แนวคิด“แพน อิสลาม”ในเอเชียอาคเนย์“ไอเอส”ไม่ไกลตัวอย่างที่คิด

     แม้รัฐบาลฟิลิปปินส์จะพยายามอธิบายว่า กลุ่มผู้ก่อเหตุยึดเมืองมาราวี บนเกาะมินดาเนา ทางตอนใต้ของฟิลิปปินส์ ไม่เกี่ยวข้องอะไรกับกลุ่มรัฐอิสลาม หรือ ไอเอส ตามที่มีข่าวในช่วงแรก แต่กลุ่มที่เรียกตัวเองว่า “มอเต้” นี้ ก็เป็น 1 ใน 4 กลุ่มก่อการร้ายในฟิลิปปินส์ที่เคยประกาศสวามิภักดิ์กับไอเอส เช่นเดียวกับกลุ่มอาบูไซยาฟ ที่มีชื่อเสียงคุ้นหูคนไทย

     ครั้งนี้ไม่ใช่ครั้งแรกที่เกิดการโจมตีในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แล้วอ้างว่าเชื่อมโยงกับกลุ่มไอเอส หรือกลุ่มไอเอสเคยออกมาประกาศแสดงความรับผิดชอบ เพราะหากย้อนกลับไปถึงเหตุการณ์โจมตีกลางกรุงจาการ์ตา ประเทศอินโดนีเซีย เมื่อวันที่ 14 มกราคมปีที่แล้ว กลุ่มไอเอสก็ออกมาแสดงความรับผิดชอบเช่นกัน ไม่ต่างกับเหตุโจมตีย่อยๆ อีกบางครั้งในมาเลเซียที่อ้างความเชื่อมโยงกับไอเอส

     ความพ่ายแพ้และสูญเสียพื้นที่ยึดครองสำคัญในตะวันออกกลางของกลุ่มไอเอส อย่างเมืองโมซู ในอิรัก หรือ อเลปโป ในซีเรีย ได้ทำให้เกิดปรากฏการณ์ “นักรบกลับบ้าน” จนเกิดปฏิบัติการโจมตีหลายครั้งในยุโรปจากพวก “โลนวูล์ฟ” หรือ “ผู้ก่อการร้ายตามลำพัง” ที่รับแนวคิดและอุดมการณ์ของไอเอสไปปฏิบัติการอย่างอิสระ แต่ผู้เชี่ยวชาญหลายคนประเมินว่า สมรภูมิใหม่ของอดีตนักรบไอเอส หรือพวกโลนวูล์ฟ ไม่ได้จำกัดแค่ยุโรป หรืออเมริกาเท่านั้น แต่น่าจะรวมถึงภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ด้วย

     เพราะจะว่าไปแล้ว แนวคิดการตั้ง “รัฐอิสลามบริสุทธิ์” ในภูมิภาคนี้ มีมาก่อนการก่อกำเนิดของไอเอสเสียอีก ถือได้ว่ามีเชื้อไฟอยู่ก่อนแล้ว โดยแนวคิดนี้เรียกว่า “แพน อิสลาม” หรือ “รัฐอิสลามบริสุทธิ์” ในภูมิภาคเอเชียอาคเนย์ ครอบคลุมพื้นที่ที่เชื่อว่าเป็นดินแดนที่อิสลามเคยรุ่งเรืองในอดีต แต่ภายหลังอยู่ภายใต้อิทธิพลของตะวันตก ดินแดนเหล่านี้คือพื้นที่ทางตอนใต้ของฟิลิปปินส์, ประเทศอินโดนีเซีย, มาเลเซีย, บรูไน, สิงคโปร์ และอาจรวมถึง 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย

     การตั้งรัฐอิสลามบริสุทธิ์ หมายถึงดินแดนที่ปกครองด้วยระบอบคอรีฟะห์ หรือตัวแทนพระเจ้าบนหน้าแผ่นดิน และใช้กฎหมายอิสลาม หรือที่เรียกว่า ชารีอะห์

     กลุ่มเคลื่อนไหวที่สำคัญที่เชื่อในอุดมการณ์ “แพน อิสลาม” คือ กลุ่มเจไอ หรือ เจมาห์ อิสลามิยาห์ มีฐานปฏิบัติการใหญ่อยู่ในอินโดนีเซีย และต้องการให้อินโดฯ ซึ่งเป็นประเทศมุสลิมใหญ่ที่สุดในโลก เป็นศูนย์กลางของรัฐอิสลามบริสุทธิ์ในภูมิภาคนี้

