อิ่มบุญ"ออกพรรษา"ตักบาตรเทโว-ลากพระ-ตักบาตรเป็งปุ๊ด | คมชัดลึก

          บุญประเพณีตักบาตรเทโว เป็นบุญประเพณีวันออกพรรษา โดยทั่วไปจะทำกันในบริเวณพระอุโบสถ มีการอัญเชิญพระพุทธรูป ซึ่งประดิษฐานบนบุษบกมีล้อเลื่อน มีบาตรตั้งอยู่หน้าพระพุทธรูป แล้วใช้คนลากนำหน้า พระภิกษุสงฆ์จะเดินตามพระพุทธรูป อาหารที่บรรดาพุทธศาสนิกชนนิยมตักบาตรในวันนี้มี ข้าวสุก ข้าวต้มมัดใต้ และข้าวต้มลูกโยน

           วัดบางแห่งที่มีปูชนียวัตถุ พระธาตุเจดีย์ สร้างไว้บนภูเขา หรือสิ่งก่อสร้างที่สูงๆ พระก็จะลงจากภูเขาทำนองว่าลงจากชั้นดาวดึงส์ โดยตั้งแถวสองแถวเรียงรายรออยู่ที่เชิงเขา เพื่อให้ดูใกล้ความจริงว่า พระพุทธเจ้าเสด็จลงมาจากที่สูง พุทธศาสนิกชนจำนวนไม่น้อยคิดว่า ภาพระสงฆ์เดินลงมาจากภูเขาเพื่อมารับบิณฑบาตมีแห่งเดียวเท่านั้น คือ บริเวณวัดสังกัตรัตนคีรี อ.เมือง จ.อุทัยธานี

           แต่ความจริงแล้ว ยังมีวัดที่ตั้งอยู่บนเขาซึ่งจัดประเพณีตักบาตรเทโว และมีความงดงามไม่แพ้กัน ซึ่งมีอยู่ทั่วทุกภาค ได้แก่ ภูเขาทองวัดสระเกศ กทม. วัดเขาพระงาม จ.ลพบุรี  วัดเขานางบวช  ต.สาริกา อ.เมือง จ.นครนายก วัดคีรีวงศ์ อ.เมือง จ.นครสวรรค์ วัดเขาเจดีย์ อ.ตาคลี จ.นครสวรรค์ วัดพระพุทธบาทเขาทราย อ.ทับคล้อ จ.พิจิตร วัดเขาบางทราย จ.ชลบุรี วัดเขาพระ อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี วัดหัวเขา อ.เดิมบางนางบวช จ.สุพรรณบุรี วัดเขาดีสลัก อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี วัดไกลกังวล อ.หันคา จ.ชัยนาท วัดพระเเท่นดงรัง อ.ท่ามะกา จ.กาญจนบุรี

           วัดพระบาทภูพานคำ อ.อุบลรัตน์ จ.ขอนแก่น วัดภูเขาแก้ว อ.พิบูลมังสาหาร จ.อุบลราชธานี วัดพุทธาวาสต.ดู่ใต้ อ.เมือง จ.น่าน บริเวณลานธรรมเชิงเขาภูสิงห์ อ.สหัสขันธ์ จ.กาฬสินธุ์ วัดพระธาตุดอยกองมู อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน วัดบ้านปาง ต.ศรีวิชัย อ.ลี้ จ.ลำพูน วัดบ้านหงาว ต.หงาว อ.เมือง จ.ระนอง วัดคูหาภิมุข ต.หน้าถ้ำ อ.เมือง จ.ยะลา บริเวณเชิงบันไดเขาตังกวน เขตเทศบาลนครสงขลา อ.เมือง จ.สงขลา วัดธรรมิการามวรวิหาร เชิงเขาช่องกระจก อ.เมือง จ.ประจวบคีรีขันธ์ วัดเขาน้อย ต.กะหรอ อ.นบพิตำ จ.นครศรีธรรมราช และสำนักสงฆ์วังสันติบรรพต อ.เมือง จ.พัทลุง 

           สำหรับพุทธศาสนิกชนในภาคใต้นั้นนอกจากตักบาตรเทโวแล้ว ยังมีประเพณีลากพระทั้งทางรถ และทางเรือ โดยเฉพาที่ จ.สงขลา จะจัดขึ้นบริเวณสระบัว เทศบาลนครสงขลา ในวันที่ ๑๓ ตุลาคม ๒๕๕๔  พิธีตักบาตรเทโว ณ บริเวณเชิงบันไดเขาตังกวนเริ่ม เวลา ๐๖.๓๐ น. ส่วนพิธีเปิดงานประเพณีลากพระฯ ณ บริเวณลานดอกแก้ว เริ่มเวลา ๐๙.๐๐ น.    

