"อาการเหนื่อยล้า" หลัง ติดโควิด หมอ เปิด 2 สาเหตุ กลไกหลัก

อาการเหนื่อยล้า เพลียง่าย หลังหายจากการ "ติดโควิด" เป็นหนึ่งในอาการของ "ลองโควิด" long covid ที่เกิดจากการที่ร่างกายผลิตภูมิคุ้มกันออกมาต่อสู้กับเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกาย และเกิดการอักเสบที่เกิดขึ้นกับร่างกาย ถึงแม้ร่างกายจะหายป่วยจากการติดเชื้อโควิดแล้วก็ตาม

 

เนื่องจากระบบการทำงานภูมิคุ้มกันของร่างกายที่ยังคงทำงานอยู่ ทำให้ร่างกายมีการอักเสบอยู่ตลอดเวลา แสดงออกเป็นอาการตามระบบร่างกายหลายอย่าง และอาการเหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย ถือเป็นอีกอาการที่เกิดขึ้น รวมทั้งพบมากในผู้ที่หายจากโควิด ทั้งที่ขณะป่วยโควิด อาการก็ไม่ได้รุนแรง แล้วสาเหตุเกิดจากอะไร

 

"หมอดื้อ" ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา หัวหน้าศูนย์วิทยาศาสตร์สุขภาพโรคอุบัติใหม่ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ ให้ข้อมูลว่า อาการเหนื่อยล้า เพลียง่าย ภายหลังหายจากการ "ติดโควิด" ทั้ง ๆ ที่ขณะที่เป็น โควิด อาการไม่รุนแรง ซึ่งกลไก สาเหตุ ที่ทำให้เกิดอาการเหนื่อยล้าได้ มีดังนี้

 

1. อาการเกิดขึ้นได้แม้ว่าเอกซเรย์ปอดและการทำงานของปอดรวมทั้งหัวใจ ยังปกติ
2. เกิดจากได้จากกลไกเดียวหรือหลายอย่างร่วมกัน เช่น

 

• การนอนผิดปกติ นอนไม่หลับ หรือ หลับ ๆ ตื่น ๆ หรือดูเหมือนหลับนาน 8-9 ชม. แท้จริงหลับได้ไม่ลึก (deep sleep) ซึ่งปกติมนุษย์ ควรจะนอนหลับลึกได้คืนละ 75 นาที ไม่เช่นนั้นกลางวันจะเพลีย ล้าตลอด
• เลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อลดลง จากรายงานการศึกษาพบว่า จะมีเลือดข้นกว่าธรรมดา และสันนิษฐานว่าเส้นเลือดฝอยเล็ก ๆ ที่ไปเลี้ยงกล้ามเนื้อ อาจจะนำเลือดไปได้ไม่เพียงพอ รวมทั้งทำให้เห็นว่า มีกล้ามเนื้อลีบลงทั่วไป
• ในร่างกายยังมีการอักเสบอยู่ และการอักเสบดังกล่าวยังไปกระทบสมอง จุดชนวนให้มีการอักเสบครั้งที่สอง และทำให้อายุของเซลล์สมองสั้นลง และมีการสะสมโปรตีนผิดปกติในสมองมากขึ้น และมีมากได้จนหลงลืม เลื่อนลอย อารมณ์เปลี่ยน
• เป็นความแปรปรวนในกลุ่มเซลล์สมองจำเพาะ จากการอักเสบข้างตัน และยังคงดำเนินต่อเนื่อง และมีผลในการหลั่งฮอร์โมนและการควบคุมระบบประสาทอัตโนมัติแปรปรวนจากกลุ่มเซลล์ในก้านสมอง

 

หมอดื้อ แนะนำว่า อาการสามารถแก้ได้ อย่าท้อถอย ตากแดด เดินหมื่นก้าว อบร้อน เข้าใกล้มังสวิรัติ หลีกเลี่ยงมลพิษ สารเคมี คุมโรคประจำตัวให้ดี ช่วยได้จริง
 

 

อาการเหนื่อยง่าย หลังหายโควิด (covid-19)

 

1. อาการเหนื่อยเพลีย เกิดจาก ภาวะต่อมหมวกไตล้า เป็นภาวะที่เกิดจากที่ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันออกมาต่อสู้กับเชื้อโรคขณะเจ็บป่วย ทำให้ต่อมหมวกไตทำงานหนัก ฮอร์โมนต่าง ๆ ภายในร่างกายทำงานแปรปรวน ซึ่งต่อมหมวกไตจะทำหน้าที่ควบคุมระบบการทำงานของภูมิคุ้มกันให้ปกติ ปรับความเครียด ให้ร่างกายสดชื่น มีความกระปรี้กระเปร่า
2. อาการหอบเหนื่อย เกิดจาก ผู้ที่มีประวัติไวรัสลงปอด ทำให้มีปอดอักเสบ และเกิดพังผืดในปอด ทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจนแย่ลง เป็นเหตุให้เกิดอาการหอบเหนื่อยยังคงมีอยู่หลังหายป่วย 
3. อาการเหนื่อย หายใจไม่อิ่ม หายใจไม่โล่ง เกิดจากภูมิคุ้มกันที่ออกมาต่อสู้กับ Covid-19 ยังคงดำเนินอยู่ ทำให้ร่างกายยังมีการอักเสบ หลอดลมไวกว่าปกติ ทำให้ไอ

 

แนวทางการดูแลสุขภาพหลังติดโควิด

 

