บริขาร-อัฐบริขาร : คำวัด | คมชัดลึก

  
              วัดบ้านปาง ตั้งอยู่เลขที่ ๓๘๑ หมู่ ๑ ต.ศรีวิชัย บนเนินเขาบ้านปาง ห่างจากตัวอำเภอลี้ประมาณ ๓๘ กิโลเมตร เป็นวัดซึ่งครูบาศรีวิชัยบวชเรียนเป็นวัดแรก ภายในบริเวณวัดร่มรื่นด้วยต้นไม้น้อยใหญ่ มีโบสถ์วิหารสวยงาม พิพิธภัณฑ์อัฐบริขารครูบาศรีวิชัย ซึ่งเก็บของใช้ส่วนตัวของท่านไว้อย่างครบถ้วน ได้แก่ สบง จีวร หมอน กระโถน แจกัน เป็นต้น

              คำว่า "บริขาร" (บอ-ริ-ขาน) พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙) ราชบัณฑิต และเจ้าอาวาสวัดราชโอรสาราม ได้ให้ความหมายไว้ว่า เครื่องใช้ไม้สอยที่จำเป็นของภิกษุซึ่งมี 8 อย่าง เรียกว่าอัฐบริขาร (อ่านว่า -อัดถะ) แปลว่าบริขาร ๘ คือ สบง (ผ้านุ่ง) จีวร (ผ้าห่ม) สังฆาฏิ (ผ้าซ้อน) บาตร มีดโกน เข็ม ประคดเอว และ ธมกรก (ที่กรองน้ำ)

              ส่วนคำว่า "อัฐบริขาร" (อัด-ถะ-บอ-ริ-ขาน) เจ้าคุณทองดี ได้ให้ความหมายไว้ว่า เครื่องใช้สอยที่จำเป็นของพระภิกษุในพระพุทธศาสนา ๘ อย่าง บางครั้งเรียกบริขารเหล่านี้ว่า สมณบริขาร หมายถึง เครื่องใช้สอยของสมณะหรือนักบวชในพระพุทธศาสนา

              ในวงการพระจำกันว่า อัฐบริขาร มี "ผ้า ๔ เหล็ก ๓ น้ำ ๑"  ประกอบด้วย ผ้า ๔ คือ จีวร สบง สังฆาฏิ ผ้าประคดเอว เหล็ก ๓ คือ บาตร กม และ มีดโกน ส่วน น้ำ ๑ คือ ธมกรก (เครื่องกรองน้ำ)

              อัฐบริขาร เป็นสิ่งของที่ภิกษุทุกรูปต้องมีไว้ใช้โดยเฉพาะในวันบวชจะต้องมีบริขาร ๔ อย่างไปแสดงแก่สงฆ์ คือ จีวร สบง สังฆาฏิ (ไตรจีวร) และ บาตร นอกนั้นในวันบวชจะมีหรือไม่มีก็ได้ และในปัจจุบัน เครื่องกรองน้ำมีพอเป็นพิธีเท่านั้น แต่ไม่นิยมใช้กรองน้ำกันแล้ว เพราะใช้น้ำปะปาซึ่งเป็นน้ำที่ผ่านการกรองมาเป็นอย่างดีแล้วแทนการกรองเองด้วยเครื่องกรองน้ำเหมือนสมัยก่อน แต่ภิกษุบางรูปที่ใช้น้ำบ่อ หรือน้ำฝนก็กรองน้ำนั้นก่อนดื่ม