     ส่วนในมาเลเซีย มีกลุ่มเคลื่อนไหวสำคัญ คือ กลุ่มกัมปูลัน มูจาฮีดีน มาเลเซีย หรือ เคเอ็มเอ็ม ขณะที่ในฟิลิปปินส์ก็มีกลุ่มอาบูไซยาฟ และแนวร่วมอิสลามโมโร หรือ เอ็มไอแอลเอฟ ที่มีอุดมการณ์แบ่งแยกดินแดนทางตอนใต้ของฟิลิปปินส์เพื่อก่อตั้งรัฐใหม่อยู่แล้ว

     กลุ่มเคลื่อนไหวใหญ่ที่สุดคือ เจไอ ก่อตั้งขึ้นเมื่อราวปี 2533 มี อาบู บากา บาเชียร์ เป็นผู้นำจิตวิญญาณ และมี ฮัมบาลี เป็นผู้นำลำดับ 2

     หลังเหตุการณ์ 911 เมื่อปี 2544 และเหตุระเบิดพลีชีพที่เกาะบาหลี ประเทศอินโดนีเซีย เมื่อปี 2545 รวมทั้งคาร์บอมบ์ที่โรงแรมเจดับบลิว แมริออท กลางกรุงจาการ์ตา เมื่อปี 2546 ทำให้กลุ่มเจไอถูกกวาดล้างอย่างหนัก ฮัมบาลีถูกจับในประเทศไทย และถูกสหรัฐขอตัวไปดำเนินคดี ส่วน อาบู บากา บาเชียร์ ถูกทางการอินโดนีเซียจับกุม และดำเนินคดีฐานกบฏ

     ขณะที่กลุ่มเคเอ็มเอ็ม ก็ถูกมาเลเซียกดดันอย่างหนัก ส่วนกลุ่มโมโร เข้าสู่กระบวนการเจรจาสันติภาพกับรัฐบาลฟิลิปปินส์ ทำให้ลดบทบาทลงไป เมื่อกลุ่มเคลื่อนไหวหลักๆ ทั้ง 3-4 กลุ่มถูกปราบปรามจนเกือบสิ้นศักยภาพ ทำให้แนวคิด “แพน อิสลาม” เริ่มลดความเข้มข้นลง

     ทว่า การก่อกำเนิดของกลุ่มไอเอสกลายเป็นการปลุกแนวคิดการตั้งรัฐอิสลามในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ขึ้นมาอีกครั้ง ช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา มีพลเมืองอินโดนีเซียและมาเลเซียเดินทางไปร่วมรบกับไอเอสในตะวันออกกลางจำนวนมาก ขณะที่กลุ่มเจไอ อาบูไซยาฟ และกลุ่มก่อการร้ายระดับท้องถิ่นหลายๆ กลุ่ม ประกาศสวามิภักดิ์ไอเอส นอกจากนั้นจากกระแสโซเชียลมีเดีย ซึ่งเป็นยุทธวิธีการเผยแพร่อุดมการณ์ของไอเอส ทำให้เกิดกลุ่มเคลื่อนไหวใหม่ๆ ขึ้นในอินโดนีเซีย และมาเลเซีย รวมทั้งเกิดเซลล์อิสระที่พร้อมปฏิบัติการด้วยตัวเองอย่าง “โลนวูล์ฟ”

     ฉะนั้นแม้วันนี้ไอเอสกำลังจะพ่ายแพ้ในตะวันออกกลาง แต่ความเคลื่อนไหวของกลุ่มที่มีอุดมการณ์เดียวกันในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กลับคึกคัก ฮึกเหิมเป็นอย่างยิ่ง

     และเมื่อการก่อการร้ายกำลังพัฒนาไปสู่ยุทธวิธี “หมาป่าตัวเดียว” หรือ “โลนวูล์ฟ” มากขึ้น ทำให้น่าคิดว่า การรับมือกับภัยคุกคามใหม่เช่นนี้ จะทำได้แค่ไหน และแนวคิด “แพน อิสลาม” หรือการตั้ง “รัฐอิสลามบริสุทธิ์” มอดดับไปแล้วจริงหรือไม่ ถือเป็นโจทย์ข้อใหญ่ของฝ่ายความมั่นคงในอาเซียน รวมทั้งไทย ต้องตีให้แตก