จัดระเบียบเมือง...ว่าด้วยเรื่องปาก-ท้อง

     ว่าด้วยพื้นที่เมือง มีเรื่องให้ถกเถียงกันได้ทุกวัน เพราะทุกๆ ตารางนิ้วนั้น ยิ่งนานวัน ยิ่งใกล้จะเป็นทองคำจริงๆ เข้าไปทุกที

     ด้วยเหตุฉะนี้ พื้นที่ใช้สอยในทุกซอกซอย จึงถูกจับตา ภายใต้การบริหารจัดการ นอกเหนือไปจากการวาง “ผังเมือง” ซึ่งเป็นเรื่องกว้างๆ ไม่เป็นเหตุชวนทะเลาะได้ง่าย อย่าง แผงลอย หาบเร่ และคำเท่ๆ จากฝรั่งที่เรียกขาน "สตรีทฟู้ด"    อันเป็นมหากาพย์อมตะ อยู่คู่กรุงเทพมหานครมานานมากแล้ว คนรักสะอาดคนเจ้าระเบียบมักมองเป็นปัญหา หากแต่อีกฟากฝั่งที่ยังเล็งเห็น “หลายชีวิต” ที่ซ่อนอยู่ภายในนั้น มองว่า มันคือวิถี ซึ่งบางทีก็เกิดเป็น “วิวาทะ” กันพอควรแก่เหตุ

     ปลายปีก่อน วัลลภ สุวรรณดี ประธานที่ปรึกษาผู้ว่าฯ กทม. ประกาศเดินหน้าจัดระเบียบ “ทวงคืนทางเท้า” ให้คนเมือง ซึ่งแปลความเป็นอย่างอื่นไม่ได้ นอกจากมีเป้าหมายสลายหาบเร่ แผงลอย ที่ยึดฟุตบาทอยู่ 42 เขต ทั้งกรุงเทพฯ และฝั่งธนฯ

     เมื่อเร็วๆ นี้ สำนักข่าวซีเอ็นเอ็น จัดอันดับให้กรุงเทพฯ เป็นเมืองที่มีสตรีทฟู้ด ยอดเยี่ยมที่สุด ซึ่งวัลลภ เห็นว่า สำนักข่าวฝรั่งมองแต่ด้านสว่าง เพราะอีกข้างของเหรียญนั้น คือความไม่ถูกสุขอนามัยและเบียดบังพื้นที่สาธารณะ เป็นคำกล่าวที่สวนกันดังโครมกับ พล.ท.สรรเสริญ แก้วกำเนิด ที่ออกมาแสดงความยินดีปรีดากับคำประกาศของซีเอ็นเอ็น

     ไม่ช้าไม่นาน ที่มีข่าวพาดหัวหนังสือพิมพ์ว่า กทม.เตรียมกวาดล้างสตรีทฟู้ด ทั่วกทม.ให้เสร็จสิ้นภายในปี 2560 วัลลภคนเดิม จึงออกมาแก้ข่าวว่า มีความคลาดเคลื่อน เพราะกทม.เพียงต้องการจัดระเบียบ และเตรียมจัดโซนนิ่ง ถนนเยาวราช และถนนข้าวสาร เพื่อยกระดับสตรีทฟู้ดให้ได้มาตรฐานยิ่งๆ ขึ้น !

     บังเอิญว่า เป็นวันเดียวกับที่สำนักข่าวซีเอ็นเอ็นเจ้าเก่า จัดอันดับให้ “ตลาดอ.ต.ก.” ของไทย อยู่ในอันดับ 4 ใน 10 ของโลก ที่เป็นตลาดสดที่ดีที่สุด

     ภาพของตลาดสด อ.ต.ก. กับการจัดระเบียบสตรีทฟู้ด ถนนข้าวสารกับถนนเยาวราช จึงบดบังเรื่องร้อน “ทวงคืนทางเท้า” ให้คนเมืองไปชั่วขณะ

     มีรายงานเมื่อวันพุธที่ 19 เมษายน ที่ผ่านมาว่า สำนักข่าวซีเอ็นเอ็น จัดอันดับตลาดสด 10 แห่งที่ดีที่สุดในโลก โดยยกให้ตลาด อ.ต.ก. อยู่ในอันดับ 4 ด้วยความหลากหลายและความโดดเด่นของสินค้าท้องถิ่นของไทย ทั้งผักผลไม้ อาหารทะเล อาหารปรุงสำเร็จทั้งคาวและหวาน รวมถึงวัตถุดิบที่เป็นองค์ประกอบสำคัญของอาหารพื้นถิ่นอย่างเครื่องแกงและสมุนไพรต่างๆ

