันดับ 8 ในประเทศอังกฤษ อันดับที่ 34 ในอเมริกา และสามารถขึ้นไปถึงอันดับ 1 ในหลายประเทศแถบยุโรป

 

          แต่ความเจ๋งของเพลงนี้ไม่ได้อยู่ที่ดนตรีเท่านั้น การเขียนเนื้อยังแฝงนัยยะที่น่าสนใจและลึกซึ้งอีกด้วย

 

          “อีโนลา เกย์ เมื่อวานนี้เธอน่าจะอยู่ที่บ้าน โอ้...ไม่มีคำพูดใดที่จะบรรยายถึงความรู้สึก และการโกหกของเธอได้เลย”

 

          เนื้อเพลงที่แต่งโดย แอนดี้ แม็คคัสกี้ นักร้องของวง เริ่มต้นคล้ายตัดพ้อสาวชื่อ อีโนลา เกย์ ที่ทำให้หนุ่มคนหนึ่งช้ำใจ เนื้อเรื่องดำเนินต่อไปแบบนี้ จนค่อยๆ แฝงข้อมูลสำคัญเข้ามา อย่างเช่น “มันเป็นเวลา 8.15 และมันคือเวลาที่เคยเป็นมาเสมอ....” หรือ “อีโนลา เกย์ วันนี้คุณแม่ภูมิใจกับลูกชายตัวน้อยหรือเปล่า” 

 

          เมื่อมาถึงตรงนี้ เรื่องในเพลงก็ดูจะไม่ใช่เพลงรักอกหักเสียทีเดียวแล้ว และหากมีนักฟังเพลงในยุค 80 ที่ยังไม่ลืมเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ในยุค 40 ไปเสียทีเดียว ก็อาจพอระลึกได้ว่า เวลา 8.15 ก็คือเวลาที่เครื่องบิน อีโนลา เกย์ ทิ้งระเบิดใส่ฮิโรชิมา และ ‘ลูกชายตัวน้อย’ หรือ Little Boy ก็คือชื่อของระเบิดปรมาณูลูกนั้น

 

          หากถาม แอนดี้ แม็คคัสกี้ เขาคงบอกว่าที่เลือกเอาชื่อ อีโนลา เกย์ มาเป็นชื่อเพลงก็เพราะตั้งใจจะสื่อถึงความรุนแรงจากระเบิดนิวเคลียร์ให้แฟนเพลงป๊อปได้รับรู้ แต่ถ้าถาม พอล ทิบเบตส์ ว่าทำไมถึงเอาชื่อมารดาของตัวเองมาเป็นชื่อเครื่องบินทิ้งระเบิด เขาเคยตอบเอาไว้อย่างนี้

 

          “ผมนึกถึงคุณแม่ของผม ผู้หญิงผมแดง กล้าหาญ ความมั่นใจของเธอเป็นเหมือนแหล่งพลังแห่งวัยเด็กของผม และโดยเฉพาะในช่วงที่ผมค้นหาตัวตน ตอนที่ผมเลิกเรียนหมอแล้วหันมาเป็นนักบิน พ่อของผมคิดว่าผมเสียสติไปแล้ว แต่แม่ของผมยังเชื่อมั่นในการตัดสินใจของผม เธอบอกว่า ‘แม่เชื่อว่าลูกจะต้องทำได้’”

 

          อาจเพราะสงครามเป็นเรื่องเลวร้าย ในวันที่ พอล ทิบเบตส์ กำลังจะทิ้งระเบิดปรมาณูที่ฮิโรชิมา จึงไม่มีใครสักคนเลยในทีมงานที่ข้องเกี่ยวกับภารกิจนี้จะคิดว่าพวกเขากำลังทำสิ่งที่ไม่ถูกต้อง ทุกคนเพียงคิดว่า ในที่สุด เราก็จะได้ทำอะไรสักอย่างให้สงครามอันเลวร้ายที่คร่าชีวิตผู้คนไปกว่า 75 ล้านคนนี้มันสิ้นสุดเสียที

หลังสงคราม พอล ทิบเบตส์ มีชีวิตอยู่ต่อมาอีกยืนยาว เขาเสียชีวิตด้วยวัย 92 ในปี 2007 เขาไม่เคยกล่าวคำขอโทษต่อชาวญี่ปุ่น และยังเป็นฮีโร่ของชาวอเมริกันส่วนใหญ่อยู่เสมอ

 

          “อีโนลา เกย์ วันนี้คุณแม่ภูมิใจกับลูกชายตัวน้อยหรือเปล่า”

 

          คำถามนี้ช่างหาคำตอบอันเป็นสากลได้ยากเย็นเหลือเกิน ...มันอาจขึ้นอยู่กับว่าคุณมองประวัติศาสตร์ด้วยสายตาแบบไหน ขึ้นอยู่กับว่าความภูมิใจ ความเชื่อใจ ความมั่นใจของคุณอยู่ตรงไหน และขึ้นอยู่กับว่าคุณอยู่ข้างไหนของสงคราม

 

          หรือสงครามอยู่ข้างไหน ในจิตใจของคุณ

 

.......................................

(หมายเหตุ 'ลูกชายตัวน้อยของ อีโนลา เกย์' : คอลัมน์มองผ่านเลนส์คม โดย... วิภว์ บูรพาเดชะ twitter.com/VipHappening)