เมื่อสัตว์เลี้ยงได้รับสารพิษ

        สวัสดีครับวันนี้มาพูดคุยกันเรื่องสัตว์เลี้ยงได้รับสารพิษกันครับ ซึ่งจะรวมไปถึงการที่สัตว์บางชนิดรับยาบางประเภทไม่ได้ เช่น แมวได้รับยาพาราเซตามอลที่เป็นเพียงยาสามัญประจำบ้านแต่จะอันตรายเป็นพิษกับแมวถึงขั้นทำให้ถึงแก่ชีวิตได้ หรือการได้รับยาเกินขนาด ใช้ระยะเวลาไม่เหมาะสม เป็นต้น รวมถึงบางครั้งสารเคมีในบ้านก็อาจทำอันตรายได้

        โดยอาจพบสารพิษได้หลายรูปแบบ เช่น ของแข็ง ของเหลว หรือแม้กระทั่งไอระเหย รวมทั้งอาจพบสารพิษได้ในผลิตภัณฑ์ครัวเรือน เช่น ยาฆ่าแมลง สารซักฟอก ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด ยากำจัดวัชพืช ยาเบื่อหนู สัตว์มีพิษและอื่น ๆ เป็นต้น

         สัตว์เลี้ยงมีโอกาสได้รับสารพิษมีหลายช่องทางทั้งการกิน สัมผัส สูดดม หรือถูกสัตว์มีพิษกัดต่อย โดยปัจจัยการเกิดพิษก็ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลาย ๆ ส่วนประกอบกันทั้งในเรื่องของความรุนแรงของสารพิษ ปริมาณพิษที่ได้รับ ระยะเวลา เป็นต้น แล้วจะทราบได้อย่างไรว่าสัตว์เลี้ยงของเราโดนสารพิษนั้น หมอขอแยกเป็นสองกรณีนะครับ 

       กรณีแรกคือ สัตว์ได้รับสารพิษแบบเรื้อรังโดยอาจสัมผัสสารพิษเป็นระยะเวลาหนี่งจนเกิดการสะสมของสารพิษในร่างกาย เช่นการได้รับสารก่อมะเร็งจากอาหารปิ้งย่าง หรือแม้กระทั่งการสูดดมไอระเหย ควันไฟต่าง ๆ แม้กระทั่งกรณีที่หมอเคยพบ คือ สุนัขแพ้ระคายเคืองผงซักฟอกที่เจ้าของเททิ้งบริเวณพื้นเป็นต้น 

       กรณีต่อมา คือ สัตว์ได้รับสารพิษแบบเฉียบพลัน ซึ่งมักพบโดยการกิน เช่น สัตว์โดนยาเบื่อ หรือ สัตว์กินซากสัตว์ที่โดนวางยาพิษเป็นต้น ในกรณีที่เฉียบพลันเราจะทราบได้ว่าสัตว์เลี้ยงโดนสารพิษเพราะมักพบสัตว์แสดงอาการผิดปกติต่าง ๆ โดยอาการที่สังเกตได้ขึ้นอยู่กับฤทธิ์ของสารพิษนั้น ๆ เช่น พิษจากยาฆ่าแมลงสัตว์มักแสดงอาการทางระบบประสาท น้ำลายไหล ชัก เป็นต้น ซึ่งกรณีเฉียบพลันรุนแรงแบบนี้ต้องรีบไปหาสัตวแพทย์ทันทีครับ ส่วนกรณีแรกแบบเรื้อรังอาจพบจากการตรจสุขภาพ ตรวจค่าเลือดประจำปี เป็นต้น แล้วจะทำอย่างไรหากพบสัตว์ได้รับสารพิษหมอขอให้เป็นแนวทางคร่าว ๆ ดังนี้นะครับ

        ถ้าสัตว์ได้รับสารพิษจากการสัมผัสให้ทำการชะล้างน้ำมาก ๆ เพื่อเจือจางสารพิษแต่มีข้อควรระวัง คือ ถ้าสารพิษมีฤทธิ์กัดกร่อนมากอาจทำให้สารพิษกระจายขอบเขตกว้างขึ้น ส่วนสัตว์ที่ได้รับสารพิษโดยการกินหากสัตว์ยังมีสติกลืนได้ปกติ ให้ป้อนยาแอคติเวทชาร์โคล หรือยาถ่านที่เรียกกันทั่วไปเพื่อดูดซับสารพิษที่อยู่ในกระเพาะอาหารทำให้ลดการดูดซึมสารพิษเข้าร่างกาย

     อย่างไรก็ตาม ไม่แนะนำให้ทำสัตว์อาเจียนเนื่องจากสารพิษบางอย่างมีฤทธิ์ระคายเคืองอีกด้วย และที่สำคัญถ้าสามารถนำห่อบรรจุภัณฑ์สารพิษไปได้จะดีมาก หรือบอกลักษณะสัตว์พิษ หรือสารพิษเพื่อเป็นข้อมูลในการวินิจฉัยของสัตวแพทย์ โดยข้อมูลจากการซักประวัติเป็นขั้นตอนสำคัญในการรักษาสัตว์โดนสารพิษ เพราะสัตว์ป่วยที่ได้รับสารพิษมักจะเป็นกรณีฉุกเฉิน การตรวจร่างกายในขั้นแรกจึงจะเน้นการตรวจอุณหภูมิของร่างกาย ระบบหายใจ ระบบหัวใจและหลอดเลือด รวมทั้งระบบประสาทเพื่อให้การรักษา และประคองให้สัตว์ป่วยผ่านภาวะวิกฤติไปก่อน 

       หลังจากนั้นจึงจะตรวจร่างกายโดยทั่วไป การตรวจร่างกายอาจจะช่วยในการวินิจฉัยประเภทของสารพิษ อาการที่แสดงออกมาจากการตรวจพบแต่ละอย่างนั้นอาจจะช่วยบ่งชี้ถึงการวินิจฉัยได้

        อย่าลืมนะครับการสังเกตอาการเป็นสิ่งสำคัญในการช่วยเหลือสัตว์โดนสารพิษได้