Lifestyle

"วัดตำหนักใต้" ร่องรอยประวัติศาสตร์การอัญเชิญ "พระแก้วมรกต" สู่กรุงธนบุรี

เกาะติดข่าวสาร >> คมชัดลึก ออนไลน์
logoline

ตามรอยประวัติศาสตร์ ของ "วัดตำหนักใต้" วัดเก่าสมัยอยุธยา กับร่องรอยการอัญเชิญ "พระแก้วมรกต" ในสมัยกรุงธนบุรี สู่สยาม และหลักฐานเพียงชิ้นเดียวของบางธรณีที่หายสาบสูญ

จ.นนทบุรีเป็นอีกเมืองที่มีความเป็นมายาวนานตั้งแต่สมัย กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี ที่มีหลักฐานปรากฏชัดเจนทั้งในบันทึกประวัติศาสตร์รวมไปถึงร่องรอยสถาปัตยกรรมต่างๆ 

"วัดตำหนักใต้" ตั้งอยู่ที่ ตำบลท่าทราย อำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี ตามพงศาวดารได้บันทึกไว้ว่า ที่แห่งนี้เคยเป็นสถานที่สร้างพลับพลาที่ประทับ เพื่ออัญเชิญ "พระแก้วมรกต" เข้าสู่พระนคร และเป็นสถานที่เดียวที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เสด็จพระราชดำเนินมารับ "พระแก้วมรกต" ด้วยพระองค์เอง เพื่ออัญเชิญไปประดิษฐานที่วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร เนื่องจากใกล้กรุงธนบุรีที่สุด ในสมัยนั้น

 

ย่านบางกระสอ จ.นนทบุรี เดิมมี วัดตำหนัก ถึง 2 วัด ต่อมาสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส เสด็จตรวจราชการคณะสงฆ์เมื่อปี พ.ศ. 2464 ทรงเห็นว่ามีชื่อวัดซ้ำ จึงได้ต่อคำว่า ใต้ท้ายชื่อ จากทิศที่ตั้ง ต่อมมาถูกยุบรวมกันเป็น 1 วัด คือ "วัดตำหนักใต้" ในปัจจุบัน

วัดตำหนักใต้ จ.นนทบุรี

สิ่งปลูกสร้างใน "วัดตำหนักใต้" ที่ยังหลงเหลือร่องรอยทางประวัติศาสตร์ไว้ คือวิหารเก่าแก่ ซึ่งเป็นอุโบสถเก่า ที่มีการบูรณะเรื่อยมา โดยเฉพาะในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 เนื่องจากปรากฎหลักฐานในการบูรณะเป็นเอกลักษณ์ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

พระพุทธรูปที่เป็นพระประธานในวิหารแห่งนี้ เป็นพระปางปาลิไลยก์ ประทับนั่งบัลลังก์มีฐานดอกบัว พระบาททั้งสองวางอยู่บนดอกบัว พระหัตถ์ซ้ายวางคว่ำบนพระชานุ (เข่า) พระหัตถ์ขวาวางหงายบนพระชานุ  มีรูปช้างหมอบใช้งวงจับกระบอกน้ำ และ อีกด้านหนึ่งมีลิงถือรวงผึ้งถวาย

วิหารเก่าแก่ วัดตำหนักใต้

พระประธานองค์นี้เป็นพระพุทธรูปเก่าแก่ ที่เป็นหลักฐานแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของสมัยอยุธยา สังเกตได้จากขมวดพระเกศา เป็นแบบหนามขนุน ชายสังฆาฏิสั้นถึงพระนาภี เป็นชายตัดเหลี่ยม เป็นเอกลักษณ์ของพระพุทธรูปสมัยอยุธยา 

พระประธานปางปาลิไลยก์ วัดตำหนักใต้

รูปแบบลวดลายจิตรกรรมฝาผนัง ภายในวิหารของ "วัดตำหนักใต้"เป็นศิลปะในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เป็นฝีมือช่างสกุลนนทบุรี  ที่นอกจากจะมีภาพวาดตามคติจักรวาลวิทยาแล้ว ยังสังเกตได้จากการแบ่งด้วยวิถีธรรมชาติ แม่น้ำ ลำคลอง ภูเขา ภาพวิถีความเป็นอยู่ของชาวบ้าน และเอกลักษณ์ของสกุลช่างนนทบุรี คือ มีภาพกาก ซึ่งหมายถึงภาพที่มีความทะลึ่งขำขัน ซุกซ่อนอยู่ภายในภาพวาดจิตรกรรมฝาผนัง ภาพสังวาส หรือ ชายหนุ่มหญิงสาว สะท้อนถึงสังคมไทย เพราะวัดเป็นที่สังคม สมัยอยุธยาและต้นรัตนโกสินทร์ มักจะมีภาพประเภทเหล่านี้เป็นเรื่องสะท้อนแนวคิดของช่าง

