โดย - สมพร อิศวิลานนท์
(ต่อจากฉบับที่แล้ว)
แม้ข้าวเจ้าจะมีการพัฒนาขยายตัวออกไปในวงกว้าง พร้อมๆ กับการขยายตัวของการค้าข้าวเจ้าอินดิกาที่แพร่กระจายไปตามเส้นทางการค้าต่างๆ แต่ก็ยังมีดินแดนอีกส่วนหนึ่งที่เรียกว่าดินแดนอนุภูมิภาคลุ่มน้ำโขง ซึ่งประกอบด้วยสองมณฑลทางตอนใต้ของจีน พม่า ไทย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม
โดยเฉพาะในพื้นที่ของประเทศลาว ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน และภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย และบางพื้นที่ในภาคใต้ของจีนแถบมณฑลยูนนานและกวางสี รวมถึงบางพื้นที่ในเวียดนามที่ประชากรยังมีการปลูกข้าวเหนียวเพื่อเป็นอาหารจานหลักของครัวเรือน
มีข้อมูลที่น่าสนใจว่าในกลุ่มประเทศอนุภาคลุ่มน้ำโขงซึ่งมีพื้นที่เพาะปลูกข้าวเหนียวประมาณ 30 ล้านไร่ และมีผลผลิตรวมกันประมาณ 14 ล้านตัน ในจำนวนนี้หากเทียบสัดส่วนของผลผลิตข้าวเหนียวต่อผลผลิตข้าวทั้งหมดของแต่ละประเทศ
พบว่าประเทศลาวมีสัดส่วนของผลผลิตข้าวเหนียวต่อผลผลิตข้าวทั้งหมดสูงสุดถึงร้อยละ 78.7 รองลงมาได้แก่ ไทยร้อยละ 15.7 เวียดนามร้อยละ 2.8 และพม่าร้อยละ 0.59 และหากรวมผลผลิตข้าวเหนียวในแหล่งลุ่มน้ำโขง ซึ่งประกอบด้วย พม่า ไทย ลาว เขมร เวียดนามจะมีประมาณผลผลิตข้าวเหนียวร้อยละ 12.58 ของผลผลิตข้าวรวม
แม้พื้นที่ปลูกข้าวของลาวจะมีไม่มากเพียง 5.87 ล้านไร่ ซึ่งน้อยกว่าพื้นที่ปลูกข้าวของไทย เวียดนาม พม่า และกัมพูชา อันเป็นประเทศในกลุ่มลุ่มน้ำโขงเช่นเดียวกัน แต่ลาวกลับมีสัดส่วนของพื้นที่การปลูกข้าวเหนียวหากเทียบกับข้าวเจ้ามากกว่าประเทศอื่นๆ อีกทั้งลาวยังมีพันธุกรรมข้าวเหนียว (glutinous rice germplasm) มากกว่าประเทศอื่นๆ ในโลกอีกด้วย
ในจำนวนพันธุกรรมข้าวเหนียวที่มีอยู่ในโลกรวมแล้วจำนวน 6,530 พันธุกรรมใน 37 ประเทศ ที่กระจายอยู่ในภูมิภาคต่างๆ ของโลก ในจำนวนนี้มีอยู่ในเอเชียถึง 6,480 พันธุกรรม หรือร้อยละ 99.23 และมีจำนวนเพียงเล็กน้อยอยู่ในทวีปอเมริกาเหนือและอเมริกาใต้ แอฟริกา และยุโรป
สำหรับประเทศที่มีพันธุกรรมข้าวเหนียวสูงสุด 3 ประเทศแรกได้แก่ ลาว 2,470 พันธุกรรม (ร้อยละ 37.83) ไทย 1,289 พันธุกรรม (ร้อยละ 19.74) และอินโดนีเซีย 529 พันธุกรรม (ร้อยละ 8.10) หากรวมเฉพาะลาวและไทยพบว่ามีพันธุกรรมข้าวเหนียวรวมกันถึง 3,759 พันธุกรรม หรือคิดเป็นร้อยละ 57.57 ของพันธุกรรมข้าวเหนียวที่มีอยู่ในโลก
ทำไมพันธุกรรมข้าวเหนียวจึงมีความสำคัญ ?
ทั้งนี้ เพราะพันธุกรรมที่มีอยู่ในข้าวเหนียวพันธุ์ต่างๆ หลายพันธุ์มีความหลากหลายในด้านสารอาหารที่มีประโยชน์ด้านโภชนาการ (อ่านต่อฉบับหน้า)
ข่าวที่เกี่ยวข้อง