ชาวโพธิ์เสด็จเมืองคอนพร้อมกวนข้าวมธุปายาส

              ผู้สื่อข่าวรายงานว่าตลอดทั้งคืนที่ผ่านมา (1 ก.พ.) ที่วัดโพธิ์เสด็จ หมู่ 8 ต.โพธิ์เสด็จ อ.เมือง จ.นครศรีธรรมราช ประชาชนชาวพุทธในละแวกใกล้เคียงวัดได้เดินทางมาช่วยกันจัดเตรียมสถานที่และข้าวของต่าง ๆ สำหรับใช้ในการประกอบพิธีกวนข้าวมธุปายาส หรือข้าวยาคู ,ยาโค หรือข่าวทิพย์  เนื่องในงานประเพณี “มาฆบูชาแห่ผ้าขึ้นธาตุ”ประจำปี 2562 จังหวัดนครศรีธรรมราช จัดต่อเนื่องมายาวนานเป็นปีที่ 790  ในปีนี้จังหวัดนครศรีธรรมราช กำหนดจัดขึ้นระหว่างวันที่ 2-8 ก.พ. 2562 โดยชาวบ้านแยกย้ายกันจัดเตรียมเครื่องปรุงที่ใช้เป็นสวนผสมของการกวนข้าวมธุปายาส โดยเฉพาะการช่วยกันกรีดแยกเมล็ดข้าวน้ำนมออกจากรวงข้าวเพื่อนำไปเข้ากระบวนการบดบีบเอาน้ำนมข้าวมาเป็นส่วนผสมหลักในการกวนข้าวมธุปายาส นอกจากนี้ยังมีประชาชนจากพื้นที่ต่าง ๆ นำเอาผลไม้และสิ่งของต่าง ๆ จำนวนมากที่จะใช้เป็นส่วนผสมในการกวนข้าวมธุปายาสรวมกว่า 60 ชนิด ประกอบด้วย ทุเรียน จำปาดะ ขนุน เป็นต้น ประเภทพืชผัก เช่น ฟักทอง หัวมันเทศ  หัวเผือก  ถั่ว  งา ลูกเดือย นมสด เนยสด น้ำตาล น้ำผึ้ง  นอกจากนี้ประชาชนบางส่วนยังช่วยกันจัดเตรียมกระทะใบใหญ่พร้อมเตาไฟ 9 ชุด โต๊ะ เก้าอี้ อาสนะสงฆ์ โต๊ะหมู่บูชา เป็นต้น

            สำหรับรวงข้าวที่นำมาบีบคั้นเอาน้ำนมข้าวเพื่อเป็นส่วนผสมหลักในการกวนข้าวมธุปายาส นั้นเมื่อเช้าวันที่ 1 ก.พ. 2563 พระราชวิสุทธิกวี เจ้าคณะจังหวัดนครศรีธรรมราช รศ.ดร.รงค์ บุญสวยขวัญ และนายสายันต์ ยุติธรรม สอง ส.ส.พรรคพลังประชารัฐจังหวัดนครศรีธรรมราช ได้เชิญ ดร.สนธิรัน์  สนธิจิรวงศ์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงพลังงาน และเลาขาธิการพรรคพลังประชาชน เดินทางมาเป็นประธานในพิธีบวงสรวง เกบเกี่ยวข้าวในแปลงนาพุทธภูมิ ริมถนนพุทธภูมิ หมู่ 1 ต.มะม่วงสองต้น  อ.เมือง จ.นครศรีธรรมราช  โดยมีพระภิกษุ สามเณร หัวหน้าส่วนราชการ พ่อค้าและประชาชนหลายร้อยคนร่วมในกิจกรรม และได้เกิดปรากฏการณ์กลุ่มก้อนเมฆเคือนไปบดบังดวงอาทิตย์ ทำให้ทั่วบริเวณแปลงนาร่มรื่นอย่างน่าอัศจรรย์ ทั้ง ๆ ที่ก่อนพิธีแสงแดดสาดส่องร้อนอบด้าวอย่างรุนแรง

