เปิดใจ“แจ๊ค หม่า”มองอาเซียน ผ่านไทย

               ห้วงเวลานี้น้อยคนนักที่ไม่รู้จัก “หม่า หยุน” หรือ “แจ็ค หม่า” ผู้ก่อตั้งอาลีบาบา กรุ๊ป กลุ่มธุรกิจอีคอมเมิร์ซอันทรงพลัง มหาเศรษฐีอันดับ 1 ของจีนด้วยทรัพย์สินมูลค่า 1.95 หมื่นล้านดอลลาร์ จากการประเมินของฟอร์บส แจ๊คหม่าเคยมาเยือนไทย 2 ครั้ง 2 หน พร้อมหมายมั่นปั้นมือว่ามีโอกาสเดินทางมาเยือนไทยครั้งต่อไปจะยกทีมเจรจาชุดใหญ่มาด้วย 

             สุทธิชัย หยุ่น ผู้ก่อตั้งเครือเนชั่น ยกทีมงานบุกถึงเมืองหางโจว สาธารณรัฐประชาชนจีน ฐานที่มั่นใหญ่อาลีบาบา กรุ๊ป ถือโอกาสสัมภาษณ์พิเศษ “แจ็ค หม่า” ประธานใหญ่เกี่ยวกับจุดอ่อนและจุดแข็งของประเทศไทยในด้านการค้าอิเล็กทรอนิกส์ และโอกาสของอาลีบาบา กรุ๊ป ในการเข้ามาเป็นหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจในภูมิภาคอาเซียน

00 คุณเพิ่งเปิดร้านกาแฟไร้เงินสด แสดงว่าคุณไม่เคยอยู่นิ่งเลย 

           เรามีทรัพยากรคนหนุ่มสาวที่ยอดเยี่ยม เรามีทั้งเงินและเทคโนโลยี ด้วยทรัพยากรและเงินทั้งหมดที่คุณมีอยู่ คุณต้องคิดถึงวิธีการสร้างสังคม วิธีการใช้จ่ายทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพที่สุด เพื่อให้ผู้คนได้รับผลประโยชน์ เราเป็นหนึ่งในบริษัทอินเทอร์เน็ตขนาดใหญ่สุดของโลก สิ่งที่ต้องทำไม่ใช่แค่การคิดเรื่องทำเงินเท่านั้น แต่ยังเป็นเรื่องเกี่ยวกับวิธีการใช้เทคโนโลยี และพรสวรรค์ของคนหนุ่มสาวที่มีอยู่ เพื่อให้เกิดประโยชน์ด้านอื่น เช่น เรื่องร้านกาแฟไร้เงินสด เราพยายามทำให้จีนกลายเป็นสังคมไร้เงินสดภายใน 5 ปี ซึ่งถ้าจีนทำได้ ประเทศอื่นๆ ก็ต้องทำได้ เรากำลังเคลื่อนไหวในเชิงรุก เราหวังว่าวันหนึ่ง เมื่อคนจีนหลายล้านคนเดินทางไปไทย พวกเขาจะสามารถพกแค่หนังสือเดินทาง กับโทรศัพท์มือถือติดตัวไปด้วยเท่านั้น โดยไม่ต้องพกเงินสดแต่อย่างใด พวกเขาสามารถเข้าไปได้ทุกร้าน ทุกโรงแรม และชำระเงินผ่านทางโทรศัพท์มือถือ

00 คุณมีแผนที่จะเดินทางไปไทยอีกครั้งในเร็ววันนี้ไหม  

           ครับ ผมอาจจะไปไทยอีกครั้งในปีนี้ ผมจำช่วงเวลาอันแสนวิเศษที่อยู่ในไทยได้ ได้พูดคุยกับคนหนุ่มสาว และนักธุรกิจ ผมรู้ว่าตอนนี้คนไทยทั้งประเทศกำลังอยู่ในความเศร้าโศก เลยคิดว่าจะรออีกสักพัก ผมกำลังคิดว่า การไปไทยรอบใหม่ จะเดินทางไปพร้อมกับซีอีโอ และคณะทำงานของเรา นำอีคอมเมิร์ซเข้าไปสู่ประเทศไทย บนพื้นฐานของข้อตกลงที่ทำไว้เมื่อครั้งที่แล้ว เรากำลังยกระดับการเป็นพันธมิตรขึ้นมา

