"แม่"ของจิตร ภูมิศักดิ์

           ในบทนำของหนังสือ "ถ้าจิตรยังมีชีวิตอยู่" เขียนโดย วรศักดิ์ มหัทธโนบล มีบางความในใจของผู้เขียน

            "จิตร เป็นนักตั้งคำถามที่มีสองสถานภาพควบคู่กัน สถานภาพหนึ่งคือปัญญาชน และอีกสถานภาพหนึ่งคือนักปฏิวัติ แล้วเขาก็ใช้สถานภาพทั้งสองนี้แสวงหาคำตอบโดยพิสูจน์ด้วยตนเอง ถึงแม้การพิสูจน์ของเขาจะไปไม่ถึงฝั่งฝันก็ตาม ด้วยเขามาตายเสียก่อนในวัยเพียง 36 ปี (2473-2509)

            "และแม้เขาตายไปด้วยวัยเพียงเท่านั้น แต่เขาก็ทิ้งอะไรบางอย่างเอาไว้โดยไม่ได้ตั้งใจด้วย นั่นคือทิ้งคำถามต่างๆ นานาให้คนรุ่นหลังได้เฝ้าถามเขาอยู่ร่ำไป ว่าถ้าเขายังมีชีวิตอยู่มาจนทุกวันนี้ เขาจะตอบโจทย์เหล่านั้นว่าอย่างไร"

            ถ้า จิตร ภูมิศักดิ์ ยังมีชีวิตอยู่ เขาจะมีอายุครบ 81 ปี ในวันที่ 25 กันยายนศกนี้

            เมื่อไม่นานมานี้ มีกลุ่มคนผู้ศรัทธาในอุดมการณ์นักปฏิวัติของจิตร ได้จัดงานยกย่องและฟื้นฟูแนวคิด "เปลี่ยนแปลงสังคมใหม่" ให้เป็นที่รับรู้กันอีกครั้งหนึ่ง

            4-5 ปีที่ผ่านมา ท่ามกลางความขัดแย้งทางการเมืองในสังคมไทย ชื่อและผลงานของ จิตร ภูมิศักดิ์ ได้รับการกล่าวขานทั้งเวทีเสื้อแดงและเสื้อเหลือง

            ล่าสุด สำนักพิมพ์แม่คำผาง ร่วมกับมูลนิธิจิตร ภูมิศักดิ์ จัดพิมพ์ผลงานของจิตร นั่นคือนวนิยายเรื่อง "แม่" (Mother) สุดยอดวรรณกรรมของโลก ประพันธ์โดย แมกซิม กอร์กี้

            30 กว่าปีที่แล้ว ผู้ศรัทธาในอุดมการณ์สังคมนิยม ต้องได้อ่านนวนิยายเรื่อง “แม่” ฉบับที่แปลโดย "ศรีบูรพา" และเป็นเสมือนคัมภีร์ปฏิวัติเล่มหนึ่งกันเลยทีเดียว

            เนื่องจาก แมกซิม กอร์กี้ นำประสบการณ์ในวัยเยาว์จนถึงวัยหนุ่ม ถ่ายทอดภาพชีวิตการต่อสู้ของคนงานรัสเซียในซอร์โมโว ทุกตัวอักษรจึงสะท้อนการต่อสู้ของ "แม่" ของผู้ใช้แรงงานในโรงงานอุตสาหกรรม และผู้หญิงรัสเซียที่ถูกกดขี่ทางเพศจากสามี

            "ศรีบูรพา" หรือ กุหลาบ สายประดิษฐ์ ได้แปลไว้ในภาคหนึ่ง จัดพิมพ์ครั้งแรกเป็นตอนๆ ในนิตยสารปิตุภูมิรายสัปดาห์ ในปี 2494 และจัดพิมพ์รวมเล่มครั้งแรกในปี 2501

            ต่อมา จิตรได้นำต้นฉบับนวนิยายเรื่อง “แม่" มาแปลใหม่ทั้งสองภาค ในระหว่างถูกคุมขังอยู่ในเรือนจำลาดยาว (ปี 2501-2506) ได้รับการจัดพิมพ์เป็นเล่มในปี 2521 โดยสำนักพิมพ์เกิดใหม่

            "เมื่อน้องจิตรมีโอกาสจับหนังสือ Mother ของนักประพันธ์นามอุโฆษขึ้นมาอ่าน เพราะเหตุคำว่า "แม่" นั้นซึ้งตรึงใจตนเองเป็นทุนอยู่แล้ว ย่อมประสงค์จะทราบว่าผู้ประพันธ์นั้นวาดภาพแม่ไว้เช่นใด จึงได้รับการยอมรับว่าเลิศนัก พอได้อ่านเข้าจริงจัง คงจะเกิดอารมณ์ร่วมที่บังเอิญแม่ในนวนิยาย ช่างมีอะไรหลายอย่างประพิมพ์ประพายละม้ายเหมือนแม่ที่มีชีวิตจริงๆ ยิ่งนัก เพราะไม่ใช่แต่แม่ในนวนิยาย แม่จริงๆ ก็มีความเข้าใจ เห็นใจลูก รักลูกผูกพันต่อกัน..."

            พี่ภิรมย์ ภูมิศักดิ์ เขียนไว้ในคำนำนวนิยายเรื่องแม่ ฉบับที่แปลโดยน้องชาย และจัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์ดอกหญ้าเมื่อ 24 ปีที่แล้ว

            แม่ของ "ปาเวล" ตัวละครเอกของเรื่องนี้ ก็เหมือนกับแม่ของผู้ยากไร้ทั้งโลก ที่ต้องเผชิญชะตากรรมทุกข์เข็ญ แต่ก็ยังรักลูกเท่าชีวิต และสู้เพื่อลูกจนลมหายใจสุดท้าย

            ในห้วงเวลาที่ครบรอบวันเกิด 81 ปี ของจิตร ขอฝากมิ่งมิตรให้ฟื้นความทรงจำในวัยเยาว์อันแสนงามของพวกเรา ด้วยการรำลึกถึงนวนิยายเรื่องแม่ ต้นฉบับวรรณกรรมเปลี่ยนแปลงโลก