คอลัมนิสต์

ผ้าภูอัคนี ของดีบุรีรัมย์  ผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญามาจากดินภูเขาไฟ

เกาะติดข่าวสาร >> คมชัดลึก ออนไลน์
logoline

ผ้าภูอัคนี ของดีบุรีรัมย์  ผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญามาจากดินภูเขาไฟ โดย...  พรนภา มหาหิงษ์ 

 

 

          “การนำสีของดินที่เชื่อว่าเป็นดินภูเขาไฟที่อยู่บนเขาพระอังคารที่เป็นตำนานว่าเป็น 1 ใน 6 ภูเขาไฟของ จ.บุรีรัมย์ ดินบริเวณนี้จึงอุดมไปด้วยแร่ธาตุจากลาวาภูเขาไฟที่ปะทุออกมาในอดีต จากนั้นได้นำมาสร้างเป็นผ้าทอที่มีสีสันงดงามและไม่เหมือนที่อื่นจนได้รับการขนานนามว่าเป็น “ผ้าทออัคนี”

 

 

          บุรีรัมย์  มีตำนานเล่าขานมากมายแต่สิ่งที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวอีกสิ่งหนึ่ง นั่นคือ “ผ้าฝ้าย” ที่มีสีและการสร้างสรรค์ชิ้นงานที่คงความเป็นอัตลักษณ์ของเมือง ผ้าฝ้ายที่จังหวัดแห่งนี้มีแหล่งผลิตหลายที่ แต่ที่น่าสนใจคือผ้าฝ้ายจากหมู่บ้านเจริญสุข ต.เจริญสุข อ.เฉลิมพระเกียรติ อีกทั้งยังตั้งเป็นกลุ่มอาชีพทอผ้าไหม–ผ้าฝ้าย เพื่อสร้างรายได้ให้คนในชุมชน

 

 

 

ผ้าภูอัคนี ของดีบุรีรัมย์  ผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญามาจากดินภูเขาไฟ

  พิมพ์อัปสร เมืองประทุม (คนกลาง)


          พิมพ์อัปสร เมืองประทุม สมาชิกกลุ่มอาชีพสตรีทอผ้าไหม–ผ้าฝ้าย จ.บุรีรัมย์ ย้อนอดีตให้ฟังว่า ก่อนการริเริ่มทำผ้าทอชาวบ้านได้เข้าไปในป่าเพื่อหาของป่าตามปกติแต่ในช่วงนั้นเป็นฤดูฝนทำให้พื้นที่ภายในป่ามีความชื้นและดินโคลนภายในป่าค่อนข้างลื่นและชันมาก ในระหว่างที่ชาวบ้านกำลังหาของป่าก็ลื่นล้มทำให้ดินโคลนภายในป่าเปื้อนเสื้อผ้าและเมื่อกลับมาบ้านก็นำเสื้อที่เปื้อนดินโคลนไปทำความสะอาด แต่ทำอย่างไรผ้าก็ยังมีสีของดินติดอยู่ และระหว่างนั้นนายอำเภอที่เพิ่งย้ายมาประจำการก็มาขอให้คนในชุมชนบ้านเจริญสุขจัดทำผ้าฝ้ายทอมือที่มีลักษณะไม่เหมือนที่อื่นเพราะในหมู่บ้านเจริญสุขเป็นหมู่บ้านที่ทอผ้าอยู่แล้วเพื่อใช้เป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดบุรีรัมย์และเพื่อให้ข้าราชการได้สวมใส่และเป็นอัตลักษณ์ให้ทุกอำเภอในจังหวัด


          “ระหว่างนั้นชาวบ้านจึงนึกได้ว่าเมื่อวันก่อนได้เข้าป่าและมีสีของดินโคลนติดเสื้อซึ่งเป็นสีที่แปลกและไม่เคยเห็นมาก่อนจึงไปดูพบว่าสีดินโคลนดังกล่าวยังคงติดเสื้ออยู่ทั้งๆ ที่ทำความสะอาดแล้ว จากนั้นจึงจุดประกายแนวคิดด้วยการนำสีของดินที่เชื่อว่าเป็นดินภูเขาไฟที่อยู่บนเขาพระอังคารที่เป็นตำนานว่าเป็น 1 ใน 6 ภูเขาไฟของจ.บุรีรัมย์ ดินบริเวณนี้จึงอุดมด้วยแร่ธาตุจากลาวาภูเขาไฟที่ปะทุออกมาในอดีต จากนั้นนำมาใช้ย้อมผ้าทอที่มีสีสันงดงามและไม่เหมือนที่อื่นจนได้รับการขนานนามว่าเป็น “ผ้าทออัคนี” ที่ได้รับผลตอบรับทั้งในประเทศและต่างประเทศ”