1. การออกกำลังกาย ประเภทคาร์ดิโอ (Cardio Exercise) หลังหายจากโควิด (Covid-19) ประมาณ 10 วัน เช่น วิ่ง ว่ายน้ำ ขี่จักรยาน กระโดดเชือก เป็นต้น เพื่อช่วยเสริมความแข็งแรงของระบบการทำงานของหัวใจ และประสิทธิภาพการทำงานของปอด โดยปกติผู้ที่เพิ่งหายป่วยจากโควิด (Covid-19) จะเหนื่อยง่ายกว่าปกติ ดังนั้น ในช่วงแรกควรออกกำลังกายเบา ๆ ก่อน หากเหนื่อยก็ให้หยุดพัก แล้วจึงค่อยเพิ่มระดับความหนักของการออกกำลังกายเมื่อออกกำลังกายไปแล้ว 10 วัน ทั้งนี้อย่าหักโหม ไม่ควรออกกำลังกายหนัก ๆ ในรอบเดียว
2. การฝึกการหายใจ (Breathing exercise) นั่นคือการฝึกหายใจ เข้า-ออก ลึกๆ  ทั้งนี้ในช่วงแรกของการฝึกหายใจ สำหรับผู้ที่มีร่องรอยโรคเดิมจากการป่วยโควิด (Covid-19) อาจจะพบอาการไอได้
3. การรับประทานวิตามิน ได้แก่ วิตามิน C, B , ซิงค์ (Zinc) ,น้ำมันปลาโอเมก้า 3 ช่วยในการปรับสมดุลระบบภูมิคุ้มกัน ลดการอักเสบที่ยังคงดำเนินอยู่ของร่างกาย แนะนำทานติดต่อกันอย่างน้อย 3 เดือน  

 

ลองโควิด ใช้สิทธิรักษาฟรี

 

• สิทธิบัตรทอง (สิทธิ 30 บาท) สิทธิ สปสช. หรือ สิทธิหลักประกันสุขภาพ สามารถเข้ารับบริการที่หน่วยบริการ หรือสถานพยาบาลในระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ได้ทุกแห่ง เช่น โรงพยาบาลรัฐ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) ศูนย์บริการสาธารณสุขในพื้นที่ กทม. และคลินิกเอกชนที่เข้าร่วมโครงการ หรือสถานพยาบาล ตามสิทธิที่ท่านไปรักษาเป็นประจำ
• สิทธิองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) ไปสถานพยาบาลภาครัฐทุกแห่ง 
• สิทธิประกันสังคม ไปโรงพยาบาลที่ลงทะเบียนเลือกไว้ในระบบประกันสังคมทุกแห่ง สอบถามเพิ่มเติมสายด่วนประกันสังคม 1506/ประกันสังคมเขตพื้นที่ 
• สิทธิข้าราชการกรมบัญชีกลาง ไปสถานพยาบาลภาครัฐทุกแห่ง สอบถามเพิ่มเติมสายด่วนกรมบัญชีกลาง 02-2706400
• แรงงานต่างด้าว/สิทธิอื่น เช่น ครูเอกชน หน่วยงานรัฐอื่น ติดต่อสถานพยาบาลภาครัฐใกล้บ้าน

 

หลังจากหายป่วยโควิด หากยังคงมีอาการเหนื่อยล้า หอบเหนื่อย ไอเรื้อรัง แนะนำพบแพทย์ เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยจำแนกแยกโรคให้ชัดเจน ว่าอาการดังกล่าวนั้น เกิดจากโรคอื่นหรือไม่ หรือเป็นภาวะอาการลองโควิด ก่อนวางแผนการดูแลรักษาด้วยวิธีการที่เหมาะสม และการตรวจสุขภาพปอด เพื่อช่วยประเมินประสิทธิภาพการทำงานของปอด และค้นหาร่องรอยความผิดปกติอื่น ด้วยการเอกซเรย์ปอด (Chest X-ray) หรือ เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ ( CT-Scan) ร่วมด้วยได้ 

 

9 โรงพยาบาลใน กทม. รักษาภาวะลองโควิด

 

1. โรงพยาบาลกลาง ทุกวันพฤหัสบดี เวลา 13.00-16.00 น. ณ คลินิกประกันสุขภาพ
2. โรงพยาบาลตากสิน ทุกวันจันทร์ เวลา 13.00-16.00 น. ณ ARI Clinic
3. โรงพยาบาลเจริญกรุงประชารักษ์ ทุกวันพุธ เวลา 13.00-16.00 น. ณ คลินิกอายุรกรรม
4. โรงพยาบาลหลวงพ่อทวีศักดิ์ ชุตินธฺโร อุทิศ ทุกวันพฤหัสบดี เวลา 13.00-16.00 น. ณ คลินิกอายุรกรรม
5. โรงพยาบาลเวชการุณย์รัศมิ์ ทุกวันพฤหัสบดี เวลา 13.00-16.00 น. ณ คลินิกอายุรกรรม
6. โรงพยาบาลลาดกระบังกรุงเทพมหานคร ทุกวันอังคาร เวลา 08.00-12.00 น. ณ คลินิกอายุรกรรม
7. โรงพยาบาลราชพิพัฒน์ ทุกวันพุธ เวลา 13.00-16.00 น. ณ ARI Clinic
8. โรงพยาบาลสิรินธร ทุกวันอังคาร เวลา 08.00-12.00 น. ณ คลินิกวัณโรค
9. โรงพยาบาลผู้สูงอายุบางขุนเทียน ทุกวันพุธ 13.00-16.00 น. ณ คลินิกผู้ป่วยนอก