ภาวะ"ท้องอืด"และ"เสียด"ของสัตว์ 

                สวัสดีครับ วันนี้หมอเล็กมาคุยเรื่องที่เกี่ยวกับปศุสัตว์เอาใจเกษตรกรหน่อยนะครับ เมื่อไม่นานมานี้หมอได้มีโอกาสพบเจอเกษตรกรรายย่อยท่านหนึ่ง ซึ่งเริ่มเลี้ยงโคจำนวนไม่มาก โดยเป็นการเลี้ยงแบบบ้านๆ ไม่มีประสบการณ์ในการเลี้ยงโคมาก่อน มีการหาหญ้า ฟาง อาหารข้นและน้ำให้กิน ในช่วงที่ผ่านมาเจ้าของเห็นว่ามีหญ้าขึ้นเยอะเนื่องจากอยู่ในช่วงฤดูฝน จึงปล่อยโคเข้าพื้นที่ในแปลงให้กินหญ้าเอง

              หลังจากนั้นพบว่าโคมีอาการท้องกาง น้ำลายฟูม แสดงอาการปวดท้อง หายใจลำบาก ในที่สุดก็ล้มตายไป ทำให้เจ้าของเสียใจมาก ภาวะนี้เราเรียกว่า “ท้องอืด" (bloat) เกิดจากการที่มีก๊าซสะสมในกระเพาะพักอย่างรวดเร็วในสัตว์สี่กระเพาะ เช่น โค กระบือ เป็นต้น ทำให้เกิดการโป่งพองมากกว่าปกติ ถ้าเป็นมากๆ จะมีการดันกระบังลมหรือกดเบียดอวัยวะอื่นเกิดการปวดท้อง ทำให้สัตว์หายใจลำบากหรือหายใจไม่ออกจนตาย 

              ส่วนในสัตว์ที่ไม่ใช่สัตว์สี่กระเพาะแต่แหล่งอาหารยังเป็นพวกพืช ใช้การหมักอาหารที่ลำไส้ ภาวะนี้ก็อาจพบได้เช่นในม้า ช้าง หรือกระต่าย ก็อาจพบได้เช่นกัน เรียกภาวะนี้ว่า “เสียด" (colic) สาเหตุการเกิดมักเกิดจากการให้อาหารไม่ได้สัดส่วน เช่น ให้อาหารข้นปริมาณมากเกินไป อาหารหยาบน้อยเกินไป หรือคุณภาพอาหารหยาบไม่เหมาะสม ทำให้เกิดภาวะ กรด ด่างในกระเพาะไม่เหมาะสม ทำให้การย่อยอาหารผิดปกติไป 

    แก้ไขได้โดยการจัดการด้านอาหารให้เหมาะสม มีพื้นที่ให้สัตว์ได้เดินหรือออกกำลังกายพอสมควร เฝ้าดูอาการสัตว์เป็นระยะ ถ้าพบอาการคล้ายท้องอืดให้เจ้าของหาสาเหตุว่าจากอะไร เช่นถ้าสงสัยว่าให้อาหารข้นมากไปเกิดภาวะเป็นกรดมากเกิน อาจหาสารกลุ่มโซเดียมไบคาร์บอเนต เช่นผงฟู โดยผสม ผงฟู 1 กรัมต่อน้ำ 1 ลิตรหรือ ถ้าสงสัยว่าโคกินหญ้าอ่อนมากไปให้ใช้ น้ำมันพืชกรอกให้กิน ถ้าเห็นว่าท้องด้านซ้ายกางมาก อาจต้องทำการเจาะสวาปด้านซ้ายเพื่อระบายแก๊สหรือรีบติดต่อสัตวแพทย์ในพื้นที่เพื่อรักษาและให้คำแนะนำก่อนที่จะสายเกินไป

             เห็นไหมครับการเลี้ยงสัตว์มีรายละเอียดมากมาย เมื่อเรามีความรู้ ประสบการณ์ ก็ลดโอกาสสูญเสียได้ครับ !