สิทธิเก็บกิน | คมชัดลึก

          เป็นการที่เจ้าของที่ดินให้สิทธิอีกคนหนึ่งเก็บกินในที่ดินหรืออสังหาริมทรัพย์นั้นได้ คือให้ครอบครอง ใช้ประโยชน์ในที่ดินได้ รวมทั้งอาจให้มีอำนาจหรือสิทธิในการจัดการหาผลประโยชน์ในที่ดินก็ได้ ซึ่งจะกำหนดเงื่อนไขอย่างใดๆ เอาไว้ก็ได้
 
          สิทธิที่ให้ตรงนี้ไม่จำกัดว่าคนที่ได้สิทธิจะเป็นใคร อยู่ที่คนให้พอใจจะให้ใครมากกว่า แต่จะมีผลผูกพันไว้ยันคนอื่นได้ก็ต้องนำสิทธิที่จะให้ไปจดทะเบียนเอาไว้ให้ชัดเจน
 
          ผู้อ่านได้เล่าเรื่องให้ฟังเป็นอุทาหรณ์แก่พวกเราว่า แม่ได้ยกบ้านและที่ดินให้ลูกชายซึ่งเป็นพี่คนโต แต่ก็กลัวว่าลูกจะไม่เลี้ยงดูด้วยลูกสะใภ้ก็ร้ายพอตัว จึงกำหนดเงื่อนไขกับลูกชายว่าแม่จะยกที่ดินแปลงนี้ให้แต่ต้องจดทะเบียนสิทธิเก็บกินให้แม่อยู่ในบ้านจนกว่าแม่จะตาย
 
          แน่นอนที่ลูกชายเต็มใจที่จะทำให้ ไม่ว่าจะด้วยรักแม่มากมายหรืออยากได้ที่ดินเอาไว้ก็ไม่อาจรู้ใจได้    
 
          ลูกชายทำพินัยกรรมยกที่ดินแปลงนี้ให้ภรรยาเอาไว้ตามที่ภรรยาขอมา
 
          ลูกชายเกิดด่วนตายก่อนมารดา แม้ว่าตามกฎหมายแม่จะเป็นทายาทของลูกชายที่มีสิทธิได้มรดกเท่ากับภรรยา แต่ความที่มีพินัยกรรมกำกับเอาไว้ ลูกสะใภ้จึงได้มรดกแต่ผู้เดียว
 
          ความที่ไม่ถูกกันมาแต่ไหนแต่ไร ลูกสะใภ้ก็จัดแจงออกปากขับไล่ให้มารดาสามีไปอยู่กับลูกสาวตัวเองอีกบ้านหนึ่ง แต่แม่ไม่ยอมเพราะถือว่าบ้านนี้เดิมทีของเป็นของเธอ  จะหาว่าเนรคุณก็ไม่ได้เพราะไม่ใช่แม่ลูกที่ไหนและไม่ได้ยกบ้านให้ลูกสะใภ้แต่ให้ลูกชายตัวเอง 
 
          เมื่อแม่ไม่ออกไปโดยอ้างสิทธิเก็บกินที่ได้ ก็ทำการขายที่ดินออกไป เจ้าของที่ดินรายใหม่เข้าใจผิดว่าคนขายให้แม่สามีอาศัยอยู่ร่วมบ้าน ไม่ทันคิดว่าไม่ถูกกัน เมื่อขายบ้านก็ต้องย้ายออกไปหมดทั้งสองคน มาค้นพบทีหลังว่า  แม่อาศัยโดยใช้สิทธิเก็บกินที่ได้จดทะเบียนไว้อย่างสมบูรณ์ แม้ว่าจะได้กำหนดเอาไว้ว่าให้สิทธิเก็บกินใช้ประโยชน์อยู่อาศัยในบ้านได้โดยไม่ได้ระบุว่าให้สิทธิเก็บกินในที่ดินก็ตามที  ก็มีผลให้แม่ครอบครองอยู่ในบ้านได้ เจ้าของใหม่ไม่มีสิทธิขับไล่แม่ออกไปจากที่ดิน
 
          ในทางกฎหมาย สิทธินี้ได้จดทะเบียนเอาไว้  ไม่อาจจะหมดไปเพราะการขายที่ดิน  หรือเปลี่ยนมือ    คนซื้อรายใหม่จะอ้างได้ก็เพียงเรื่องการถูกหลอกลวงจากคนขาย ซึ่งไม่น่าจะอ้างได้เพราะการซื้อขายแบบนี้ก็ต้องมีตรวจสอบเอกสารและการจดทะเบียนที่สำนักงานที่ดิน  
 
          เมื่อประมาทเลินเล่อละเลยเอง   ก็ต้องรับโอนไปทั้งสิทธิและภาระติดพันในที่ดิน  
 
          งานนี้จึงต้องรอให้แม่คนนี้ตาย  จึงจะเข้าไปใช้ประโยชน์ได้  ก่อนซื้อที่จากคนขาย  จึงต้องแน่ใจว่าไม่มีข้อมูลอะไรที่หลุดรอดจากการรับรู้ไป