โลกใบนี้ดนตรีไทย | คมชัดลึก

โลกใบนี้ดนตรีไทย การกำเนิดระนาด เมื่อฉบับที่แล้วผมได้ตอบคำถามของ คุณเล็ก ดอนเมือง ในเรืองประวัติของระนาดเอก ซึ่งท่านผู้อ่านก็คงจะทราบถึงประวัติความเป็นมาของระนาดเอกไปแล้ว ซึ่งตามข้อสันนิษฐานจากการค้นคว้าหลายตำราได้บอกว่า ระนาดเอกจะเกิดขึ้นในสมัยอยุธยา เพราะเนื่องจากสมัยสุโขทัยการจดบันทึกประวัติศาสตร์ มิได้มีการกล่าวถึงระนาดเอก แต่ในความคิดของผมแล้ว ผมคิดว่า ทุกสิ่งทุกอย่างมันก็ยังเป็นข้อสันนิษฐาน มันยังมิได้มีหลักฐานที่เด่นชัด พอที่จะฟันธงลงไปเลยว่า นี่แหละถูกต้องใช่เลย และในประวัติศาสตร์บางเรื่อง แม้จะมีการฟันธงไปแล้วมันก็ยังเป็นเรื่องที่ถกเถียงโต้แย้งว่ายังไม่ถูกต้อง เช่น ในเรื่องของชาวไทย ในประวัติได้บอกว่าพวกเราเป็นชาวมองโกเลียที่อพยพมา แต่บางตำราก็ยังโต้แย้งว่ายังมิใช่ เพราะฉะนั้นระนาดเอกก็ยังอาจจะเป็นเครื่องดนตรีที่ไม่ได้มีขึ้นในสมัยอยุธยาก็เป็นไปได้ โดยส่วนตัวผมคิดว่าระนาดเอกอาจจะเกิดขึ้นก่อนสมัยสุโขทัยก็เป็นไปได้ เพราะเนื่องจากระนาดมิได้มีแต่ประเทศของเราเท่านั้น ประเทศ พม่า เขมร ลาว ก็มีระนาดเหมือนกับเรา โดยเฉพาะเขมรและลาวจะเหมือนกับเราทุกกระเบียดนิ้วรวมถึงวิธีการตี และเพลงก็ยังเหมือนกับของเรา จะต่างกันก็เป็นเพียงสำเนียงของทำนองเพลงเท่านั้น และที่สำคัญประเทศเขมรและลาวมีความเชื่อว่า ระนาดเอกเป็นเครื่องดนตรีของประเทศเขาและคิดว่าประเทศไทยเราได้ลอกเลียนแบบระนาดของเขาไป และถ้าเป็นเช่นนี้จริง ระนาด ก็คงมีต้นกำเนิดอยู่ในประเทศเขมรและก็คงไม่ได้เกิดในสมัยอยุธยาอย่างแน่นอน แต่โดยความคิดของผมก็ยังไม่เชื่อว่าเราไปลอกเลียนแบบระนาดของประเทศเขมรหรือลาว และที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะว่า ผมเคยเห็นฝีมือนักระนาดของเขมรและลาวมาแล้วหลายครั้ง ผมกล้าบอกตรงๆว่า มาตรฐานของนักระนาดในเมืองไทยมีสูงกว่า ดังนั้นมันก็เป็นเรื่องยากที่ต้นตำหรับจะมีมาตรฐานต่ำกว่าผู้อื่น ฉะนั้นผมจึงคิดว่าระนาดน่าจะเป็นของไทยเรามากกว่า แต่ถ้าไปถามประชาชนชาวเขมรหรือลาว เขาก็บอกว่าระนาด เป็นของประเทศเขาอย่างแน่นอน แต่อย่างไรก็ดี ถ้ามองอย่างคนกลาง มันก็ยังสรุปไม่ได้ว่า เครื่องดนตรีที่เรียกว่าระนาดมีต้นกำเนิดอยู่ที่ประเทศใดกันแน่ ในกรณีนี้ผมได้ลองวิเคราะห์ถึงความน่าจะเป็น ให้ท่านผู้อ่านได้ลองอ่านเล่นๆ และลองใช้วิจารณญาณถึงความเป็นไปได้ว่าจะมีมากน้อยแค่ไหน คือเครื่องดนตรีที่ไทยกับลาวเรียกว่าระนาด ขณะที่พม่าเรียกปัตตาลาและเขมรเรียก ระนูบ ที่จริงมันก็คือเครื่องดนตรีที่เหมือนกันแต่อยู่คนละประเทศ ถ้าจะบอกว่าแปลกมันก็แปลกตรงที่ว่า เครื่องดนตรีพื้นเมืองของคนละประเทศ แต่มันกลับเหมือนกัน แต่ถ้าบอกว่าไม่แปลกล่ะครับ มันก็แสดงว่าเครื่องดนตรีชนิดนี้เป็นของภูมิภาคนี้ทั้งหมด ดังนั้นมันก็มีความเป็นไปได้ว่า เครื่องดนตรีชนิดนี้ อาจจะเกิดขึ้นในยุคสมัยดินแดนสุวรรณภูมิ และต่อจากนั้นก็มีการแบ่งประเทศเป็น ไทย ลาว พม่า เขมร จึงทำให้เครื่องดนตรีระนาดมีอยู่ในทุกๆประเทศ ในภูมิภาคนี้ ข้อสันนิษฐานอีกอย่างหนึ่งก็คือ เราจะเห็นได้ว่าทางภาคใต้ โดยเฉพาะ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งเป็นดินแดนของประเทศไทยในปัจจุบัน แต่กลับไม่มีเครื่องดนตรีระนาดเหมือนกับไทย เขมรและลาว โดยเครื่องดนตรีส่วนใหญ่จะเหมือนกับประเทศมาเลเซียมากกว่า ซึ่งในสมัยก่อนก็จะเรียกดินแดนนี้ว่ามลายู ซึ่งเป็นเครื่องยืนยันอย่างหนึ่งว่าศิลปะดนตรีในแต่ละภูมิภาคจะเกิดขึ้นก่อนที่จะมีการแบ่งดินแดนเป็นประเทศต่างๆ ทั้งหมดนี้เป็นเพียงข้อสันนิษฐานของตัวผมเองเละมันก็ยังไม่ใช่เป็นการจดบันทึกเป็นประวัติศาสตร์ซึ่งผมได้กล่าวเอาไว้ตั้งแต่ตอนแรกว่า ข้ออ้างอิงทางประวัติศาสตร์ก็อาจจะมีบางเรื่องเรื่องที่ไม่เป็นจริงเสมอไป และถ้าระนาดมีความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้นในดินแดนสุวรรณภูมิ มันก็หมายความว่า ระนาดอาจจะเกิดขึ้นก่อนสมัยอยุธยาก็เป็นไปได้ครับ ขุนอิน 20/1/52