00 อาลีบาบาถือหุ้นอยู่ในลาซาด้า 83% แล้วใช่ไหม

          เราถือหุ้นอยู่ราว 80% ลาซาด้าเป็นเหมือนกับบริษัทอีคอมเมิร์ซในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เรากำลังคิดถึงวิธีการที่จะช่วยให้ไทยมีความเชื่อมโยงกับตลาดจีน ตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และประเทศอื่นๆ มากขึ้น ผ่านทางกลไกโลก 5 อย่าง คือ การซื้อระดับโลก การขายระดับโลก การส่งสินค้าระดับโลก การเงินระดับโลก และการเดินทางระดับโลก สิ่งเหล่านี้ คือ กลไก 5 อย่าง ที่่เราต้องการทำให้กับธุรกิจขนาดเล็ก และคนหนุ่มสาวของไทย ดังนั้น เราจะเชื่อมโยงไทยเข้ากับประเทศอื่นๆ โดยเฉพาะ จีน

00 ลาซาด้าหรืออาลีบาบาสนใจที่จะตั้งนิคมอีคอมเมิร์ซขึ้นในพื้นที่อีอีซี 

            ครับ ผมได้ยินมาว่าทีมงานกำลังทำเรื่องนี้อยู่ ซีอีโอแดเนียล กับผม ต่างคิดถึงวิธีที่จะทำให้ไทยมีความเป็นโลกาภิวัตน์มากขึ้น เชื่อมโยงกับตลาดจีน และส่วนอื่นๆ ของโลกมากขึ้น

00 ถ้าอย่างนั้นอีอีซีก็เป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมที่คุณกำลังวางแผน 

            ผมคิดว่าอย่างนั้นนะ ผมยังไม่ได้คุยเรื่องโครงการนั้นกับทีมงานลาซาด้าเลย เพราะว่าตอนนี้เรากำลังทำหลายๆ อย่างในไทย ผมคิดว่ายิ่งเราทำมากเท่าใด เราก็จะยิ่งเข้าใจประเทศไทยมากขึ้นเท่านั้น และเราอยากให้นักธุรกิจไทยเข้าใจอาลีบาบาด้วย เพื่อที่พวกเขาจะสามารถใช้ประโยชน์จากอีคอมเมิร์ซ และจากอาลีบาบา

00 ไทยจำเป็นต้องทำอะไรอีกบ้างที่จะทำให้คุณมั่นใจเข้ามาลงทุน  

           ไทยน่าจะทำงานไปได้เร็วกว่านี้ พูดกันจริงๆ แล้ว เรารู้สึกตกใจกับการทำงานอย่างรวดเร็วของมาเลเซีย นายกรัฐมนตรีมาเลเซียบอกว่า ภายใน 3 เดือน เขาจะทำให้อิเล็กทรอนิกส์ เวิลด์ เทรด แพลตฟอร์ม (eWTP) เกิดขึ้นมา ซึ่งเราคิดว่าแทบจะเป็นไปไม่ได้กับเวลาเพียงแค่ 3 เดือน แต่เขาก็ทำได้ มันเป็นโครงการขนาดใหญ่ แต่พวกเขาก็ทำได้ภายใน 3 เดือน พวกเขาสร้างทีมงานที่แข็งแกร่งขึ้นมาเพื่อติดตามเรื่องนี้ พวกเขาทำทุกอย่างที่จำเป็นต้องทำ ผมว่า ไทยควรเคลื่อนไหวเร็วกว่านี้ เราหวังที่จะเห็นไทยทำงานได้อย่างรวดเร็ว แต่เราก็เข้าใจว่า อาจเป็นเพราะพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชสวรรคต ทำให้เรื่องต่างๆ ในไทยต้องชะลอไว้ก่อน