     สื่อฝรั่งว่าก็ยังไม่เท่าตาเห็น (ถึงจะอยู่ใกล้แค่เอื้อมมือก็เถอะ) ทีมข่าว “คม ชัด ลึก” ลงพื้นที่สำรวจ เพื่อพิสูจน์คำรับรอง “สด-สะอาด-ปลอดภัย”

     สิ่งแรกที่พบเห็นในตลาดสดอ.ต.ก. ก็คือ ระบบการรักษาความปลอดภัย ที่รถทุกคันที่มาใช้บริการต้องแลกบัตรเข้าไป ภายในลานจอดรถจะมีเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยคอยอำนวยความสะดวกอยู่เป็นระยะ บนลานจอดรถ มีทั้งที่เป็นอาคารและลานจอดโล่งๆ ให้ลูกค้าได้เลือกจอด

     เมื่อเดินเข้าไปในโซนของสดจะพบว่า ที่ตลาดแห่งนี้ ขายอาหารที่ค่อนข้างหลากหลาย คุณภาพสินค้าอยู่ในขั้นดีมาก ทุกร้านจัดวางสินค้าได้สวยงาม สดใหม่ หีบห่อที่ใส่สินค้าก็เรียบๆ แต่สะอาดและสวยงาม ส่วนของสดจำพวกอาหารทะเลนึ่ง ไก่ทอด ไก่ย่าง ก็มีการคลุมด้วยแรปถนอมอาหาร เพื่อป้องกันสิ่งสกปรกเข้าไปภายในอาหารได้

     เมื่อเดินผ่านไปไม่นานก็พบกับเจ้าหน้าที่ดูแลความสะอาดที่จะทำหน้าที่ถูพื้นบริเวณรอบตลาด เขาบอกว่า หากพื้นตรงไหนที่ดูสกปรกหรือมีอาหารหกหล่น ก็จะเข้าไปจัดการทันที จากนั้นเมื่อเดินสำรวจมาถึงโซนร้านอาหาร ซึ่งมีทั้งข้าวราดแกง ก๋วยเตี๋ยว ส้มตำ บะหมี่ และอื่นๆ อีกมากมาย แต่ที่เห็นได้ชัดคือ แม่ค้าทุกคน ทุกร้านจะใส่ผ้าและหมวกกันเปื้อน อีกทั้งภาชนะที่ใช้ในการตักอาหารก็จะไม่ใช้รวมกัน ดูแล้วสะอาด ถูกสุขลักษณะ ทั้งนี้ลูกค้าของที่นี่มีทั้งคนไทยและต่างชาติ ส่วนใหญ่จะเป็นผู้สูงอายุที่มากันแบบครอบครัว ซึ่งตลาดแห่งนี้ก็ถือว่าเป็นพื้นที่ที่ให้ลูกหลานพาผู้ใหญ่ในครอบครัวมาเดินจับจ่ายซื้อของ และพบปะสังสรรค์ให้ได้คลายเหงา

     นพดล นิตโย วัย 59 ปี เจ้าของร้านคุณนพ เปาะเปี๊ยะสดและข้าวซอย บอกว่า ยึดอาชีพขายเปาะเปี๊ยะสดและข้าวซอยที่ตลาด อ.ต.ก. มาตั้งแต่ปี 2555 ก่อนหน้านั้นตกงานมา 5 ปี จึงตัดสินใจมาขายของที่นี่ ก่อนขายก็ได้ลงพื้นที่เพื่อเช็กตลาด พบว่าตลาดแห่งนี้มีการจัดการที่ดี และตลาดก็มีความสะอาดมาก อีกทั้งยังเดินทางสะดวก มีระบบขนส่งมวลชนที่หลากหลาย จึงตัดสินใจทุ่มเงินก้อนสุดท้ายลงทุนขายเปาะเปี๊ยะสดที่นี่

     นพดลบอกว่า อาหารของเขา เน้นรสชาติที่นุ่มนวล ไม่โดดไปรสชาติใดรสชาติหนึ่ง เพื่อคนกินจะได้กินได้ทุกเพศทุกวัย ลูกค้าที่นี่มีทั้งคนไทยและต่างชาติ ดังนั้นเจ้าของร้านบางร้านที่สามารถพูดภาษาได้ 3 ภาษา ไทย อังกฤษ และจีน ก็ย่อมเป็นเรื่องที่ดี เพราะจะได้บริการลูกค้าและเป็นเสน่ห์อีกอย่างหนึ่งที่ทำให้ลูกค้าชอบเดินทางมาจับจ่ายตลาดที่นี่

