สมเด็จ สมเด็จในโกศ : คำวัด โดยพระธรรมกิตติวงศ์ | คมชัดลึก

              สมเด็จพระมหาธีราจารย์ (นิยม ฐานิสสโร) เจ้าอาวาสวัดชนะสงคราม กรุงเทพฯ กรรมการมหาเถรสมาคม และเจ้าคณะใหญ่หนกลาง ได้มรณภาพลงอย่างสงบ ด้วยโรคชรา เมื่อเวลา ๐๑.๐๕ น. วันที่ ๑๑ มี.ค.๒๕๕๔ ที่กุฏิคณะ ๑ วัดชนะสงคราม เขตพระนคร กรุงเทพฯ สิริอายุ ๘๘ ปี พรรษาที่ ๖๗
 
             ทั้งนี้เมื่อวันอาทิตย์ที่ ๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๕ เวลา ๑๗.๓๐ น. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ ทอดผ้าไตรถวายพระสงฆ์ ๑๐  รูปบังสุกุล พระราชทานเพลิง (บรมราชานุเคราะห์) ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส
 
             อย่างไรก็ตามหลังจากมรณภาพและรอวันเวลาพระราชทานเพลิงศพนั้น ในการสนทนาของพระสงฆ์เมื่อพูดถึงชื่อสมเด็จพระมหาธีราจารย์เมื่อใด จะใช้คำว่า "สมเด็จในโกศ" แทนทุกครั้งไป เช่น
 
             การเผยแผ่หลักธรรมคำสอน "สมเด็จในโกศ" จะแสดงพระธรรมเทศนาในโบสถ์ทุกวันพระ เวลา ๐๙.๓๐ น. เป็นประจำมิเคยขาด โดยในวันพระจะไม่รับกิจนิมนต์ข้างนอก ยกเว้นงานพระราชพิธีเพียงอย่างเดียว
 
             โดยปกติถ้าเรามักจะใช้คำว่า ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ วัดชนะสงคราม จะแสดงพระธรรมเทศนาในโบสถ์ทุกวันพระ เวลา ๐๙.๓๐ น. เป็นประจำมิเคยขาด โดยในวันพระจะไม่รับกิจนิมนต์ข้างนอก ยกเว้นงานพระราชพิธีเพียงอย่างเดียว
 
             ทั้งนี้ จะใช้คำว่า "สมเด็จในโกศ" แทนคำว่า "ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ วัดชนะสงคราม" หรือ "สมเด็จพระมหาธีราจารย์" ด้วยเหตุผลที่ว่า ศพของท่านยังไม่พระราชทาน ศพของท่านอยู่ในโกศ พระราชคณะระดับสมเด็จรูปอื่นๆ ก็เช่นกัน เมื่อมรณภาพลงหากยังไม่มีการพระราชทานเพลิงศพจะเรียกว่า "สมเด็จในโกศ" ทั้งสิ้น ส่วนพระราชาคณะระดับชั้นอื่นๆ จะไม่เรียก เช่น "เจ้าคุณในโกศ"
 
             ทั้งนี้ พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช) ป.ธ.๙  ราชบัณฑิต และเจ้าอาวาสวัดราชโอรสาราม อธิบายให้ฟังว่า สมเด็จ หมายถึงยิ่งใหญ่ หรือประเสริฐ
 
             สมเด็จ เป็นคำยกย่อง ใช้ประกอบหน้าชื่อฐานันดรศักดิ์โดยกำหนดหรือแต่งตั้ง เช่น สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จเจ้าฟ้า สมเด็จเจ้าพระยา เป็นต้น
 
             สมเด็จ ในคำวัดหมายถึง พระเถรผู้ใหญ่ที่ได้รับสถาปนาให้มีฐานันดรศักดิ์ที่ยิ่งใหญ่ หรือประเสริฐกว่าสมณศักดิ์ทั่วไป มี ๒ ระดับ คือ สมเด็จพระราชาคณะ และสมเด็จพระสังฆราช
 
             ส่วนคำว่า โกศ แปลว่า กล่อง คลัง ฉาง ผอบ ฝัก โพรง หีบ ได้แก่สิ่งที่มีลักษณะเป็นโพรง ซึ่งสามารถเก็บของ หรือสมบัติไว้ภายในได้ ใช้ว่า โกษ หรือ โกส ก็มี แล้วแต่กรณี
 
             โกศ ในคำวัดส่วนใหญ่ใช้ในความหมายว่า คลัง ตู้ หีบ เช่น ธรรมโกศ หมายถึง คลังธรรม ตู้ธรรม
 
             โกศ ในภาษาไทยหมายถึง ที่ใส่ศพนั่งเป็นรูปกลมทรงกระบอก ฝาครอบมียอด เรียกว่า โกศศพ มีหลายประเภท เช่น โกศโถ โกศกุดั่น โกศแปดเหลี่ยม หรือหมายถึง ที่ใส่อัฐิขนาดต่างๆ ฝาครอบมียอดเช่นกัน เรียกว่า โกศกระดูก