'หลินฮุ่ย' ไม่ใช่แค่ทูตสันถวไมตรีไทย-จีน อยู่เชียงใหม่ 20 ปี จ่ายเงิน 150 ล.

"นาย​วราวุธ​ ศิลปอาชา"​ รมว.ทรัพยากร​ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม​ (ทส.)​ ยืนยันว่า​หมีแพนด้า "หลินฮุ่ย" ตายจริง และขอบคุ​ณที่สร้างความสุขให้คนไทยมาตลอด​ 20​ ปี​ "หลินฮุ่ย" คือ​ ทูตสันถวไมตรีไทย-จีน​ การจากไปเป็นสิ่งที่ไม่อยากให้เกิดขึ้น​ แต่ต้องเข้าใจว่าหลินฮุ่ย​มีอายุมากแล้ว และยืนยันว่าที่ผ่านมาทางองค์การสวนสัตว์ดูแลทั้งการเป็นอยู่และการรักษาพยาบาลอย่างเต็มที่ แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นค่อนข้างที่จะกะทันหัน ไม่มีใครอยากให้เกิดขึ้น ทุกฝ่ายรวมถึงสัตวแพทย์ได้พยายามอย่างเต็มที่แล้ว 

"องค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย" ได้รายงานว่า "หลินฮุ่ย" ตายจากโรคอะไรนั้น "นายวราวุธ" ชี้แจงว่า ก่อนที่จะทำอะไรกับซากหมีแพนด้าได้​ ต้องรอคำตอบจากสาธารณรัฐประชาชนจีน (จีน) ก่อน ขณะนี้ยังไม่ได้พิสูจน์ทราบสาเหตุ ต้องรอผู้เชี่ยวชาญจากจีนเดินทางมาก่อน 

ส่วนจะยกย่องทั้งช่วงช่วงและ "หลินฮุ่ย" อย่างไรนั้น คงต้องรอประสานงานและพูดคุยกับทางจีนก่อน ตอนนี้ยังตอบไม่ได้ เพราะหมีแพนด้าคู่นี้ถือเป็นสัญลักษณ์ความสัมพันธ์ที่ยาวนานของไทยกับจีน

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า​ ข้อตกลงผ่านมติคณะรัฐมนตรี​ (ครม.)​ ในสมัย "พล.อ.ประยุทธ์​ จันทร์​โอชา"​ เป็นนายกรัฐมนตรี​ เมื่อวันที่ 23 มิ.ย.​ 2558 ระบุว่า กรณีที่ "หมีแพนด้า" ตายในไทยด้วยเหตุประมาทของไทย ไทยต้องจ่ายค่าชดเชยตัวละ​ 5​00,000 ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 15 ล้านบาท)  หากเป็นลูกอายุเกิน 12 เดือน ไทยต้องจ่ายตัวละ 1,000,000 ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 30 ล้านบาท) ไทยได้จ่ายเงินชดเชยจำนวน​ 5​00,000 ดอลลาร์สหรัฐหลังช่วงช่วงตาย ทางสวนสัตว์เชียงใหม่เคยชี้แจงว่าอยู่ในวงเงินประกัน​ ส่วนกรณี "หลินฮุ่ย" ​หากต้องจ่ายค่าชดเชยให้กับจีน​จะมีวงเงินประกันอยู่​ 15​ ล้านบาท

ด้าน​ "นายจตุพร บุรุษพัฒน์" ปลัด​ ทส.บอกว่า​ ยังไม่สามารถให้คำตอบเกี่ยวกับค่าชดเชยกรณีหมีแพนด้า "หลินฮุ่ย" ตายได้ในขณะนี้ เพราะต้องรอการพิสูจน์สาเหตุการตายอย่างเป็นทางการกับผู้เชี่ยวชาญจากจีนก่อน ซึ่งสวนสัตว์เชียงใหม่คาดว่าจะใช้เวลาราวๆ 2 เดือนในการผ่าพิสูจน์เพื่อหาสาเหตุการตาย

ผู้สื่อข่าวรายงานเพิ่มเติมอีกว่า​ "หลินฮุ่ย" ตายก่อนวันครบรอบสัญญาระยะที่ 2 ในเดือน ต.ค.2566 หลังจากครม.​ของไทยทำสัญญากับโครงการอนุรักษ์แพนด้า สมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่าสาธารณรัฐประชาชนจีน (CWCA) เพื่อขอหมีแพนด้า "ช่วงช่วง-หลินฮุ่ย" มาอยู่ไทยในฐานะทูตสันถวไมตรี ตั้งแต่ปี 2546 

