พระกรุ สายสกุลลำพูน วัตถุมงคลสำคัญแห่ง เบญจภาคี

พระเครื่องที่มีชื่อเสียงที่สุดของ "พระสกุลลำพูน" ก็คือ พระรอด กรุวัดมหาวัน ที่จัดอยู่ในพระชุดเบญจภาคี และเป็นพระที่หายากมากๆ ในสมัยนี้ นอกจากนี้พระกรุลำพูนที่อายุการสร้างร่วมสมัยกันนั้น และเป็นที่รู้จักกัน ก็มี พระคง พระบาง พระเลี่ยง และ พระเปิม

 ตามตำนานการสร้าง "เมืองลำพูน" หรือชื่อเรียกในอดีต "เมืองหริภุญชัย" ได้กล่าวไว้ว่า มีพระฤๅษี 4 ตน ได้ปรึกษาหารือกันว่าจะช่วยกันสร้างเมืองนี้ขึ้นมา จากนั้นจึงตกลงกันว่าจะไปเชิญ พระนางจามเทวี จากเมืองละโว้ เสด็จขึ้นมาครองเมืองหริภุญชัย เมื่อพระนางจามเทวีเสด็จขึ้นครองราชย์แล้วก็โปรดเกล้าฯ ให้สร้างวัดขึ้นทั้งสี่มุมเมือง เป็นจตุรพุทธปราการ เพื่อสิริมงคลและปกป้องอริราชริปู และได้อัญเชิญพระฤๅษีทั้งสี่ ผู้อุปการะพระนครให้โดยเสด็จพระราชกุศล
 

  พระฤๅษีทั้งสี่จึงสร้างพระเครื่อง พระศักรพุทธปฏิมา นานาประการของตนขึ้น บรรจุไว้ในพระสถูปของพระอารามแต่ละทิศของพระนคร เพื่อเป็นการประกาศพระศาสนาให้ปรากฏไพศาลต่อไปในกาลอนาคต และเพื่อเพิ่มพูนคุณพุทธานุภาพแด่ชะตาพระนครให้บังเกิดอิทธิพลแข็งแกร่งขึ้น การสถาปนาจตุรพุทธปราการและพระศักรพุทธปฏิมาครั้งนี้ กระทำใน พ.ศ.1223

 จตุรพุทธปราการ หรือ วัดสี่มุมเมือง นี้ ได้แก่ 1.อรัญญิกรัมมการาม (วัดดอนแก้ว) วัดนี้ตั้งอยู่ ต.เวียงยอง ปัจจุบันเป็นวัดร้าง และเป็นที่ตั้งของ ร.ร.เทศบาลบ้านเวียงยอง การขุดพบพระเครื่องของวัดนี้ พระสกุลลำพูน ได้แก่ พระเปิม พระบาง พระฤๅ พระเลี่ยง พระสาม พระสิบสอง พระเปื๋อย พระสิบแปด พระกล้วย เป็นต้น
 

 2.อาพัทธาราม (วัดพระคง) วัดนี้เป็นวัดที่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ สิ่งก่อสร้างในปัจจุบันที่เห็นเป็นของใหม่ที่สร้างบนรากฐานเดิม องค์พระเจดีย์มีการปฏิสังขรณ์ใหม่ แต่ยังคงรูปร่างคล้ายของเดิม พระเครื่องที่ขุดพบคือ พระคง และ พระบาง ซึ่งพระบางของกรุวัดพระคงนี้จะเป็นคนละพิมพ์กับของวัดดอนแก้ว พระสกุลลำพูนปัจจุบันนี้มักจะเรียกกันว่า พระคงทรงพระบาง เป็นต้น

 3.มหาวนาราม (วัดมหาวัน) ได้ขุดพบพระเครื่อง พระสกุลลำพูนอันมีชื่อเสียงของจังหวัดนี้ คือ พระรอดลำพูน และพระเครื่องอื่นอีก เช่น พระสาม พระสิบสอง พระกวาง เป็นต้น ปัจจุบันเป็นวัดที่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ 4.มหารัตตาราม (วัดประตูลี้) การพบพระเครื่องพระสกุลลำพูนของวัดนี้ คือ พระเลี่ยง พระเลี่ยงหลวงพิมพ์ต่างๆ พระฤๅ และพระสิบสอง เป็นต้น