     ขณะที่ลูกค้ารายหนึ่ง วัย 60 ปี บอกกับผู้สื่อข่าวว่า มีอาชีพทำธุรกิจส่วนตัวที่ย่านฝั่งธนบุรี แต่จะเดินทางมาซื้อของที่ตลาดอ.ต.ก.อยู่เป็นประจำ เป็นเวลาติดต่อกันนานนับสิบปีแล้ว เพราะว่าตลาดแห่งนี้มีของหลากหลายอย่าง และมีสินค้าเฉพาะที่อยากได้ รวมไปถึงยังมีร้านอาหารที่เป็นเจ้าประจำที่ถูกปากอยู่ที่นี่ด้วย แม้ว่าระยะทางอาจจะไกล แต่ก็เต็มใจที่จะเดินทางมาซื้อของที่นี่ แต่เนื่องจากในปัจจุบันนี้ คนนิยมเดินทางมาที่นี่เยอะ ทำให้ลานจอดรถที่เคยจอดสะดวก แออัดไปด้วยรถจำนวนมาก จึงอยากให้ทางตลาดช่วยดูแลเรื่องลานจอดรถด้วย

โดย อังสุมา ศรีดอกคำ

 

“สตรีทฟู้ด” มีระเบียบ - ชัดเจน - เท่าเทียม

     9 เมษายน 2560 ร.ต.หญิง พรชนก อ่ำพันธุ์ ทีมโฆษกกระทรวงกลาโหม แถลงผลประชุมคณะกรรมการขับเคลื่อนและปฏิรูปการบริหารราชการแผ่นดิน คณะที่ 5 ถึงการจัดระเบียบผู้ค้าหาบเร่ แผงลอย เพื่อคืนทางเท้าให้ประชาชนใน กทม. ที่เป็นปัญหามานาน เช่น พื้นที่อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ สยามสแควร์ ถือเป็นการละเมิดสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชน รัฐบาลจึงดำเนินการจัดระเบียบ สำหรับกลุ่มผู้ทำการค้าทั่วไป จำนวน 446 จุด มีผู้ค้ากว่า 1 หมื่นคน ได้ยกเลิกทั้งหมด ส่วนผู้ค้าที่ร้องศาลปกครองขอทุเลาคำสั่งจัดระเบียบโดยขอผ่อนผันทำการค้า 60 วัน ในเขตต่างๆ 21 จุด และคำสั่งศาลครบกำหนดเวลาแล้วได้ยกเลิกทั้งหมด

     "แต่รัฐบาลเห็นว่ามีบางพื้นที่เป็นการขายอาหารริมทาง จึงให้มีการนำร่องจัดโซนนิ่งในการค้าขาย ใน 2 พื้นที่คือ ถนนเยาวราช และถนนข้าวสาร เพื่อให้ค้าขายได้ โดยจะปรับสภาพทางเท้าให้วางเป็นระเบียบในพื้นที่ที่จัดให้ มีซุ้มเป็นเอกลักษณ์แบบเดียวกัน อาทิ เยาวราช ให้เป็นซุ้มเก๋งจีน ขณะที่ถนนข้าวสารเป็นแบบซุ้มศาลาไทย เป็นต้น รวมทั้งเตรียมความพร้อมด้านความปลอดภัย มีกล้องซีซีทีวี รถดับเพลิง มีเทศกิจดูแล ที่สำคัญต้องมีสุขอนามัยที่ดี และบรรจุภัณฑ์ต้องเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม โดยผู้ค้าขายต้องผ่านการอบรมอย่างถูกต้องด้วย” ร.ต.หญิงพรชนก กล่าว

     “แต่รัฐบาลคิดไกลไปกว่าซีเอ็นเอ็นคือ นอกจากเรื่องอาหารริมทาง เรายังคำนึงถึงเรื่องความสะอาดความปลอดภัยของผู้คนที่ไปใช้บริการด้วย ซึ่งท่านนายกฯ (พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา)ก็เห็นว่าเรื่องนี้เป็นจุดแข็งในเรื่องการท่องเที่ยวจึงต้องการให้มีการยกมาตรฐานการขายอาหารใน 2 พื้นที่นี้ ที่เลือก 2 พื้นที่นี้ ก็เพราะมีความชัดเจนว่าเป็นแหล่งท่องเที่ยว” วัลลภ สุวรรณดี ที่ปรึกษาผู้ว่าฯ กทม. ยืนยันในวันเดียวกัน

     วัลลภ กล่าวว่า ในการยกมาตรฐานร้านค้าริมทางของทั้งสองจุดนี้ จะต้องมีข้อกำหนดออกมาอย่างชัดเจน เช่นเรื่องการปรุงอาหาร การล้างจาน การทิ้งเศษอาหาร การแต่งกาย โดยผู้ที่จะมาขายจะเป็นผู้ค้าในพื้นที่ที่เคยลงทะเบียนไว้เท่านั้น จะไม่รับเพิ่ม ซึ่งตอนนี้มีการตั้งคณะกรรมการขึ้นมาดำเนินการเรื่องนี้แล้ว

