ชั่วโมงเซียน-พระกำแพงลีลา"เม็ดขนุน พลูจีบ กลีบจำปา" | คมชัดลึก

 นอกจากหลักฐานทางโบราณคดีแล้ว ยังปรากฏเรื่องราวในตำนาน และพงศาวดารหลายฉบับที่กล่าวถึงชุมชนในแถบลุ่มแม่น้ำปิง เช่น ตำนานสิงหนวัติกุมาร ได้กล่าวถึงพระเจ้าชัยศิริได้หนีข้าศึกจากเมืองเหนือมาตั้งเมืองใหม่ชื่อเมืองกำแพงเพชร ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๖ จากหลักฐานทางโบราณคดี ตลอดจนเรื่องราวในตำนานทำให้ทราบว่าได้มีชุมชนเข้ามาตั้งถิ่นฐานบริเวณแม่น้ำปิง ในเขตจังหวัดกำแพงเพชรก่อนสมัยสุโขทัย

 พระเครื่องของจังหวัดกำแพงเพชร ออกตามแหล่งที่พบกรุสำคัญๆ ดังนี้

 ๑.พระเครื่องที่พบบริเวณลานทุ่งเศรษฐี เช่น พระซุ้มกอ พระลีลาเม็ดขนุน พระลีลาพลูจีบ พระกลีบจำปา เม็ดมะลื่น นางกลีบบัว นางกำแพง อู่ทอง ฯลฯ เป็นต้น 
 ๒.พระเครื่องที่พบจากกรุวัดบรมธาตุ เช่น พระซุ้มกอต่างๆ พระเชยคางข้างเม็ด เม็ดมะลื่น นางกลีบบัว ฯลฯ เป็นต้น
 ๓.พระเครื่องกรุวัดพิกุล เช่น พระกำแพงเขย่ง พระกำแพงกลีบบัว พระเปิดโลก พระซุ้มกอ เม็ดขนุน เม็ดมะลื่น นางกำแพงพิมพ์ลึก พิมพ์ตื้น ๔.พระเครื่องกรุวัดฤาษี พบพระเช่นเดียวกับกรุอื่นๆ
 ๕.พระเครื่องกรุนาตาคำ พบพระหลายประเภทเช่นเดียวกับลานทุ่งเศรษฐี และ ๖.พระเครื่องกรุอื่นๆ ก็มีพระเครื่องสกุลกำแพงเพชรโดยทั่วไป แต่ปริมาณและจำนวนไม่เท่ากับกรุหลักๆ ที่กล่าวมา

 ในวงการพระเครื่องกรุเก่า พระลีลาเมืองกำแพงเพชรเป็นที่นิยมอย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะพระลีลากำแพงเม็ดขนุน ซึ่งถือได้ว่าเป็นหนึ่งในชุดเบญจภาคีมาเก่าก่อนพระกำแพงซุ้มกอเสียอีก ทั้งนี้ นอกจากพระกำแพงเม็ดขนุนแล้วนั้น ยังมีพระลีลากำแพงเนื้อดินที่สวยงดงาม และมีชื่อเสียงอีก ๒ พิมพ์ จนมีคำกล่าวที่คล้องจองของชื่อพระพิมพ์ทั้ง ๓ ว่า “พระกำแพงลีลา เม็ดขนุน พลูจีบ กลีบจำปา” ซึ่งจากลักษณะขององค์พระทั้ง ๓ พิมพ์นี้ นักเลงพระรุ่นเก่าได้ตั้งชื่อของพระแต่ละชนิดไว้ได้อย่างไพเราะ และบ่งบอกถึงเอกลักษณ์ของพิมพ์พระไว้อย่างชัดเจน

 มีบทความในอดีตตอนหนึ่งได้กล่าวไว้ว่า “หลังจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เสด็จกลับจากประพาสต้น ทรงได้นำพระเครื่องที่พสกนิกรทูลเกล้าทูลกระฟม่อมถวายจากการเสด็จประพาสเมืองกำแพงเพชร ออกแจกจ่ายให้ข้าราชบริพารโดยทั่วหน้า

 จากนั้นจึงมีคำกล่าวถึงพุทธคุณของพระเครื่องเมืองกำแพงเพชรอย่างเกรียวกราว ถึงความเมตตาและโภคทรัพย์ โดยเฉพาะพระพิมพ์ลีลา พิมพ์หนึ่งที่มีทรวดทรวงบิดคอดกลางปลายขนง ขนาดปลายนิ้วก้อย ที่เล่ากันว่าขลังยิ่งนัก จนได้เรียกกันไปต่างๆ นานาว่า “กำแพงเขย่ง” ก่อนที่สุดท้ายพระพิมพ์นี้ได้ถูกเรียกไปในทิศทางเดียวกันว่า “พระกำแพงพลูจีบ”

 พุทธลักษณะของพระกำแพงพลูจีบนั้น เป็นพระยืนปางลีลา ขนาดประมาณ ๔.๕ เซนติเมตร กว้างประมาณ ๑.๕ เซนติเมตร แต่แบนกว่าพระกำแพงลีลา เม็ดขนุน เล็กน้อย ประทับยืนบนฐาน ๒ ชั้น ลักษณะเหมือนกับประทับยืนเขย่งปลายเท้าทั้งสองข้างอยู่ มากกว่าที่จะเป็นลักษณะแบบพระปางลีลาทั่วๆ ไป จึงเป็นที่มาของชื่อที่เรียกกันว่า “พระกำแพงเขย่ง” ที่เราได้ยินกัน

