9 ประโยชน์ให้ลูกเล่นทราย เสริมทักษะ "ความฉลาด" ได้รอบด้าน

จริงๆ แล้วการเสริมสร้างความฉลาดให้ลูก ไม่ต้องใช้ของเล่นแพงอะไรเลย เพียงแค่ซื้อทรายให้ลูกเล่นสักกอง  มีถังน้ำสักใบ ขวดหรือจานชามพลาสติก เท่านี้ลูกรักก็เก่งได้ เพราะการเล่นทรายเรียกว่าช่วยเสริมพัฒนาการและสมองได้รอบด้าน  โดย นพ.ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์ จิตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญชื่อดังขวัญใจพ่อแม่ได้เคยให้คำแนะนำเรื่องประโยชน์ของการเล่นทรายไว้ดังนี้  

1. เล่นอิสระ มีจินตนาการ การเล่นกองทรายกับน้ำเป็นการเล่นที่มีเสรีภาพที่สุด  พ่อแม่ควรปล่อยให้ลูกเล่นอย่างอิสระ(Free Play) ไม่ต้องช่วยหรือออกความคิดเห็น ปล่อยลูกให้เลอะเทอะเปรอะเปื้อน  ซึ่งการเล่นอิสระประกอบกับวัสดุที่ไม่มีขอบเขต เช่น ทรายและน้ำ จะช่วยให้ลูกคิดสร้างสรรค์ได้อย่างไม่น่าเชื่อ ความคิดสร้างสรรค์ในเด็กเล็กเราเรียกว่า Initiative ที่ทำให้เซลล์ประสาทในสมองยืดแขนงประสาทออกไปแตะและเชื่อมต่อกับเซลล์ประสาทตัวอื่นๆ เกิดเป็นเครือข่ายใยประสาทนับล้านล้านตัว ช่วยกระตุ้นและเตรียมความพร้อมสมองของลูกเล็กได้ดีเยี่ยม

2. เสริมสร้างสมาธิ หากลูกเป็นเด็กซน อยู่ไม่นิ่งไม่ค่อยมีสมาธิ การปล่อยให้ลูกเล่นได้เล่นกองทรายและน้ำอิสระ จะช่วยระบายพลังส่วนเกินได้ดี และทำให้ลูกมีสมาธิมากยิ่งขึ้น  

3. รู้จักแบ่งปัน  หากลูกได้เล่นทรายกับคนอื่นๆ เช่น เล่นกับพี่ น้องหรือเด็กคนอื่นอีก 1-2 คน จะทำให้เขาเรียนรู้วิธีเล่นด้วยกันตามธรรมชาติ ช่วยกันคิดวางแผนสร้างสรรค์วิธีเล่น รู้จักวิธีแบ่งพื้นที่เล่น และแบ่งปัน รู้จักการอยู่ร่วมกับผู้อื่น ซึ่งแม้เด็กๆ จะทะเลาะกันบ้างแต่เดี๋ยวก็จะดีกันได้เอง

ข่าวที่เกี่ยวข้อง

• 5 วิธี"เลี้ยงลูก"จิตใจแข็งแรงวันนี้ ดีกว่าซ่อมตอนเป็นผู้ใหญ่
• พ่อแม่ควรรู้ เผย "6 เทคนิค" เลี้ยงลูกให้มี "ความสุข"
• รวมปัญหาลูก "เจนอัลฟ่า" และวิธีแก้

4.ได้ฝึกภาษา ระหว่างที่เด็กๆ เล่นด้วยกัน เขาจะได้พูดกัน หรือแม้การเล่นคนเดียวลูกก็จะพูดคนเดียวว่าทำอะไร เล่นอย่างนี้ไง ซึ่งการพูดคือการฝึกใช้ภาษา ที่ดีกว่าการเขี่ยแท็บเล็ต หรือดูสมาร์ทโฟนคนเดียวอย่างแน่นอน

5.พัฒนาสมอง พัฒนาภาษา เพราะเวลาที่ลูกเล่นจะต้องคิดวางแผนเล่นและลงมือทำ ได้เรียนรู้จากของจริง แถมยังได้รู้จักการเล่นสมมุติ (Role play) ทำให้สมองและภาษาพัฒนาส่งเสริมกัน  ยิ่งพัฒนาทางภาษามากก็คิดบทบาทสมมติได้มาก ยิ่งเล่นสมมติมากลูกก็จะมีภาษายิ่งรุดหน้าขึ้นไปอีก

