เที่ยววัด สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ถ้ำขุนแผน ในตำนาน แหล่งฝึกวิชา ของ ปรมาจารย์

ถ้ำขุนแผน หรือ ถ้ำพุพระ หรือ มีอีกชื่อว่า วัดถ้ำพุทธาวาส เป็นถ้ำขนาดใหญ่อยู่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำแควใหญ่ ในเขตตำบลหนองบัว อำเภอเมืองกาญจนบุรี จังหวัดกาญจนบุรี บนถนนกาญจนบุรี - ไทรโยค ห่างจากเมืองกาญจนบุรีประมาณ 15 กิโลเมตร โดยอยู่เยื้องกับมหาวิทยาลัยราชภัฏกาญจนบุรีเล็กน้อย แต่เดิมมีชื่อว่า ถ้ำพุพระ เพราะมีการพบพระพิมพ์รุ่นเก่าจำนวนหนึ่ง ต่อมามีการจัดตั้งวัดขึ้นจึงเปลี่ยนชื่อมาเป็น วัดถ้ำขุนแผน

ถ้ำพุพระเป็นถ้ำขนาดใหญ่อยู่สูงจากพื้นราบประมาณ 100 เมตร มีบันไดคอนกรีตประมาณ 190 ขั้น จากพื้นราบจนถึงปากถ้ำ ภายในถ้ำพบหินงอกหินย้อยสวยงาม นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปชมถ้ำพุพระได้ตามเส้นทางรถยนต์สาย กาญจนบุรี - ไทรโยค ระยะทางประมาณ 15 กิโลเมตรจากตัวเมืองแล้วเลี้ยวซ้ายเข้าตามถนนลูกรังอีกประมาณ 1 กิโลเมตร

จากข้อมูล ของ พล.ท. ละเอียดรัช บัวขม  ผู้ที่เขียนหนังสือเกี่ยวกับเรื่องราวตำนาน หลวงปู่กลิ่น เกจิอาจารย์ผู้มีอายุ ถึง 117 ปี และ เป็นอดีตเจ้าอาวาสวัดหนองบัว มีการระบุถึงตำนาน ถ้ำแห่งนี้ว่า สถานที่แห่งนี้ ที่เรียกว่า ถ้ำขุนแผน นั้น เพราะด้วยเชื่อกันว่า คือสถานที่ที่เดียวกับ ขุนแผนแสนสะท้าน ผู้เป็นบุตรของ ขุนไกรพลพ่าย และ ลูกศิษย์ของ อาจารย์บุญ แห่ง วัดส้มใหญ่ ได้มาพัก และ ใช้เป็นสถานที่เรียกวิชาอาคม รวมทั้ง สร้างสิ่งของอาถรรพ์ในตำนานขึ้น ได้แก่ การประกอบพิธีย่างทารก ที่ผ่าจากท้องนางบัวคลี่ ปลุกเสกเป็น กุมารทอง และ ประกอบพิธีกรรมตี ดาบฟ้าฟื้น ขึ้น 

รายละเอียดที่ พล.ท.ละเอียดรัช ได้ระบุไว้ยังกล่าวอีกว่า ถ้ำแห่งนี้ นอกจากที่ ขุนแผน เคยมาฝึกวิชาแล้ว ยังมีเกจิอาจารย์ระดับแถวหน้า ที่หลายคนรู้จัก ก็เคยมาเรียน มาฝึกกกรมฐาน ภายในถ้ำ
ซึ่งตามตำนาน และ ข้อมูล ที่กล่าวไว้ระบุถึง เกจิอาจารย์ 8 รูป ผ่านคำบอกเล่า ของ หลวงพ่อเสนาะ วัดลาดหญ้า  ได้แก่ 

1.หลวงพ่อเงิน วัดบางคลาน 
2.หลวงปู่ศุข วัดปากคลองมะขามเฒ่า 
3.หลวงพ่อปาน วัดคลองด่าน หรือ วัดบางเหี้ย 
4.หลวงพ่อทา วัดพะเนียงแตก 
5.หลวงปู่บุญ วัดกลางบางแก้ว
6.หลวงปู่ยิ้ม วัดหนองบัว 
7.หลวงพ่อเนียม วัดน้อย
8.หลวงพ่อม่วง วัดบ้านทวน 

รวมทั้ง เสด็จเตี่ย กรมหลวงชุมพรเขตต์อุดมศักดิ์  ยังได้เคยเสด็จ มายังสถานที่แห่งนี้ ตามคำแนะนำของ หลวงปู่ศุข เพื่อมาเรียนวิชาไสยเวทเพิ่มเติมกับ หลวงปู่ยิ้ม วัดหนองบัว  นอกจากนี้ ยังมีเรื่องเล่าน่าตื่นเต้นว่า ในถ้ำแห่งนี้ ที่เปรียบเสมือน ที่ฝึกกกรรมฐานของ ปรมาจารย์ และแต่เดิมนั้น มีศาลาไม้ เป็นจุดนั่งกรรมาฐาน ซึ่งมีเรื่องเล่าว่า เคยมีคนลักลอบเข้าไปนั่งสมาธิ ทับจุดนั่งกรรมาฐาน ตกกลางคืน บุคคลที่ลักลอบเข้าไปนั้น กลับร้องตะโกนเสียสติออกมาจากถ้ำ 

นับเป็นสถานที่ที่มีเรื่องราว และ ตำนาน รวมทั้งยังเป็นสถานที่ท่องเที่ยว ที่น่าสนใจอย่างมาก