 ในขณะที่ทรวดทรงของพระกำแพงพลูจีบนั้น เป็นการปั้นแล้วกดแม่พิมพ์ เลยไม่มีการตัดแต่งใดๆ ตรงกลางมักจะคอดเล็กน้อย ปลายด้านบนทรงมน เท่าที่พบเห็นพระกำแพงพลูจีบเป็นพระที่สร้างจากเนื้อดินเป็นหลัก ส่วนเนื้อชินและเนื้อว่านนั้นมีให้พบเห็นเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

 มีเกร็ดเล็กๆ น้อยๆ ของพระกำแพงพลูจีบว่า ในสมัยที่โด่งดังในระยะแรกๆ มีคนต้องการหาไว้ครอบครองเป็นจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ทำให้มีนักปลอมพระฉวยโอกาสทำพระปลอมขึ้น โดยพยายามให้ผู้ที่ไม่เคยเห็นพระกำแพงพลูจีบมาก่อนว่า ถ้าเป็นพระกำแพงพลูจีบ จึงทำเป็นพระปางลีลาเนื้อดินที่ปิดเป็นเกลียว แบบดอกสว่านเลยทีเดียว ซึ่งหลายท่านได้เคยเห็นผ่านตามาบ้าง

 พระกำแพงลีลา กลีบจำปา เป็นพระอีกองค์หนึ่งที่คู่กับพระกำแพงพลูจีบ ซึ่งทั้งพระกำแพงลีลาเม็ดขนุน พลูจีบ และกลีบจำปานั้น พบรวมอยู่ในกรุครั้งแรกจากกรุวัดบรมธาตุเป็นครั้งแรก ต่อมาก็มีการพบในกรุอื่นๆ บ้างเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

 พุทธลักษณะของพระกำแพงลีลา กลีบจำปานี้ มีพุทธลักษณะคล้ายกับพระกำแพงลีลา เม็ดขนุนอยู่จุดเดียว ต่างกันตรงที่พระกำแพงลีลา กลีบจำปานั้น ประทับยืนอยู่บนฐานแบบบัวคว่ำ บัวหงาย และมีการปาดขอบขององค์พระ แบบเดียวกับพระกำแพงซุ้มกอ ซึ่งแตกต่างจากพระกำแพงลีลาเม็ดขนุน และพระกำแพงลีลาพลูจีบ ที่มีขอบมนกลมโดยไม่ได้ตัดแต่งใดๆ

 ส่วนเนื้อหามวลสารของพระกำแพงลีลา กลีบจำปา พบมากเป็นพระแบบเนื้อดินผสมว่านมากกว่า พระลีลาอีกสองพิมพ์ ทำให้พระมีน้ำหนักเบาและเปราะบางกว่าพระลีลาแบบอื่นๆ ส่วนเนื้อชินนั้นพบบ้างเพียงเล็กน้อยเท่านั้น
 ขนาดของพระกำแพงลีลา กลีบจำปา จะมีขนาดใกล้เคียงกับพระกำแพงลีลาเม็ดขนุน แต่อาจจะมีขนาดย่อมกว่าเล็กน้อยเท่านั้น คือ มีขนาดกว้างประมาณ ๑.๒ เซ็นติเมตร สูงประมาณ ๔.๐ เซนติเมตร ที่พบมีอยู่ ๒ พิมพ์ คือ พิมพ์ใหญ่ และพิมพ์เล็ก ทั้งนี้ จะมีขนาดกว้างประมาณ ๒.๐ เซนติเมตร สูงประมาณ ๓.๕ เซนติเมตร เท่านั้น

 ข้อควรพิจารณาเป็นพิเศษของพระกำแพงลีลา กลีบจำปา พระที่พบมักเป็นพระที่ชำรุดเสียหายเป็นส่วนใหญ่ ในการเช่าซื้อสิ่งที่ควรระวังเป็นพิเศษเช่นกัน คือ เรื่องพระซ่อม พระศัลยกรรม ให้มาก เพราะการที่จะหาพระกำแพงลีลา กลีบจำปา สวยสมบูรณ์เต็มองค์นั้นเป็นเรื่องยากมากๆ

 อย่างไรก็ตาม ทั้งพระกำแพงลีลาเม็ดขนุน พระกำแพงลีลาพลูจีบ พระกำแพงลีลากลีบจำปา นั้นผู้ที่ได้ครอบครองได้พบประสบเจอในอภินิหารพุทธคุณอันศักดิ์สิทธิ์ทั้งด้านเมตตา โดยเฉพาะด้านโภคทรัพย์เป็นอย่างมาก ทำให้พระกำแพงลีลาทั้ง ๓ พิมพ์ เป็นที่แสวงหาของนักเลงพระมาตั้งแต่สมัยโบราณ

 ด้วยเหตุที่กล่าวข้างต้นทั้งหมด จึงเป็นพระที่มีคุณค่าล่านิยมเป็นอย่างยิ่ง ทำให้โอกาสที่พบเจอนั้นถือว่าเป็นเรื่องยากมาก สมควรที่นักสะสมต้องมีความรู้ หรือมีคนที่ไว้ใจอย่างชัดเจน ที่จะปรึกษาคัดเลือกพระสกุลนี้ไว้ในครอบครองอย่างถูกต้อง ตามมาตรฐานครับ แล้วท่านจะได้สัมผัสกับความอัศจรรย์ของพระลีลาเมืองกำแพงเพชรอย่างแน่นอน

เต้ สระบุรี