             ถ้าเราไปไทยอีก เราก็อยากเห็นเรืื่องต่างๆ ดำเนินไปอย่างรวดเร็วขึ้น เพราะสำหรับธุรกิจอย่างเราแล้ว เราต้องการความเร็ว การลงมือทำงาน และผลลัพธ์ เราประหลาดใจกับการทำงานอย่างรวดเร็วของมาเลเซีย เราประทับใจ ผมเชื่อว่า ไทยก็ทำอย่างนั้นได้ เพราะพวกคุณมีความสามารถอันยอดเยี่ยม และมีรัฐบาลที่ลงมือทำอย่างรวดเร็ว

00 อีคอมเมิร์ซท้องถิ่นไทยกำลังวิตกว่าพวกเขาจะอยู่รอดได้อย่างไร  

            ไม่มีอะไรต้องกังวลเลย ถ้าพวกเขาอยากแข่งขันกับเราในการนำสินค้าไทยเข้ามายังตลาดจีน และตลาดโลก ก็อาจจะเป็นเรื่องยาก แต่ถ้าพวกเขาเลือกให้บริการเฉพาะในประเทศ ก็จะเป็นสิ่งที่ยอดเยี่ยมมาก และเราก็จะดีใจมากที่จะช่วยให้พวกเขาใช้เทคโนโลยีของเรา หรือแม้กระทั่งเงินของเรา ถ้าหากพวกเขาต้องการ เช่นเดียวกับโนฮาว ที่จะช่วยให้พวกเขาให้บริการในท้องถิ่นได้ดีขึ้น  ไม่ว่าอาลีบาบาจะไปที่ไหน อย่างแรกที่เราทำคือ หาหุ้นส่วนในพื้นที่

00 นอกจากไทยแล้วในอาเซียนวางกลยุทธ์ไว้อย่างไร

           มีอยู่ 5 ประเทศที่เราให้ความสนใจเป็นพิเศษ เราเดินทางไปไทยเป็นที่แรก จากนั้นนายกรัฐมนตรีมาเลเซียก็มา เขาเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว และดำเนินมาตรการเพื่อให้มั่นใจว่ามาเลเซียจะเป็นศูนย์กลางของ eWTP พวกเขาสร้างตัวอย่างแรกของศูนย์นี้ขึ้นมา เวียดนามก็มีความสำคัญ เช่นเดียวกับฟิลิปปินส์ แน่นอนว่า กัมพูชาก็เป็นประเทศที่ทีมงานหนุ่มสาวของเราสนใจที่จะไปเยือนอย่างมาก นี่คือทั้ง 5 ประเทศ เรื่องหนึึ่งที่แน่นอนก็คือ ถ้าผมเดินทางไปไทยอีก คณะเจรจาชุดใหญ่ของอาลีบาบา กรุ๊ป จะไปกับผมด้วย ทั้งทีมงานด้านโลจิสติกส์ การเงิน อีคอมเมิร์ซ และคลาวด์ คอมพิวติ้ง พนักงานสำคัญๆ ของเราจะเดินทางไปด้วยกันทั้งหมด 

00 มีบางคนบอกว่า แจ็ค หม่า เป็นเหมือนการนำบางส่วนของ บิล เกตส์, เจฟฟ์ เบซอส, สตีฟ จ็อบส์, แลร์รี เพจ, เซอร์เกย์ บริน และมาร์ก ซัคเคอร์เบิร์ก มารวมไว้ในตัวคนเดียวกัน