สัญญาระยะแรกมีอายุ 10 ปี ตั้งแต่เดือน ต.ค.​ 2546 - ต.ค.​ 2556 ข้อตกลงระบุให้ไทยส่งเงินสนับสนุนเข้าโครงการอนุรักษ์แพนด้า CWCA ปีละ 250,000 ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 7.5 ล้านบาท) เป็นระยะเวลา 10 ปี และเมื่อ "หลินปิง" เกิดในปี 2552 ไทยส่งเงินเพิ่มเติมสำหรับลูกหมีแพนด้าอีกปีละ 8​0,000  ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 2.4 ล้านบาท) ต่อเนื่องไปอีก 4 ปี จนกระทั่งหลินปิงกลับไปหาคู่ที่จีน

สัญญาระยะที่ 2 ผ่านมติ ครม.เมื่อวันที่ 23 มิ.ย.​ 2558 โดยเห็นชอบให้ไทยต่อสัญญาตั้งแต่เดือน ต.ค.​ 2556 - ต.ค.​ 2566 รวมระยะเวลาทั้งหมด 10 ปีเช่นกัน การต่อสัญญารอบนี้ไทยเพิ่มเงินสนับสนุนโครงการอนุรักษ์แพนด้าของ CWCA เป็น 2 เท่า สำหรับช่วงช่วงและหลินฮุ่ย คือ 500,000 ดอลลาร์สหรัฐต่อปี (ประมาณ 15 ล้านบาท) แต่หลังจาก "ช่วงช่วง" ตายในปี 2562 ไทยลดเงินสนับสนุนลงเหลือปีละ 250,000 ดอลลาร์สหรัฐ (ประมาณ 7.5 ล้านบาท) ไปจนถึงเดือน ต.ค.​ 2566 ซึ่งเป็นช่วงสิ้นสุดสัญญาระยะที่ 2 

ดังนั้น ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา โครงการอนุรักษ์แพนด้าของ CWCA จึงได้เงินสนับสนุนจากไทยไปประมาณ 230.49 ล้านบาท สรุปเฉพาะ "หลินฮุ่ย" จ่ายประมาณ 150 ล้านบาท ตัวเลขนี้ยังไม่รวมค่าชดเชยกรณีพิสูจน์ทราบตายเพราะความประมาทอีกราว 15 ล้านบาท

ขณะที่บัญชีผู้ใช้ "เว่ยป๋อ 牛牛牛奶泡面包" ได้เปิดภาพสุดท้ายของ "หลินฮุ่ย" ที่นักท่องเที่ยวจีนถ่ายได้ขณะมาเยี่ยมชมหมีแพนด้าที่สวนสัตว์เชียงใหม่พบว่า​ หลินฮุ่ยมีอาการเซื่องซึม สภาพไม่สู้ดี ทั้งยังมีเลือดออกบริเวณจมูกและคอ และเหตุการณ์นี้ยังทำให้ชาวเน็ตจีนเรียกร้องให้อธิบายว่า ทำไมหมีแพนด้าตัวนี้ตาย​

ขณะที่ชาวเน็ตหลายคนตั้งคำถามว่า​ "หลินฮุ่ย" ตายเพราะฝุ่น​ละอองขนาดเล็กไม่เกิน​ 2.5​ ไมครอน​ (PM2.5) และอากาศร้อน​​ เพราะอาการคล้ายๆ​ สัตว์แพ้ฝุ่น​ ซึ่งทางสวนสัตว์เชียงใหม่​ได้ยืนยันแล้วว่าไม่เกี่ยวข้องกับ​ "PM2.5"​ และอากาศร้อน​ เพราะห้องที่หลินฮุ่ย​อยู่เป็นห้องแอร์​ คาดว่าตายเพราะอายุขัย หมีแพนด้าอายุ 20 ปี เท่ากับมนุษย์อายุ 80 ปี 

