สมาชิกเก่าหายอื้อเข้าทาง คสช."รีเซต"พรรคการเมือง

          วันที่ 30 เมษายน คือ “วันสุดท้าย” ของการยืนยันการเป็นสมาชิกพรรคการเมืองของบรรดาพรรคการเมืองเดิมที่จัดตั้งก่อนมีกฎหมายพรรคการเมืองฉบับใหม่

          ปรากฏว่าแต่ละพรรคเผชิญชะตากรรมคล้ายๆ กัน คือสมาชิกเดิมหายไปมากกว่าครึ่ง บางพรรคหายไปถึงร้อยละ 90

          หนักที่สุดคือพรรคเก่าแก่อย่าง “ประชาธิปัตย์” ที่เดิมมีสมาชิกอยู่ถึง 2.5 ล้านคน แต่เข้าสู่กระบวนการยืนยันการเป็นสมาชิกพรรคแค่ 1 แสนคนเท่านั้น สาเหตุเกิดจากอะไร นับว่าน่าสนใจไม่น้อย

          เริ่มจากคำอธิบายจากพรรคการเมืองก่อน โดยเฉพาะจากพลพรรคประชาธิปัตย์ ที่ได้รับผลกระทบหนักที่สุด สรุปได้ว่ามาจาก 4 สาเหตุ คือ 1.คสช.มีข้อห้ามไม่ให้พรรคจัดกิจกรรมทางการเมือง รวมถึงการประชาสัมพันธ์ ทำให้ประชาชนรับทราบข่าวสารค่อนข้างน้อย 

          2.การบังคับให้ต้องจ่ายค่าบำรุงพรรคในอัตรา 100 บาทต่อปี หรือ 2,000 บาทสำหรับการเป็นสมาชิกตลอดชีพ ประชาชนมองว่าเป็นภาระและไม่พร้อมจะจ่าย

          3.ขั้นตอนการยืนยันการเป็นสมาชิกค่อนข้างยุ่งยาก ต้องยืนยันเป็นเอกสารและยังต้องชำระค่าบำรุงพรรคไปพร้อมกันด้วย 

          และ 4.สมาชิกจำนวนหนึ่งไม่ยอมยืนยันการเป็นสมาชิกพรรค เพราะไม่อยากปฏิบัติตามคำสั่งหัวหน้า คสช. ซึ่งถือว่าเป็นคำสั่งของเผด็จการ

          สำหรับพรรคการเมืองอื่นๆ แม้แต่พรรคการเมืองขนาดใหญ่อย่าง “พรรคเพื่อไทย” ปรากฏว่าได้รับผลกระทบน้อยกว่าพรรคประชาธิปัตย์ เพราะมีฐานสมาชิกค่อนข้างน้อย เพียงหลักแสนคน เพราะเพิ่งตั้งพรรคได้ไม่นาน แต่จำนวนผู้ที่ยืนยันการเป็นสมาชิกก็ยังถือว่าน้อยอยู่ดี เพราะไม่ถึงร้อยละ 10 ของสมาชิกที่มีอยู่เดิม

          จากคำอธิบายของพรรคการเมือง ลองไปฟังการวิเคราะห์จากนักวิชาการ สถาบันพระปกเกล้า ซึ่งทำวิจัยเกี่ยวกับพรรคการเมืองไทยอย่าง “ดร.สติธร ธนานิธิโชติ” กันบ้าง 

          อาจารย์สติธร มองว่า การยืนยันการเป็นสมาชิกพรรคการเมืองที่มีอยู่ก่อนกฎหมายพรรคการเมืองฉบับใหม่มีผลบังคับใช้ เป็นความพยายาม “รีเซต” สมาชิกพรรคการเมืองของคสช.ด้วยวิธีการที่ค่อนข้างยุ่งยากซับซ้อน ส่งผลให้ตัวเลขการยืนยันการเป็นสมาชิกออกมาต่ำมาก และส่งผลกระทบต่อพรรคการเมืองที่มีอยู่เดิมเป็นอย่างมากด้วย

