น้ำท่วม

ถือว่าเป็นธรรมชาติของสรรพสิ่งที่จะต้องมีแง่มุมของความยุติธรรมแทรกอยู่เสมอ ไม่เว้นแม้แต่เรื่องของภัยพิบัติในรูปแบบต่างๆ ซึ่งต้องมองให้ครอบคลุมทุกเรื่องตั้งแต่การบริหารจัดการน้ำที่มีอยู่ตามธรรมชาติให้ทุกคนได้มีกินมีใช้อย่างเต็มที่ หรือแม้แต่การเตรียมการเพื่อป้องกันน้ำท่วมเมื่อมีน้ำมากเกินไปหรือป้องกันการขาดแคลนน้ำเมื่อน้ำไม่พอกินพอใช้ และสุดท้ายต้องรวมไปถึงการแก้ไขเยียวยาเมื่อเกิดความเสียหายขึ้น

 ชาวบ้านธรรมดาๆ ที่ไม่มีความรู้หรือไม่มีหน้าที่เกี่ยวข้องกับเรื่องเหล่านี้ได้รับความเดือดร้อนเสียหายก็ย่อมเป็นธรรมชาติอีกเช่นกันว่าจะต้องมองหาวิถียุติธรรมที่ไม่ต้องซับซ้อนหรือมีพิธีรีตองอะไรมากมายเพราะโดยชีวิตประจำวันของเขาก็คือการทำมาหากินโดยปกติและอยู่กับน้ำเป็นธรรมชาติอยู่แล้ว

 การพูดถึงวิถียุติธรรมเกี่ยวกับเรื่องน้ำจึงเป็นวิถีที่ควรจะจับต้องได้ง่ายไม่ซับซ้อนโดยมีหลักสำคัญว่าชาวบ้านต้องเข้าใจได้ง่ายไม่ว่าจะเป็นเรื่องการแบ่งปันน้ำ การป้องกันน้ำท่วมหรือน้ำขาดแคลน และรวมไปถึงวิธีการช่วยเหลือชาวบ้านเมื่อได้รับความเดือดร้อนเสียหาย

 วิถียุติธรรมสำหรับชาวบ้านโดยทั่วไปที่สำคัญมากเรื่องหนึ่งคือการได้รับข้อมูลข่าวสารที่ชัดเจนและทั่วถึง สังเกตดูว่า 2-3 อาทิตย์ที่ผ่านมาข้อมูลและข่าวสารเกี่ยวกับเรื่องน้ำมีความหลากหลายและทั่วถึงแทบจะตลอดเวลา 24 ชั่วโมง แต่เชื่อเถอะว่าเมื่อเวลาผ่านไปเรื่องเหล่านี้จะผ่านพ้นไปกับสายน้ำเหลือเพียงแต่พยากรณ์อากาศและเวลาน้ำขึ้นน้ำลงและเวลาดวงอาทิตย์ขึ้นและตกเป็นประจำวันอีกเหมือนเดิม

 การมีโอกาสให้ชาวบ้านได้รับรู้เรื่องราวเกี่ยวกับสถานการณ์น้ำทั้งในระบบชลประทานเพื่อการเกษตรหรือเพื่อการกินการใช้ในระดับชาวบ้าน รวมทั้งสถานการณ์ของน้ำในเขื่อนและอ่างเก็บน้ำอย่างเป็นระบบและเข้าใจได้อย่างง่ายๆ เป็นสิทธิพื้นๆ ของชาวบ้านที่ควรได้รับการเหลียวมองและถือว่าเป็นวิถียุติธรรมที่ต้องไม่มองข้าม

 เมื่อมีโอกาสได้รับรู้ข้อมูลข่าวสารแล้วจะส่งผลต่อวิถียุติธรรมเรื่องต่อไปคือการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการด้วยความสามารถและสติปัญญาของชาวบ้าน เรื่องนี้มีความสำคัญเช่นกันเพราะการมีส่วนร่วมนำไปสู่ความรับผิดชอบร่วมกันระหว่างรัฐและชาวบ้านเพราะทุกเรื่องที่เกี่ยวกับเรื่องน้ำซึ่งเป็นทรัพยากรธรรมชาติจะโยนให้เป็นหน้าที่ของใครคนใดคนหนึ่งหรือกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งไม่ได้ คงเห็นกันได้ชัดเจนในช่วงหลังๆ ว่าทุกเรื่องมีความซับซ้อนมากขึ้นต้องร่วมมือร่วมแรงกันจึงจะพากันไปรอด

 เรื่องการมีส่วนร่วมของชาวบ้านเพื่อให้เกิดวิถียุติธรรมนั้น เห็นว่าจะต้องทำให้เกิดขึ้นในทุกเรื่องโดยเฉพาะหนนี้คงเป็นการยืนยันอีกครั้งว่าชาวบ้านและภาคเอกชนมีศักยภาพและบทบาทอย่างสูงในการจัดการและแก้ไขบรรเทาความเดือดร้อนได้ และยังย้ำเตือนอีกด้วยว่าการมีส่วนร่วมเป็นทั้งสิทธิและหน้าที่ของชาวบ้านในการดูแลตนเอง ครอบครัวและชุมชน

 การทำงานร่วมกันของภาครัฐเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหาให้แก่ชาวบ้านยังคงเป็นประเด็นสำคัญมาโดยตลอด ต้องยอมรับเช่นกันว่าการออกแบบกลไกและวิธีการให้หน่วยงานภาครัฐทั้งในระดับหน่วยงานและตัวบุคคลให้ทำงานร่วมกันมีปัญหาอุปสรรคมากและพบว่าวิธีคิดและวิธีทำงานของคนเป็นประเด็นสำคัญในเรื่องนี้ ด้วยถูกบ่มเพาะการคิดและการทำงานแบบแยกส่วนมาโดยตลอด ไม่อยากใช้คำว่าบูรณาการจนเป็นคำเฝือไม่รู้ความหมายที่แท้จริงกันไปเสียแล้ว แต่ย้ำอีกครั้งว่าเป็นวิถียุติธรรมที่ชาวบ้านควรจะได้รับ

 น้ำท่วมยังมีวันแห้งเหือด แต่วิถียุติธรรมขาดแคลนยากที่จะเยียวยาและแก้ไขอาจเป็นแผลเรื้อรังจนกลายเป็นมะเร็งสังคมได้