      

 

ผ้าภูอัคนี ของดีบุรีรัมย์  ผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญามาจากดินภูเขาไฟ

 

 

          พิมพ์อัปสร เล่าต่อว่า หลังจากค้นพบความอัศจรรย์ของดินภูเขาไฟแล้วจึงนำดินดังกล่าวมาใช้ในการย้อมผ้าและมีการผสมผสานภูมิปัญญาของบรรพบุรุษให้สีของผ้ามีความงดงามมากขึ้น โดยการนำเปลือกของต้นประดู่มาผสมกับดินเพื่อให้มีสีที่เข้มขึ้นและมีความคงทนทำให้สัมผัสได้ถึงความนุ่มของผ้าเวลาสวมใส่แล้วสบายตัวและไม่มีที่ไหนเหมือน ด้วยวัตถุดิบที่เป็นเอกลักษณ์จนกลายเป็นจุดเด่นของผลิตภัณฑ์ที่สร้างชื่อด้านสิ่งทอที่มีชื่อว่า “ผ้าทออัคนี” ที่ผ่านการผสมผสานจากผ้าฝ้ายสีขาวเปลี่ยนเป็นสีดินน้ำตาลอ่อนและน้ำตาลแดงแบบดินภูเขาไฟ


          ส่วนขั้นตอนการย้อมเริ่มต้นจากการนำดินภูเขาไฟมาคัดเศษผงที่เจือปนออก หลักจากนั้นนำไปผสมน้ำในอัตราส่วนดินภูเขาไฟ 3 กิโลกรัมต่อน้ำเปล่า 10 ลิตร ก็จะได้น้ำดินภูเขาไฟที่มีสีน้ำตาล สำหรับขั้นตอนนี้หากอยากได้ผ้าสีเข้มก็ผสมน้ำให้น้อยลง หากอยากได้สีอ่อนก็ผสมน้ำให้มากขึ้น ขั้นตอนต่อไปคือขั้นตอนการย้อมสีผ้า โดยจะนำผ้าฝ้าย หรือผ้าไหมที่ต้องการย้อมสีและใช้ผ้าน้ำหนัก 1 กิโลกรัมในการย้อมแต่ละครั้ง นำผ้าลงไปแช่ในน้ำดินภูเขาไฟที่เตรียมไว้ทิ้งไว้ประมาณ 8-10 ชั่วโมง ก็จะได้ผ้าสีน้ำตาลเย็นตา สีสันสวยงามตามที่ต้องการ หลังจากนั้นนำผ้าที่ได้ไปล้างน้ำให้สะอาด แล้วนำไปตากและยืดให้ตรงก็จะได้ผ้าตามต้องการ
   

 

 

ผ้าภูอัคนี ของดีบุรีรัมย์  ผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญามาจากดินภูเขาไฟ

 

 

          นอกจากนั้นที่หมู่บ้านเจริญสุขแห่งนี้ยังมีภูมิปัญญาที่จะรักษาสีผ้าให้คงทนด้วยเช่นกัน นั่นคือการนำผ้าที่ได้จากการย้อมดินภูเขาไฟไปต้มกับ “น้ำเปลือกประดู่ต้ม” ซึ่งเป็นอีกหนึ่งภูมิปัญญาชาวบ้านในการนำวัตถุดิบที่หาได้จากท้องถิ่นมาใช้ให้เกิดประโยชน์ ขั้นตอนการนำผ้าแช่น้ำเปลือกประดู่นั้น ซึ่งพิมพ์อัปสรเล่าให้ฟังอีกว่า
    