ด้าน "นายอรรถพร ศรีเหรัญ" ผู้อำนวยการองค์การสวนสัตว์ฯ กล่าวว่า ในนามองค์การสวนสัตว์ฯ เสียใจต่อการจากไปของ "หลินฮุ่ย" หมีแพนด้ายักษ์ ทูตสันถวไมตรีระหว่างไทยกับจีน ตลอดเวลาที่แพนด้ายักษ์เดินทางถึงประเทศไทย "หลินฮุ่ย" สร้างชื่อเสียงให้กับสวนสัตว์เชียงใหม่ เมืองเชียงใหม่ และประเทศไทย ต่อเนื่อง 20 ปี จนถึงวาระสุดท้ายจากไปด้วยวัย 21 ปี 7เดือน นับเป็นอายุขัยตามปกติของหมีแพนด้ายักษ์ที่มีอายุเฉลี่ยประมาณ 20 ปี 

ถึงอย่างไร​ การสูญเสียครั้งนี้​ ใช่จะสูญพันธุ์แพนด้ายักษ์อย่างหลินฮุ่ย​ เพราะองค์การสวนสัตว์ฯ ได้วิจัยขยายพันธุ์แพนด้ายักษ์จากการผสมเทียมจนได้ลูกแพนด้า 1 ตัว คือ​ "หลินปิง" และตอนนี้หลินปิงได้กลายเป็นแม่พันธุ์หมีแพนด้าที่ให้กำเนิดลูกแฝด 2 คู่ (4ตัว) ให้กับศุนย์อนุรักษ์ฯ ของจีน

ศูนย์วิจัยและสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์​ (มธ.) ระบุว่า​ ปี 2559 องค์การระหว่างประเทศเพื่อการอนุรักษ์ธรรมชาติปรับการจัดกลุ่มหมีแพนด้ายักษ์จาก "ใกล้สูญพันธุ์" มาอยู่ในกลุ่ม "เปราะบาง" หลังจากที่พบว่าจำนวนประชากรเติบโตราว 17% ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา

สอดคล้องกับข้อมูล "National Forestry and Grassland Administration" ระบุว่า ในปี​ 2563​ ประชากรหมี "แพนด้ายักษ์" (Giant Panda) ที่อาศัยอยู่ในป่า เพิ่มจำนวนขึ้นเป็น 1,864 ชีวิต จนสามารถกล่าวได้ว่าหมีแพนด้าหลุดจากรายการสัตว์ใกล้สูญพันธุ์แล้ว

นอกจากนี้ ยังมีข้อมูลที่ "คม ชัด ลึก" รวบรวมได้อีกว่า "หมีแพนด้า​" หรือ แพนด้ายักษ์ อาศัยอยู่ในเขตภูเขาสูงตอนกลางของจีน ในมณฑล Sichuan/Shaanxi และ Gansu 

ปัจจุบัน "หมีแพนด้า" ป่าอพยพลงมาอยู่ในเขตป่าที่ไม่สูงเพราะป่าไม้ถูกโค่นจนไม่มีสภาวะเหมาะสมที่จะอยู่  แต่ดั้งเดิมหมีแพนด้าอาศัยอยู่ในป่าไผ่ของเทือกเขา Qinling และภูเขาในมณฑล Sichuan โดยไม่อยู่เป็นฝูง วันๆ เอาแต่กินใบไผ่และหน่อไม้ประมาณ 9-14 กิโลกรัมต่อวัน เหตุที่กินมากเช่นนี้ ก็เพราะถึงแม้จะเป็นสัตว์ที่กินเนื้อและพืชผักได้ แต่ก็เลือกที่จะกินพืชผักโดยเฉพาะไผ่เกือบทั้งหมด

สวนสัตว์ทั่วโลกที่เลี้ยง "หมีแพนด้า" ล้วนได้รับการยืมจากรัฐบาลจีน เพราะจีนเป็นประเทศเดียวที่มีหมีแพนด้า ต้องทำสัญญาไม่เกิน 10 ปี จ่ายค่าธรรมเนียมอาจถึง 1,000,000 (ประมาณ 30 ล้านบาท) ดอลลาร์สหรัฐต่อปี และลูกที่เกิดมาเป็นสมบัติของจีน

สวนสัตว์เหล่านี้​ เช่น​ เชียงใหม่ สิงคโปร์ ไทเป ญี่ปุ่น (Wakayama กับ Kobe) Adelaide ในออสเตรเลีย เบอร์ลิน เวียนนา สเปน สกอตแลนด์ เม็กซิโกซิตี้ San Diego วอชิงตันดีซี แอตแลนตา เมมฟิส เป็นต้น