6. เรียนรู้กฎกติกา แม้ว่าระหว่างการเล่นพ่อแม่จะให้อิสระลูกเต็มที่ แต่ต้องให้ลูกรู้จักมีขอบเขต ด้วยการที่พ่อแม่กำหนดพื้นที่เล่นให้ชัดเจนและห้ามออกนอกเขต เช่น ไม่ย่ำเท้าที่สกปรกขึ้นบ้าน ไม่ขนทรายออกนอกบริเวณหรือขนขึ้นบ้าน และต้องกำหนดเวลาเล่นที่ชัดเจนให้ลูก ว่าเป็นตอนไหนกี่โมง ตกลงกติกากันให้เรียบร้อย เช่น  ตอนเย็นวันธรรมดาให้เล่นถึงกี่โมง เสาร์อาทิตย์ให้เล่นวันละสองรอบๆ ละกี่ชั่วโมง วิธีนี้นอกจากลูกจะได้ความคิดสร้างสรรค์จากเสรีภาพที่พ่อแม่ให้แล้ว ลูกยังจะได้วินัยและฝึกควบคุมตนเองให้อยู่ภายใต้กฎ กติกา มารยาทของสังคมได้อีกด้วย

7.พัฒนาการเคลื่อนไหว  เพราะเวลาเล่นบนกองทราย ลูกต้องใช้กล้ามเนื้อมัดใหญ่ทั้งแขนขา ยืนทรงตัว ย่ำบนทราย ตักทราย ออกแรงต้นแขนงัดทรายขึ้นมา ทั้งหมดนี้จะทำให้กล้ามเนื้อมัดใหญ่แข็งแรง ส่งผลกระทบถึงพัฒนาการทางจิตวิทยาที่เรียกว่า Autonomy คือสร้างความมั่นใจว่าเราก็ทำได้นะ  ลูกวัยซนจะคิดว่านอกจากหนูคุมฉี่คุมอึได้แล้ว ยังคุมแขนขาได้อีกด้วย เราเก่งแล้วนะ นอกจากนี้เด็กเล็กที่ยังคุมอึคุมฉี่ได้ไม่ดีนัก หากปล่อยให้เล่นกองทรายและน้ำไปสักพักแล้วจะพบว่าลูกคุมฉี่และอึได้ดีขึ้น

8. เพิ่มทักษะกล้ามเนื้อมัดเล็ก เวลาเล่นทราย ก่อทรายตักทราย ลูกจะต้องใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กระหว่างนิ้วมือสิบนิ้วอย่างเป็นอิสระ กล้ามเนื้อบริเวณนี้มีมากกว่าร้อยมัดเพื่อเตรียมให้มนุษย์สามารถสร้างสรรค์งานศิลปะที่สัตว์อื่นทำไม่ได้ ยิ่งสิบนิ้วเคลื่อนไหวได้อย่างละเอียดและมีเสรีภาพไปได้ทุกทิศทางมากเท่าไร สมองส่วนที่รับผิดชอบนิ้วมือทั้งสิบซึ่งกินอาณาบริเวณกว้างขวางมากจะทวีขนาดและปริมาณเครือข่ายใยประสาทมากยิ่งขึ้นและซับซ้อนมากยิ่งขึ้น เด็กเล็กจะไม่เพียงมีนิ้วมือทั้งสิบพร้อมใช้งานศิลปะ แต่สมองที่พัฒนาตามความสามารถของนิ้วมือทั้งสิบส่งผลให้ไอคิวสูงขึ้นไปอีก เพราะไอคิวมิใช่ดัชนีวัดความฉลาด ไอคิวเป็นดัชนีวัดความสามารถในการปรับตัว

9. ฝึกคิดแก้ปัญหา สมองก้าวหน้าขึ้น  เพราะการเคลื่อนไหวสิบนิ้ว จะช่วยให้เครือข่ายใยประสาทในสมองยิ่งคล่องแคล่ว มีเชื่อต่อเป็นร่างแหไม่สิ้นสุด ฉะนั้นเมื่อเวลามีปัญหาหรือชีวิตมีอุปสรรคเช่นไร ลูกจะพยายามคิดหาทางออกหรือรู้วิธีเอาตัวรอดได้ เทียบกับการใช้นิ้วเพียงสองสามนิ้วเขี่ยแท็บเล็ต ถือว่าการเล่นทรายได้คุณค่าต่อสมองลูกมากกว่าอย่างเที่ยบไม่ได้เลย

ขอบคุณข้อมูลจาก เพจนายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์  ภาพจาก Unsplash