          “นำเปลือกต้นประดู่มาต้มในน้ำซึ่งน้ำต้มจะต้องร้อนแต่ไม่ให้เดือดจนเกินไป หลังจากนั้นนำผ้าที่ต้องการย้อมลงไปแช่ประมาณครึ่งชั่วโมง ขั้นตอนนี้จะเป็นการป้องกันการตกสี อีกทั้งในน้ำเปลือกต้นประดู่ก็ยังมียางและสีที่คล้ายสีดินภูเขาไฟจึงเป็นการเคลือบสีลงไปในตัวผ้า เนื้อผ้าที่ได้จึงเงางามยิ่งขึ้นและไม่ตกสีนั่นเอง”


          “ผ้าทออัคนี” หรือ “ผ้าย้อมดินภูเขาไฟ” เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่มีความมหัศจรรย์ที่เกิดจากธรรมชาติและความบังเอิญหลายๆ อย่างที่มีสีสันที่งดงามและมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวจนกลายเป็นผลิตภัณฑ์ที่ขึ้นชื่อใน จ.บุรีรัมย์ และสามารถซื้อกลับไปเป็นของฝากได้อีกด้วย
   

 

ผ้าภูอัคนี ของดีบุรีรัมย์  ผลิตภัณฑ์ภูมิปัญญามาจากดินภูเขาไฟ

 

 

          นอกจากนี้ยังมีการนำไปแปรรูปในลักษณะต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นเสื้อ ผ้าพันคอ ผ้าคลุมไหล่ เป็นต้น โดยชาวบ้านมีความเชื่อว่าภูเขาไฟอังคารมีลักษณะรูปร่างคล้ายพญาครุฑนอนคว่ำหน้า อีกทั้งยังเป็นที่ตั้งของวัดเขาอังคาร ดังนั้นการนำดินมาใช้ในกระบวนการผลิตจึงมีความเชื่อเกี่ยวกับผู้สวมใส่ว่าเมื่อใส่แล้วจะทำให้เป็นสิริมงคลในชีวิต 


          ปัจจุบันกลุ่มอาชีพสตรีทอผ้าไหม–ผ้าฝ้าย จ.บุรีรัมย์ ได้ผ่านการรับรองจากกระทรวงอุตสาหกรรมและยังได้รับเลือกให้เป็นหมู่บ้าน โอวีซี OVC หรือ โอท็อป วิลเลจ แชมเปี้ยน ที่ได้รับการสนับสนุนจากกรมการพัฒนาชุมชนกระทรวงมหหาดไทย โดยกลุ่มชาวบ้านเจริญสุขมีการพัฒนารูปแบบบรรจุภัณฑ์ที่แปลกใหม่เพื่อให้เข้ายุคแห่งการเปลี่ยนแปลง หรือยุค 4.0 ในปัจจุบันให้มีความทันสมัยและเหมาะต่อการนำไปใช้ได้กับทุกเพศทุกวัย อีกทั้งยังส่งออกไปยังประเทศต่างๆ ทั้ง ญี่ปุ่น อิตาลี อังกฤษ เพื่อนำไปเผยแผ่ความมหัศจรรย์จากธรรมชาติของไทยเพื่อเป็นผลิตภัณฑ์ที่รู้จักไปทั่วโลกอีกด้วย


          นอกจากนี้กลุ่มอาชีพสตรีทอผ้าไหม–ผ้าฝ้าย ในหมู่บ้านเจริญสุข ต.เจริญสุข อ.เฉลิมพระเกียรติ จ.บุรีรัมย์ ยังเปิดโอกาสให้นักท่องเที่ยวหรือบุคคลที่สนใจสามารถเข้าไปเยี่ยมชมเกี่ยวกับวิถีชีวิตและขั้นตอนในการรังสรรค์สิ่งมหัศจจรย์ของการทำผ้าทออัคนี หรือผ้าย้อมดินภูเขาไฟในทุกขั้นตอน เพื่อสืบสานวัฒนธรรมและการอนุรักษ์เรื่องราวที่มีคุณค่าอีกอย่างหนึ่งของไทยให้คงอยู่และยั่งยืนสืบต่อไป 


          ส่วนผู้ที่สนใจแวะชมผ้าภูอัคนี หรือดูกรรมวิธีการผลิต สามารถติดต่อได้ที่กลุ่มสตรีทอผ้าไหม-ผ้าฝ้าย หมู่บ้านเจริญสุข สอบถามเพิ่มเติม โทร.08-9526-6071, 08-5632-7629 ทุกวันไม่เว้นวันหยุด

logoline

ข่าวที่น่าสนใจ