โดยการประกอบพิธีกวนข้าวมธุปายาส ตามฉบับโบราณประเพณีของวัดโพธิ์เสด็จ นั้นจะจัดขึ้นบริเวณลานหน้ามณฑปหลวงพ่อสมภาร พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่วัด เริ่มพิธีบวงสรวงเทพยดา ฟ้าดิน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ในวันที่ 16 ก.พ. 2562 ในเวลา 09.00 น. จากนั้นเป็นพิธีกรรมทางศาสนา ก่อนจะเริ่มเทสวนผสมต่าง ๆ ลงในกระทะและเริ่มกวนด้วยสาวพรหมจรรย์ในเวลา 14.00 น.โดยมีพระราชวิสทธิกวร เจ้าคณะจังหวัดนครศรีธรรมราช(ธรรมยุติ) รักษาการเจ้าอาวาสวัดโพธิ์เสด็จ เป็นประธานสงฆ์ และ รศ.ดร.รงค์ บุญสวยขวัญ ส.ส.เขต 1 จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นประธานฝ่ายฆราวาส  จะใช้เวลาในการกวนข้าวมธุปายาต่อเนื่อง 8-10 ชม.คาดว่าจะแล้วเสร็จไม่เกินเที่ยงของวันเดียวกัน  ซึ่งคืนที่ผ่านมา (1 ก.พ.) ชาวบ้านยังตั้งหน้าตั้งแต่ช่วยเหลืองานภายในวัดอย่างต่อเนื่อง บางส่วนจะเข้าไปจุดธูปเทียนกราบไหว้หลวงพ่อสมภาร พระพุทธรูปเก่าแก่และศักดิ์สิทธิ์คู่วัดโพธิ์เสด็จ รวมทั้งเจ้าไปกราบสรีระสังขารของพระครูโพธิสารประสาธน์ (พ่อท่านชม) อดีตเจ้าอาวาสที่ละสังขารเมื่อวันที่ 29 พ.ค. 2561ซึ่งตรงกับวันวิสาขบูชาประจำปี 2561 พอดี

            สำหรับการกวนข้าวยาคู หรือข้าวมธุปายาส หรือข้าวทิพย์ เป็นพิธีการหนึ่งที่สำคัญในงานประเพณี “มาฆบูชา แห่ผ้าขึ้นธาตุ” ของจังหวัดนครศรีธรรมราช ซึ่งได้ปฏิบัติต่อเนื่องมาเป็นประจำทุกปี ปีนี้เป็นปีที่ 789 เพื่อสืบสานประเพณีอันดีงามของท้องถิ่นและเพื่อความเป็นสิริมงคล อีกทั้งเป็นการรวมแรงพลังศรัทธา และแสดงออกถึงความสามัคคีของหมู่คณะ ชาวนครศรีธรรมราชโดยมีการนำเครื่องปรุงนานาชนิดที่มีอยู่ในท้องถิ่นอย่างน้อย 25 ชนิด เช่น น้ำนมข้าว ผลไม้ชนิดต่าง ๆ พืชสมุนไพร น้ำผึ้ง น้ำตาลทราย กะทิ เผือก มัน เป็นต้น มาบดผสมคลุกเคล้าให้เข้ากันจากนั้นนำไปใส่ในกระทะใบบัวที่วางอยู่บนเตาไฟซึ่งใช้ไม้ฟืนเป็นเชื้อเพลิง ที่สำคัญผู้กวนหลักของแต่ละกระทะจะต้องเป็นสาวบริสุทธิ์ หรือ “สาวพรหมจรรย์” ที่ผ่านพิธีตามความเชื่อและแต่งชุดขาวถือถือศีลกินเจ มาแล้ว 7 วัน อย่างไรก็ตามหลังจาก“สาวพรหมจรรย์” ผู้กวนหลักกวนข้าวมธุปายาสไปได้สักระยะหนึ่ง คนอื่น ๆ สามารถเข้าไปช่วยกันผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันกวนซึ่งใช้เวลานาน  8-10 ชั่วโมง นอกจากนี้ระหว่างการกวนขาวมธุปายาสพระสงฆ์จะสวดชัยเจริญมงคลคาถาด้วยขึงโยงด้ายมงคลไปยังกระทะข้ามธุปายาสทุกกระทะ  ทำให้ข้าวมธุปายาสหรือขาวยาคู,ยาโค หรือข้าวทิพย์ ที่ปรุงเสร็จของวัดโพธิ์เสด็จ และของชาวนครศรีธรรมราช เป็นอาหารวิเศษที่เป็นสิริมงคลแก่ผู้ที่ได้รับประทานยิ่งนัก ส่วนหนึ่งจะแบ่งไปถวายพระสงฆ์ อีกส่วนแบ่งกันแจกจ่ายให้กับบุคคลทั่วไป และร่วมทำบุญตามกำลังศรัทธา

