ไขความหมาย กับ ท่านั่ง ของ พระอุปคุตเถระ และพุทธคุณที่หลายคนไม่รู้

นับแต่อดีตจนถึงปัจจุบันพระอุปคุตเถระได้รับการนิยมยกย่องว่าท่านมีอำนาจบารมีที่เกี่ยวข้องกับการปราบมารการขนาดอุปสรรครวมทั้งเงินทองโชคลาภ ผู้มีความศรัทธาและมีความเชื่อต่างนิยมสักการะบูชาพระมหาเถระรูปนี้อย่างไม่ขาดสาย

และเชื่อว่าหลายคนอาจจะมีความสงสัยเวลาเห็นรูปหล่อรูปเคารพของพระมหาเถระรูปนี้ที่มีลักษณะเรียกตามภาษาปากว่ามือของท่านนั้นตกลงไปในบาตรแล้วพระเศียรหันเชิดขึ้นซึ่งคนที่ไม่เข้าใจบางคนก็ทำเป็นมีมตามความนิยมของโซเชียลในยุคปัจจุบันแต่ในความเป็นจริงแล้ว ท่าทางของพระอุปคุต ที่เราเรียกว่า ปางจกบาตร นั้น มีความหมายที่ลึกซึ้ง และ แสดงถึงบารมีอันเกินคำบรรยายได้ของท่าน 

ชื่อของพระอุปคุต เป็นภาษาบาลี ในขณะที่ภาษาสันสกฤตเขียนว่า "อุปคุปต์" ซึ่งตรงกับภาษาที่พี่น้องชาวไตยบางท้องถิ่น ขานนามท่านว่า "ส่างอุปคุป" โดยมีความหมายว่า "ผู้คุ้มครองมั่นคง"

ชาวล้านนารู้จักพระอุปคุต ในนามผู้ปกป้องคุ้มครองภัย โดยเฉพาะการมีปอยหลวง งานพิธีกรรมของส่วนรวม จะมีการอาราธนาพระอุปคุตขึ้นจากแม่น้ำ มาคุ้มครองการจัดงาน เพื่อมิให้เกิดเหตุเภทภัย และให้งานลุล่วงไปด้วยดี  นอกจากจะเรียกว่า "พระอุปคุต" แล้วยังมีการเรียก "พระอุปคุตเถระ" หรือ "พระเถรอุปคุต" ชื่อนี้เรียกเป็นภาษาชาวบ้าน โดยนำเอาคำว่า เถระ อันเป็นสัญลักษณ์ที่ชี้บอกถึงความมั่นคง ในพระธรรมวินัย หรือบวชพระครองเพศสมณะมาแล้วตั้งแต่ 10 พรรษาขึ้นไป และยังมีชื่อเรียกอื่นๆ อีก ดังเช่น พระนาคอุปคุต พระกีสนาคอุปคุต ฯลฯ เป็นต้น

ในบางท้องถิ่นล้านนา เชื่อว่า พระอุปคุตจะตะแหลง หรือ แปลงร่าง เป็น สามเณรน้อย ขึ้นมาบิณฑบาตใน วันเป็งปุ๊ด หรือ เพ็ญพุธ นั่นก็คือวันเพ็ญที่ตรงกับวันพุธพอดี เริ่มตั้งแต่ตีหนึ่งของวันพุธ ผู้คนจึงมักเห็นสามเณรน้อยเดินบิณฑบาตไปตามถนน ทางสี่แพร่งสามแพร่ง ตลอดจนถนนหนทางตามริมน้ำท่าน้ำต่างๆ จนกระทั่ง ตี๋นฟ้ายก หรือแสงเงินแสงทองออกมา จึงเนรมิตกายหายไป เชื่อกันว่า หากผู้ใดมีบุญบารมีได้ใส่บาตรพระอุปคุต มักทำให้ร่ำรวยเงินทอง ปราศจากภัยทั้งปวง มีสมาธิจิตดี ไม่หลงลืม ชีวิตเป็นสุข
 

ในส่วนของปางของพระอุปคุต นั้น จะมีปางสำคัญๆ ได้แก่ พระอุปคุต ปางห้ามมาร ให้คุณในทางคุ้มครองป้องกันภัยต่างๆ