          สาเหตุสำคัญนอกเหนือจากขั้นตอนที่ยุ่งยากต้องทำเป็นเอกสารและบังคับให้ต้องจ่ายค่าบำรุงพรรคการเมืองรายปี ตามคำสั่งหัวหน้าคสช.ที่ 53/2560 ซึ่งแก้ไขบทเฉพาะกาลของกฎหมายพรรคการเมืองฉบับใหม่แล้ว การค้นหาตัวตนของสมาชิกพรรคการเมืองเก่าๆ โดยเฉพาะพรรคประชาธิปัตย์ ยังทำได้ค่อนข้างยาก เพราะต้องใช้ที่อยู่จริงตามทะเบียนบ้านประกอบด้วย เนื่องจากพรรคที่มีสาขาพรรคอยู่แล้ว จะต้องทำ “ไพรมารีโหวต” ซึ่งต้องจัดประชุมสมาชิกพรรคที่มีทะเบียนบ้านอยู่ในเขตพื้นที่เดียวกับสาขาพรรค ส่งผลให้พรรคการเมืองต้องค้นหาว่าสมาชิกของพรรคตนเอง โดยเฉพาะสมาชิกเก่าๆ ที่เป็นสมาชิกมานานแล้ว ปัจจุบันอาศัยอยู่ที่ใดและมีทะเบียนบ้านอยู่ที่ไหนกันแน่ เนื่องจากต้องยึดโยงกับการทำ “ไพรมารีโหวต” ตามกฎหมายใหม่อีก

          นักวิชาการจากสถาบันพระปกเกล้า บอกว่า เท่าที่ได้ลงพื้นที่สอบถามจากพรรคการเมือง ทราบว่าแต่ละพรรคก็ใช้วิธีการค้นหาสมาชิกของตนเพื่อให้ยืนยันการเป็นสมาชิกที่แตกต่างกันไป อย่างพรรคประชาธิปัตย์ใช้วิธีให้อดีต ส.ส.ของพรรค ลงพื้นที่เคาะประตูบ้าน เพื่อให้ยืนยันการเป็นสมาชิก ขณะที่พรรคเพื่อไทย ใช้วิธีตรวจสอบการเป็นสมาชิกทางโทรศัพท์ แต่ระยะเวลาที่กำหนดไว้เพียง 30 วัน ก็ทำให้มีจำนวนผู้ที่ยืนยันการเป็นสมาชิกน้อยมากตามที่ปรากฏเป็นข่าว

          อาจารย์สติธร บอกด้วยว่า คสช.อ้างเหตุผลในการออกคำสั่งหัวหน้า คสช.ที่ 53/2560 ว่าเพื่อลดความเหลื่อมล้ำระหว่างพรรคการเมืองที่จัดตั้งขึ้นใหม่กับพรรคการเมืองที่มีอยู่เดิม แต่ทำไปทำมากลับกลายเป็นว่าพรรคการเมืองเก่าดูจะเสียเปรียบเพราะมีภาระหนักกว่า โดยหลังจากผ่านกระบวนการยืนยันการเป็นสมาชิกพรรคไปแล้ว ยังมีกระบวนการทางธุรการที่ต้องจัดทำเอกสารรายงานต่อคณะกรรมการการเลือกตั้ง หรือกกต. ภายใน 30 วันอีกด้วย ส่วนการหาสมาชิกพรรคใหม่เพิ่มเติม ก็ต้องรอให้ คสช.ปลดล็อกทางการเมืองเสียก่อน จึงจะเปิดรับสมาชิกใหม่ได้อีกครั้ง

          นี่คือปัญหาเกี่ยวกับกระบวนการยืนยันสมาชิกพรรค ซึ่งอาจารย์สติธร บอกว่า คนที่ออกกฎนี้มาอาจจะมองแค่มุมเดียวว่าเป็นเรื่องง่ายๆ ไม่ซับซ้อนอะไร และต้องการให้ประชาชนที่เป็นสมาชิกพรรคการเมือง มีความผูกพันและมีส่วนร่วมกับกิจกรรมของพรรคการเมืองนั้นอย่างแท้จริง 

          แต่ในทางปฏิบัติของสังคมการเมืองไทยแล้ว เรื่องแบบนี้อาจเป็นความซับซ้อนและถูกมองว่าเป็นการสร้างภาระให้ประชาชนจำนวนไม่น้อย รวมถึงสร้างความยุ่งยากให้พรรคการเมืองด้วยก็เป็นได้!