           "ลากพระ" หรือ "ชักพระ" เป็นประเพณีท้องถิ่นของชาวใต้ โดยใช้พระลาก ซึ่งเป็นพระพุทธรูปยืน แต่ที่นิยมคือ พระพุทธรูปปางอุ้มบาตร เมื่อถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ พุทธบริษัทจะสรงน้ำพระลากเปลี่ยนจีวร แล้วอัญเชิญขึ้นประดิษฐานบนนมพระ แล้วพระสงฆ์จะเทศนาเรื่องการเสด็จไปดาวดึงส์ของพระพุทธเจ้า ตอนเช้ามืดในวันแรม ๑ ค่ำเดือน ๑๑ ชาวบ้านจะมาตักบาตรหน้านมพระ เรียกว่า ตักบาตรหน้าล้อ เสร็จแล้วจึงอัญเชิญพระลากขึ้นประดิษฐานบนนมพระ โดยตกลงนัดหมายลากพระไปยังจุดศูนย์รวม วันรุ่งขึ้น แรม ๒ ค่ำ เดือน ๑๑ จึงลากพระกลับวัด

           ประเพณีลากพระนอกจากเป็นการแสดงออกถึงความพร้อมเพรียงสามัคคีพร้อมใจกันในการทำบุญทำทานแล้ว ชาวบ้านเชื่อว่า อานิสงส์ในการลากพระ จะทำให้ฝนตกตามฤดูกาล เกิดคติความเชื่อว่า "เมื่อพระหลบหลัง ฝนจะตกหนัก" นมพระจึงสร้างสัญลักษณ์พญานาค เพราะเชื่อว่าให้น้ำ

           นอกจากนี้แล้ว ยังมีคติความเชื่อว่า หากใครได้ลากพระทุกปีจะได้บุญมาก ส่งผลให้พบความสำเร็จในชีวิต ดังนั้นเมื่อนมพระลากผ่านหน้าบ้านของใคร คนที่อยู่ในบ้านจะออกมาช่วยลากพระ และคนบ้านอื่นจะมารับทอดลากพระต่ออย่างไม่ขาดสาย

 

อิ่ม...บุญตักบาตรเป็งปุ๊ด

 

           พระครูสิริศีลสังวร หรือ ครูบาน้อย เตชปัญโญ วัดศรีดอนมูล อ.สารภี จ.เชียงใหม่ บอกว่า ในวันออกพรรษาปีนี้ ชาวเชียงใหม่ได้ทำบุญทั้งตักบาตรเทโวในตอนเช้า และพิธีตักบาตรเป็งปุ๊ด หรือ ตักบาตรเที่ยงคืน เพราะวันออกพรรษาปีนี้ตรงกับวันอังคาร ซึ่งนานปีมีครั้ง

            ในทุกปีที่มีวันขึ้น ๑๕ ค่ำที่ตรงกับวันพุธ โดยไม่เจาะจงว่าต้องอยู่ในเดือนใด พระภิกษุสามเณรในเมืองทุกรูปจะออกบิณฑบาตในตอนเที่ยงคืน โดยมีความแตกต่างของการนับเวลาคือ ที่ จ.เชียงใหม่ จะตักบาตรคืนวันอังคารหลังเวลา ๐๐.๐๐ น. ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่เข้าสู่วันพุธ ในขณะที่ จ.เชียงราย ลำปาง และแม่ฮ่องสอน จะใส่ตักบาตรในคืนวันพุธเวลา ๒๔.๐๐ น. เป็นต้นไป

            ทั้งนี้ บางปีอาจมีครั้งเดียว หลายครั้ง หรือไม่มีเลย ก็ได้ เป็นประเพณีนิยมที่มีเฉพาะในภาคเหนือเท่านั้น สำหรับประวัติความเป็นมาของประเพณีตักบาตรเที่ยงคืนนี้ เกิดขึ้นครั้งแรกเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัด แต่เข้าใจว่าทางภาคเหนือคงรับเอามาจากพม่าอีกต่อหนึ่ง พม่ามีความเชื่อว่า พระอุปคุตซึ่งเป็นภิกษุที่พระพุทธเจ้าทรงเป็นองค์อุปัชฌาย์ เมื่อสำเร็จเป็นพระอรหันต์แล้ว ได้เสด็จลงไปจำศีลภาวนาอยู่ ณ สะดือทะเล ในรอบ ๑ ปีจะขึ้นมาโปรดชาวเมืองก่อนเวลารุ่งอรุณ

            "ชาวพม่ามักตื่นแต่ดึก เพื่อเตรียมอาหารไว้ใส่บาตรพระอุปคุต โดยมีคติความเชื่อว่า หากผู้ใดได้ทำบุญตักบาตรพระอุปคุตแล้วจะได้บุญใหญ่หลวง เกิดโชคลาภ และความเป็นสิริมงคลในชีวิต คติความเชื่อนี้จึงทำให้พุทธศาสนิกชนถือปฏิบัติสืบทอดกันมาแต่ครั้งบรรพบุรุษ" ครูบาน้อยกล่าว