ปางสมาธิ หรือ พระบัวเข็ม ให้คุณในด้านสติปัญญาดี จิตใจผ่องใส ดำเนินชีวิตเป็นสุข ด้วยปัญญาบารมี ด้วยประวัติอันทรงฤทธิ์ดังกล่าว พุทธศาสนิกชนจึงสร้างรูปพระอุปคุตขึ้นบูชา

โดยมีความเชื่อว่า จะสามารถปกป้องคุ้มครองภยันตรายต่างๆ อันอาจจะเกิดขึ้น ดังจะเห็นได้ว่า ในปัจจุบัน เมื่อจะจัดงานพิธีสำคัญต่างๆ ขึ้น มักจะมี พิธีอธิษฐานบูชาพระอุปคุต เป็นเบื้องต้น เพื่อให้ช่วยคุ้มครองให้งานนั้นๆ สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี

รวมทั้งยังมีในส่วน พระอุปคุตปางจกบาตรหยุดตะวัน เป็นอีกปางหนึ่งของพระอุปคุต สร้างเป็นอิริยาบทแหงนหน้ามองฟ้าหยุดพระอาทิตย์ชั่วคราวเพื่อฉันภัตตาหารให้ทันก่อนเพล แสดงออกถึงความอุดมสมบูรณ์มีกินมีใช้และความยิ่งใหญ่ของท่านเพราะ แม้แต่พระอาทิตย์ก็ยังต้องหยุดด้วยอานุภาพของท่าน

มีเรื่องเล่าว่า ก่อนพระพุทธเจ้าจะเสด็จดับขันธปรินิพพาน ได้ทรงพยากรณ์ไว้ว่าพระอุปคุตจะเป็นผู้ทำหน้าที่สืบทอดและพิทักษ์พระพุทธศาสนาประดุจดังพระพุทธเจ้าองค์หนึ่ง ภายหน้าจะเป็นผู้ปราบพญามารที่คอยมาทำลายงานพิธีกรรมต่างๆ ทางพระพุทธศาสนา และพญามารจะคลายมิจฉาทิฏฐิละพยศยอมเข้ามาอยู่ในบวรพระพุทธศาสนา

พระอุปคุตเป็นพระอรหันต์ที่มีฤทธิ์ทางปราบมาร ในยุคหลังพุทธกาล ท่านมาช่วยกำราบพญามารที่มาทำลายพุทธพิธีในสมัยของพระเจ้าอโศกมหาราช
คติความเชื่อเกี่ยวกับพุทธคุณ ของผู้ที่บูชา พระอุปคุต เชื่อว่า มีพุทธโดดเด่นด้านโชคลาภ และคุ้มกันภัยภิบัติอันตรายทั้งปวง วิธีสวดขอลาภ ให้จุดธูปเทียนบูชา พร้อมกับดอกไม้หอม เครื่องหอม น้ำหอมต่างๆ เทหยดใส่ในขันน้ำมนต์ ณ ที่บูชาพระ ในร้านค้าขาย หรืออาคารสำนักงาน แล้วอธิษฐานขอให้กลิ่นควันธูปเทียน ลมพัดไปทางไหน ขอให้ดลใจผู้คนเข้ามาอุดหนุนตลอด ขอให้ดำเนินกิจการด้วยความราบรื่น มีความสำเร็จสมปรารถนาทุกประการ

เมื่ออธิษฐานจุดธูปเทียนบูชาแล้ว ให้สวดนะโม 3 จบ และสวดคำบูชาขอลาภพระอุปคุต 1 จบ แล้วทำน้ำมนต์สวดด้วยคำบูชาขอลาภพระมหาอุปคุต อีก 1 จบ เสร็จแล้ว เอาน้ำมนต์ประพรมร้านค้า และสินค้าในร้านค้า หรือทำธุรกิจ ให้เอาน้ำมนต์ประพรมภายในสำนักงาน และอุปกรณ์ต่างๆ ที่เป็นเครื่องมือเครื่องใช้ ในการทำธุรกิจนั้นทั้งหมด