"หมีแพนด้า" เป็นสัตว์น่ารักที่กลายเป็นสัญลักษณ์ของประเทศจีนสมัยใหม่ เป็นตัวแทนประเทศจีนที่ชาวโลกรู้จักและรักใคร่ ถึงขนาดตีคู่ขึ้นมาเทียบมังกรซึ่งเป็นสัญลักษณ์ดั้งเดิมมายาวนาน

ชาวโลกเพิ่งรู้จัก "หมีแพนด้า" กันอย่างกว้างขวางครั้งแรกเมื่อมีความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างจีนและสหรัฐอเมริกาในทศวรรษ 1970 รัฐบาลจีนได้มอบหมีแพนด้าสองตัวให้แก่ US National Zoo ในกรุงวอชิงตัน และหมีแพนด้าก็ถูกใช้เป็นเครื่องมือสัมพันธ์ทางการทูตในอีกหลายกรณีในเวลาต่อมาจนถูกเรียกว่าเป็น "Panda Diplomacy"

อย่างไรก็ดี ข้อมูลประวัติศาสตร์ระบุว่า คนตะวันตกรู้จักหมีแพนด้ากันตั้งแต่ ค.ศ.1869 เมื่อหมอสอนศาสนาชาวฝรั่งเศส Armand David ได้รับหนังหมีแพนด้าจากคนล่าสัตว์ (หมีแพนด้ามีลักษณะพิเศษของการมี 2 สี คือ ขาวและดำ แขนขา ลำตัวด้านบน หู และตามีสีดำ ที่เหลือเป็นสีขาวทั้งหมด) ในค.ศ. 1936 Ruth Harkness นำลูก "หมีแพนด้า" มาเลี้ยงที่ Brookfield Zoo ในเมืองชิคาโก และ​ ค.ศ.1938 หมีแพนด้า 5 ตัว ถูกนำมาเลี้ยงในลอนดอน

สงครามกลางเมืองในจีนและสงครามโลกทำให้หมีแพนด้าโชคดี ไม่มีใครไปยุ่งกับมันในป่า มันถูกลืมไปนานจนมาถูกรื้อฟื้นอีกครั้งในทศวรรษ 1970

ในประวัติศาสตร์จีน "หมีแพนด้า" เป็นสัตว์พิเศษและหายาก แต่ที่แปลกก็คือ ไม่มีหลักฐานศิลปะที่เกี่ยวกับหมีแพนด้าก่อนศตวรรษที่ 20 ให้เห็นเลย และถึงแม้ว่าศูนย์ที่ Wolong ถูกสร้างขึ้นตั้งแต่ ค.ศ.1958 แต่ก็ไม่มีอะไรก้าวหน้า จนกระทั่งจีนเปิดประเทศในทศวรรษ 1970

ไม่ว่าในอดีตจะเป็นอย่างไร ปัจจุบัน "หมีแพนด้า" รับใช้รัฐบาลจีนอย่างมีประสิทธิภาพและซื่อสัตย์ ความหลักแหลมในการใช้สัตว์น่ารัก หายาก และมีเฉพาะในจีนเป็นตัวแทนของประเทศจีนในยุคของการรักสัตว์และสิ่งแวดล้อม ทำให้เกิดความรู้สึกที่ดีต่อจีนอย่างไม่อาจหาสิ่งอื่นหรือสัตว์อื่นมาสู้ได้

สวนสัตว์ต่างทราบกันดีว่า การเลี้ยงดูแลหมีแพนด้า 1 ตัวต้องใช้เงินจำนวนไม่น้อย ค่าธรรมเนียมขอยืม "หมีแพนด้า" สูงก็ตาม สวนสัตว์ใหญ่ๆ ในโลกต่างพร้อมขอยืม เพราะหมีแพนด้าคือ "แม่แรงดึงดูด" เม็ดเงินที่สมน้ำสมเนื้อกับราคาจ่าย เช่นเดียวกับสวนสัตว์เชียงใหม่ ทว่า "หลินฮุ่ย" ​เป็นหมีแพนด้ายักษ์ตัวสุดท้ายในประเทศไทย