             ผมได้เรียนรู้เรื่องต่างๆ มากมายจากคนเหล่านี้ ในโลกของธุรกิจที่คนต้องแข่งขันกัน ผมไม่ใช่นักแข่ง ตอนที่คุณเห็นคนเหล่านี้ คุณต้องดูว่า คุณจะเรียนรู้อะไรได้จากพวกเขา และธุรกิจของพวกเขา เมื่อคุณเรียนรู้มาได้แล้ว คุณก็จะเริ่มมีความเคารพ และชื่นชม แล้วคุณก็จะเริ่มชอบพวกเขา ในฐานะนักธุรกิจ คุณไม่ควรคิดเกี่ยวกับการแข่งขันมากเกิินไป คุณควรคิดเกี่ยวกับการเรียนรู้จากคู่แข่งของคุณ จะต้องมีบางอย่างที่เป็นเรื่องที่มีลักษณะเฉพาะที่คุณจะสามารถเรียนรู้ได้

00 คุณเคยบอกว่าอาลีบาบาจะอยู่ไปจนถึง 102 ปีตอนนี้ 52 แล้วจะอยู่จนถึงวันนั้นหรือ 

             ผมหวังว่าจะอยู่ถึงนะ(หัวเราะ) แต่มันก็เหมือนกับวิ่งผลัด ที่ทุกคนจะได้วิ่งแค่ 100 เมตรเท่านั้น ผมจะส่งต่อไม้ไปให้กับคนอื่น นี่คือวิธีที่เราวางรูปแบบธุรกิจไว้ ผมเป็นซีอีโอคนแรก และเป็นประธานคนแรกของบริษัท ผมยังมีซีอีโอที่ยอดเยี่ยมต่อแถวรออยู่ และในอนาคต เราก็จะมีประธานที่ดีเยี่ยม ผมจะเกษียณอายุ ไม่ใช่เพราะว่าผมอยากมีชีวิตสบายๆ ผมเกษียณเพื่อเปิดโอกาสให้แก่คนหนุ่มสาว พวกเขาทำงานได้ดีกว่า เมื่อคุณเริ่มแก่ตัวลง คุณควรที่จะมอบตำแหน่ง โอกาส และความท้าทายต่างๆ ให้แก่ทายาทของคุณ ผมเตรียมการสำหรับเรื่องนี้มานานหลายปี 

00 คุณจะเกษียณอายุอย่างเป็นทางการเมื่อไร

              ผมลงจากตำแหน่งซีอีโอ เมื่อปี 2555 เป็นประธานมา 5 ปี ไม่ช้าก็เร็ว ผมเตรียมที่จะเกษียณอายุแล้ว ผมประกาศตอนนี้ไม่ได้ แต่ทุกอย่างเป็นไปตามแผนที่วางไว้ เรามีทีมที่จะสืบทอดความสำเร็จแล้ว ผมมีหลายอย่างที่ให้ทำตอนเกษียณ ผมอยากมีมูลนิธิแจ็คหม่า และมีมหาวิทยาลัยสำหรับเจ้าของธุรกิจ ผมจะกลับไปสอนหนังสือ ผมหวังว่า วันหนึ่งเมื่อผมตาย ผู้คนจะบอกว่า เขาเป็นครูที่ยอดเยี่ยม

00 คุณอยากให้คนจดจำคุณอย่างไรตอนที่จากโลกนี้ไป

              ผมอยากถูกจดจำในฐานะครูที่ดี และเป็นคนที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว คนที่บังเอิญตั้งบริษัทที่ชื่ออาลีบาบาขึ้นมาแค่นั้นเอง มีคนหลายล้านคนที่ใช้ชื่ออาลีบาบา ไม่ใช่แค่ผม ผมแค่เพียงมีแนวคิด และมีทีมงานที่ยอดเยี่ยมทำงานด้วยกัน มันไม่ใช่ผลงานชิ้นเอกของผม แค่เป็นผลงานอันยอดเยี่ยมของเรา ของสังคมก็เท่านั้นเอง