โดย “ข้าวยาคู ข้าวยาโค”หรือข้าวทิพย์  ซึ่งในพุทธประวัติเรียกว่า “ข้าวมธุปายาส” เป็นข้าวทิพย์ที่นางสุชาดา บุตรีกฏุมพี มหาเศรษฐีแห่งบ้านเสนานิคม ณ ตำบลอุรุเวลา ประเทศอินเดียในสมัยพุทธกาล จัดปรุงขึ้นแล้วนำไปถวายพระมหาบุรุษก่อนที่จะตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หลังจากพระองค์ได้เสวยข้าวมธุปายาสของนางสุชาดา แล้ว ก็ได้ทรงบรรลุอภิสัมโพธิญาณในย่ำรุ่งของคืนนั้นเอง ชาวบ้านจึงเชื่อว่าข้าวมธุปายาสเป็นอาหารทิพย์ช่วยให้สมองดี เกิดปัญญาแก่ผู้บริโภค ทำให้ผิวพรรณผ่องใส อายุยืนยาว และเป็นโอสถขนานเอก บันดาลความสำเร็จให้แก่ผู้บริโภคด้วย

            ซึ่งเป็นปีที่จังหวัดนครศรีธรรมราชจัดงานประเพณี “มาฆบูชาแห่ผ้าขึ้นธาตุต่อเนื่องกันมาตั้งแต่ปี พ.ศ.1773 ในปีนี้จะทำการแห่ผ้าขึ้นธาตุในเวลา 15.00 น.วันที่ 8 ก.พ. 2563 ซึ่งเป็นวันมาฆบูชา ในส่วนของวัดโพธิ์เสด็จในเวลา 20.00 น.จะมีการประกอบพิธีนำผ้าสี 3 สีขึ้นโอบห่มต้นพระศรีมหาโพธิ์ขนาดใหญ่อายุนับพันปีซึ่งอยู่คู่วัดมาอย่างยาวนาน  ในปีนี้นอกจากวัดโพธิ์เสด็จ แล้ว จังหวัดนครศรีธรรมราชโดยวัฒนธรรมจังหวัดนครศรีธรรมราช และคณะสงฆ์ ได้กำหนดให้วัดหลัก ๆ จำนวน 4 วัด  จะประกอบพิธีการกวนข้าวมธุปายาสหลักแห่งละ 9 กระทะ ประกอบด้วย วัดวัดพระมหาธาตุ วรมหาวิหาร ,วัดโพธ์เสด็จ ,วัดบุญนารอบ และวัดศาลามีชัย ต.ในเมือง  อ.เมือง จ.นครศรีธรรมราช นอกจากนี้จะมีการประกอบพิธีกวนข้าวมธุปายาสที่บริเวณตลาดริมน้ำเมืองลิกอร์ สนามหน้าเมือง เป็นการกวน “ข้าวมธุปายาส  12 กระทะ 12 นักษัตร” เพื่อรำลึกถึงเมืองบริวาร 12 เมืองของเมืองนครศรีธรรมราช หรือที่เรียกว่า “เมือง 12 นักษัตร” ในสมัยโบราณด้วย ส่วนวัดอื่น ๆ ทั่วจังหวัดอีกนับร้อยวัดก็จะมีการประกอบพิธีกวนข้าวมธุปายาส เนื่องในประเพณี “มาฆบาแห่ผ้าขึ้นธาตุเมืองนคร ฯ”ด้วยเช่นกัน.

ภาพ/ข่าว  ยุทธนะ  เตมะศิริ นครศรีธรรมราช