     วัลลภ กล่าวว่า นอกจากใน 2 จุดดังกล่าวนี้ ยังมีบางพื้นที่ที่ กทม.เข้าไปช่วยดูแลปรับปรุงมาตรฐานการค้าขายให้ดียิ่งขึ้น เช่นที่ซอยอารีย์ และซอยทองหล่อ ซึ่งถือว่าเป็นพื้นที่ที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวเช่นกัน

     20 เมษายน 2560 ประธานที่ปรึกษาผู้ว่าฯ กทม. กล่าวถึงสตรีทฟู้ด ว่า สำนักข่าวต่างประเทศให้ความสนใจในการจัดระเบียบเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นเสน่ห์ของกรุงเทพฯ และกทม.ถือว่าเป็นเมืองที่มีสตรีทฟู้ดที่ดีที่สุด ประกอบกับนายกรัฐมนตรีได้ให้ความสำคัญกับเศรษฐกิจการท่องเที่ยวของประเทศไทย และกทม.ได้ดูแลและกำชับให้อาหารที่ขายต้องมีความสะอาดถูกสุขอนามัย และต้องสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ประชาชน

     วัลลภ บอกว่า พล.ต.อ.อัศวิน ขวัญเมือง ผู้ว่าฯ กทม. ได้มอบหมายให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ประกอบด้วย สำนักอนามัย สำนักงานเขตสัมพันธวงศ์ ซึ่งดูแลพื้นที่ถนนเยาวราช และสำนักงานเขตพระนคร ซึ่งดูแลถนนข้าวสาร กองบังคับการตำรวจจราจร ผู้บังคับการตำรวจนครบาล และตำรวจท้องที่ ร่วมกันดูแลด้านปัญหาการจราจรและสุขอนามัยให้มีความสะอาดและเป็นระเบียบมากขึ้น นอกจากนี้ กทม.จะได้เร่งดำเนินการจัดระเบียบผู้ค้าอาหารย่านถนนเยาวราชและข้าวสารตามที่รัฐบาลได้มอบนโยบายมา เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว ซึ่งในขณะนี้กทม.มีรายชื่อผู้ค้าที่ได้ลงทะเบียนไว้แล้ว

     “ในเบื้องต้นจะแจ้งให้ผู้ค้าที่มีรายชื่อมาประชุมเพื่อรับทราบข้อกำหนดของกทม. โดยให้ผู้ค้าที่จะทำการค้านั้น ต้องผ่านการอบรมพื้นฐาน อาทิ การปรุงอาหารที่สุขอนามัย ระบบการกำจัดของเสีย การแต่งกาย ซึ่งผู้ที่ผ่านการอบรมและจะได้รับใบอนุญาต และจะมีระบบการตรวจสอบติดตามเป็นระยะอย่างต่อเนื่องเพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ผู้บริโภค”

     ที่ปรึกษาผู้ว่าฯ กทม. บอกว่า กทม.จะจัดระเบียบพื้นที่ โดยผู้ค้ายังคงสามารถทำการค้าบริเวณจุดเดิมได้ แต่ต้องแบ่งระยะพื้นที่ของแต่ละร้านให้ชัดเจนและเท่าเทียม รวมทั้งกำหนดระยะเวลาทำการค้าให้เหมาะสมในแต่ละพื้นที่ ไม่สามารถทำการค้าได้ตลอด 24 ชั่วโมง

     ขณะเดียวกัน ในขณะนี้ยังพบว่ามีคนต่างด้าวซึ่งไม่เคยได้รับอนุญาตทำการค้าจากสำนักงานเขตพื้นที่ เข้ามาทำการค้าขายบนถนนเยาวราชและถนนข้าวสารเป็นจำนวนมาก อีกทั้งยังมีผู้ค้าจำนวนหนึ่งซึ่งไม่เคยลงทะเบียนไว้กับกทม. เข้ามาค้าขายในถนนดังกล่าวด้วย และเนื่องจากพื้นที่มีจำกัด กทม.จึงมีความจำเป็นต้องมีการจัดระเบียบกลุ่มผู้ค้าดังกล่าวเพื่อความเป็นระเบียบของพื้นที่ อย่างไรก็ตาม จากนี้ไปคณะทำงานจะได้ร่วมกันประชุมเพื่อกำหนดหาข้อสรุปแนวทางการจัดระเบียบ เพื่อนำเสนอผู้ว่าฯ กทม. เห็นชอบก่อนดำเนินการอย่างเป็นทางการ ซึ่งกทม.จะจัดระเบียบทั้ง 2 พื้นที่ให้แล้วเสร็จก่อนสิ้นปีนี้ โดยผู้ค้าไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายแต่อย่างใด

โดย ธนัชพงศ์ คงสาย