ภาพกาก หรือภาพเชิงสังวาส ฝีมือช่างสกุลนนทบุรี


ภาพต้นไม้ที่จิตรกรรมฝาผนังแบบรัตนโกสินทร์ใช้สีฝุ่นผสมกาว จะใช้เปลือกกิ่งกระดังงา ยีให้แตกจุ่มสี แล้วแปะลงไปบนฝาผนังเพื่อให้เกิดเป็นต้นไม้ นับเป็นเอกลักษณ์ของภาพจิตรกรรมฝาผนังแบบรัตนโกสินทร์ตอนต้น ซึ่งแตกต่างจากภาพเขียนของอยุธยาที่ใช้การเขียนมือ

ภาพจิตกรรมฝาผนัง วิหารเก่า วัดตำหนักใต้

สำหรับอุโบสถหลังใหม่ มีการประดิษฐาน
พระประธานเป็นปางมารวิชัยสมัยสุโขทัย พระอุโบสถหลังใหม่ ซึ่งสร้างขึ้นจากการนำหน้าบันและประตูหน้าต่าง รวมถึงเพดานของพระอุโบสถหลังเดิมของวัดตำหนักเหนือมาใช้ หน้าบันเป็นไม้แกะสลักเป็นรูปนกประดับด้วยพุดตานเทศ มีช้างทรงเครื่องยืนอยู่เหนือเมฆตรงกลาง มีลายกระหนกอันวิจิตรและวิหารเก่าแก่ สลักไม้เป็นรูปกระหนกดอกจอก ม้าทรงเครื่องภายในกระหนก ซุ้มบานประตู ซุ้มหน้าต่างเป็นลายดอกไม้ปูนปั้นยังคงเหลือเพียงบางส่วน บานประตูและบานหน้าต่างเขียนลายทองรดน้ำอีกทั้งหอระฆัง 2 ชั้น ซึ่งหลังคาเป็นรูปปรางค์ลึก มีบุษบกพระแก้วมรกตเพื่อแสดงว่า ครั้งหนึ่งที่แห่งนี้เคยเป็นสถานที่อัญเชิญ "พระแก้วมรกต" ประทับก่อนอัญเชิญสู่กรุงธนบุรี

อุโบสถ วัดตำหนักใต้

พระประธานสมัยสุโขทัย

นอกจากนี้ภายใน "วัดตำหนักใต้"ยังมีร่องรอยทางประวัติศาสตร์ของบางธรณีที่หายสาบสูญไปหลงเหลือไว้คือพระประธานวัดบางธรณี พระพุทธรูปสมัยอยุธยา ที่ถูกทิ้งไว้ จึงมีการนำมาประดิษฐานอยู่ณริมน้ำแม่น้ำเจ้าพระยาภายในวัดตำหนักใต้ นับเป็นหลักฐานเพียงชิ้นเดียวของการมีอยู่ของบางธรณี ซึ่งเคยเป็นย่านเก่าในสมัยการเปลี่ยนผ่านของกรุงศรีอยุธยาเป็นชุมชนขนาดใหญ่ในอดีต 

วัดตำหนักใต้ จ.นนทบุรี

ติดตาม คมชัดลึก ที่นี่
เพิ่มเพื่อน Line: https://lin.ee/qw9UHd2

Facebook : https://www.facebook.com/komchadluek/

Twitter : https://twitter.com/Kom_chad_luek

LineToday : https://today.line.me/th/v2/publisher/100057

YouTube Official :

https://youtube.com/user/KOMCHADLUEK

TIKTOK : https://www.tiktok.com/@komchadluekonline


----------------------------------------------

เช็กรายชื่อศิลปินเข้าชิง "คมชัดลึก ลูกทุ่ง Awards 2565" ใครคือ 6 Candidate กับ 8  สาขา Popular Vote ได้ที่นี่  

(https://awards.komchadluek.net/#)

logoline

ข่าวที่น่าสนใจ